Συνέντευξη: Σωτήρης Σκουλούδης
Εικονολήπτης: Νίκος Χριστοφάκης
Φως σε άγνωστες αλλά σημαντικές λεπτομέρειες μιας από τις πιο σκοτεινές σελίδες της Ιστορίας μας, αναμένεται να ρίξει μια νέα μελέτη, η οποία μόλις ξεκίνησε, σχετικά με την ακριβή παρουσία και δράση των γερμανικών στρατιωτικών και παραστρατιωτικών ομάδων κατά τη διάρκεια της Κατοχής.
Πρόκειται για μια πολυδιάστατη ιστορική μελέτη, από Γερμανό ιστορικό και Έλληνες συνεργάτες, που περιλαμβάνει έρευνες τόσο στα ελληνικά αρχεία και αναφορές, όσο και στα γερμανικά κρατικά αρχεία εκείνης της περιόδου.
Η έρευνα ξεκίνησε τον Μάιο του 2019 και θα ολοκληρωθεί τον Δεκέμβριο του 2021, υλοποιείται από το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και, χαρακτηριστικό είναι, ότι χρηματοδοτείται από το Γερμανικό Ομοσπονδιακό Υπουργείο Εξωτερικών και το Ελληνογερμανικό Ταμείο για το Μέλλον.
Συγκεκριμένα το Ερευνητικό Έργο «Βάση δεδομένων των Γερμανικών στρατιωτικών και παραστρατιωτικών μονάδων στην Ελλάδα 1941-1944/45» θα αποτελέσει χρήσιμο εργαλείο για την εμβάθυνση στην ιστορική γνώση της περιόδου στην Ελλάδα, καθώς αναμένεται να βοηθήσει στην αναγνώριση των Γερμανικών μονάδων που ενεπλάκησαν σε εγκλήματα πολέμου, να διευκρινίσει περαιτέρω το αριθμητικό εύρος των δυνάμεων κατοχής και να ρίξει φως στη δομή και στην εξέλιξη των στρατιωτικών και παραστρατιωτικών μονάδων.
Μετά την ολοκλήρωσή της, η βάση δεδομένων θα είναι προσιτή στο κοινό και θα χρησιμεύει ως εργαλείο όχι μόνο για ακαδημαϊκή έρευνα, αλλά και για πρωτοβουλίες τοπικής και περιφερειακής ιστορίας, σχολικά προγράμματα κλπ.
Το zougla.gr συνάντησε τον επιστημονικό υπεύθυνο του προγράμματος Δρ. Βαλεντίν Σνάιντερ, φιλοξενούμενος ερευνητής του Ινστιτούτου Ιστορικών Ερευνών, ο οποίος μας έδωσε λεπτομέρειες για την έρευνά του, καθώς και για τη σημασία αυτών των δεδομένων προκειμένου να μάθουν περισσότερα -και οι δύο χώρες- για τη σκοτεινή αυτή περίοδο.
Δείτε τη συνέντευξη και την παρουσίαση της μελέτης:
Όταν ολοκληρωθεί η μελέτη, τα καταγεγραμμένα δεδομένα θα τοποθετηθούν σε μια δυναμική εφαρμογή περιβάλλοντος GIS το οποίο θα επιτρέπει στον επισκέπτη να κάνει εξατομικευμένη χρήση της βάσης δεδομένων, για παράδειγμα μέσω αναζήτησης σχετικά με την πορεία μιας δεδομένης μονάδας, ή την πυκνότητα της παρουσίας δυνάμεων κατοχής μιας συγκεκριμένης τοποθεσίας ή περιοχής, σε διαδοχικές χρονικές περιόδους.
Μέσω της χρονικής και γεωγραφικής κωδικοποίησης των διαθέσιμων δεδομένων, η εφαρμογή θα επιτρέπει επίσης στους ερευνητές να θέτουν στο ευρύτερο πλαίσιο των τοπικών δομών και μεταβολών ή κινήσεων των κατοχικών στρατευμάτων, ποιοτικά δεδομένα που προέρχονται για άλλες πηγές (π.χ. από προσωπικές μαρτυρίες, πληροφορίες των αντιστασιακών οργανώσεων).
Μέθοδοι και πηγές
Για να συγκροτηθεί η κύρια δομή της βάσης δεδομένων, θα χρησιμοποιηθούν διάφορες δημοσιευμένες και μη δημοσιευμένες πηγές. Θα σαρωθεί η ιεραρχία της Wehrmacht και της Waffen-SS «από πάνω προς τα κάτω», από τις μεγαλύτερες δομές και τις διοικούμενες αρχές μέχρι το επίπεδο συνταγμάτων και λόχων. Θα χρησιμοποιηθούν εκτενώς τα ημερολόγια πολέμου των διαφόρων μονάδων και τα παραρτήματά τους, που φυλάσσονται στο Bundesarchiv-Militärarchiv του Φράιμπουργκ της Γερμανίας (και εν μέρει στα αρχεία της Ακαδημίας Αθηνών).
Τα έγγραφα σχετικά με τις απώλειες των μονάδων που κατέχει η πρώην «Deutsche Dienststelle (πρώην WASt)» στο Βερολίνο θα χρησιμοποιηθούν για την ολοκλήρωση της βάσης δεδομένων. Οι πίνακες στρατιωτικής οργάνωσης θα χρησιμεύσουν στη συνέχεια για να ποσοτικοποιήσουν με ακρίβεια τη θεωρητική ισχύ των αναγνωρισμένων Γερμανικών μονάδων και για την τοποθέτηση αυτών σε σχέση με τους πληθυσμούς των κατεχομένων περιοχών.
Περισσότερες πληροφορίες θα αντληθούν από τα τοπικά ελληνικά αρχεία και βιβλιοθήκες, και ιδιαίτερα από βιβλία και μαρτυρίες τοπικής ιστορίας. Αυτά τα ντοκουμέντα είναι κυρίως χρήσιμα γιατί περιέχουν πληροφορίες σχετικά με τις Γερμανικές μονάδες στο επίπεδο των λόχων και κατωτέρω.
Μια άλλη σημαντική πηγή για αυτή την έρευνα είναι η συγκεκριμένη γνώση των τοπικών ιστορικών και των μαρτύρων, που θα βοηθήσει στην ακριβή αναγνώριση των διαφορετικών Γερμανικών στρατευμάτων. Συχνά, αυτές οι πληροφορίες παραμένουν άγνωστες και αδημοσίευτες…
Έκκληση για βοήθεια στην έρευνα
Οι ερευνητές απευθύνουν έκκληση σε όσους έχουν σχετικές πληροφορίες ή πρόσβαση σε πηγές, να επικοινωνήσουν μαζί τους.
Χαρακτηριστικά αναφέρουν σε ανακοίνωση τους:
Προσκαλούμε όποιον διαθέτει σχετικές πληροφορίες, όπως για παράδειγμα ονόματα Γερμανών στρατιωτών ή τοπικών διοικητών ή στρατιωτικών και παραστρατιωτικών μονάδων, όπως επίσης και ονόματα σκαφών που χρησιμοποίησαν οι Γερμανοί, μαζί με το όνομα της κατεχόμενης περιοχής και την ημερομηνία της εμφάνισης των Γερμανών, να μας στείλουν μήνυμα στην ηλεκτρονική διεύθυνση
godb@eie.gr
Στη συνέχεια, οι πληροφορίες αυτές θα συγκριθούν με τα δεδομένα που ανακτώνται από τα στρατιωτικά αρχεία και ανάλογως θα ενσωματωθούν στη βάση δεδομένων.
