Το τέταρτο μεγαλύτερο στον κόσμο και το τρίτο μεγαλύτερο στην Ευρωζώνη ήταν το πακέτο στήριξης κατά της πανδημίας αναλογικά με το ΑΕΠ της χώρας που υλοποίησε η Ελλάδα για τη διετία 2020-2021, σύμφωνα με έκθεση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM), ο οποίος προτείνει παράλληλα να δημιουργηθούν τώρα αποθεματικά και για το υπόλοιπο της πανδημίας αλλά και για τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής.
Συγκεκριμένα, στην παγκόσμια κατάταξη, η Ιταλία φαίνεται να έχει διαθέσει το 45% του ΑΕΠ της για μέτρα στήριξης, με δεύτερη την Ιαπωνία, η οποία φαίνεται να έχει διαθέσει το 42% του ΑΕΠ, τρίτη τη Γερμανία, η οποία εμφανίζεται να έχει διαθέσει το 41% του ΑΕΠ για να αντιμετωπίσει την πανδημία, και τέταρτη την Ελλάδα, που εμφανίζεται να έχει διαθέσει το 29,5% του ΑΕΠ της για τη στήριξη της οικονομίας της τη διετία 2020-2021.
Στα πακέτα στήριξης οι τεχνοκράτες του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας περιλαμβάνουν τριών ειδών παρεμβάσεις: την άμεση χρηματοδοτική στήριξη, δηλαδή κάθε είδους επιδόματα και ενισχύσεις που δόθηκαν σε επιχειρήσεις και εργαζομένους κατά τη διετία 2020-2021, τις κρατικές εγγυήσεις για δάνεια, αλλά και την κατανομή του μεριδίου των πόρων που διατέθηκαν από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας για την υπέρβαση της πανδημίας, με κύριο όργανο το ακολούθημα του Ταμείου Ανάκαμψης, το React ΕU, από το οποίο η Ελλάδα ευεργετήθηκε με 3 δισ. ευρώ.
Με βάση αυτή την ανάλυση, προκύπτει ότι η Ελλάδα έχει δώσει αναλογικά τα περισσότερα χρήματα απευθείας από τον Προϋπολογισμό της (είτε πρόκειται για χρήματα από φόρους είτε πρόκειται για εισροές κοινοτικών πόρων που διατέθηκαν για την πανδημία), με το ύψος των μέτρων από αυτή την πηγή να φτάνει το 22% του ΑΕΠ, που είναι με διαφορά το μεγαλύτερο πανευρωπαϊκά. Οι εγγυήσεις, ως ποσοστό του ΑΕΠ, είναι οι µικρότερες στην Ε.Ε
Σε επίπεδο Ευρωζώνης, ο ESΜ καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η μέση στήριξη ανέρχεται στο 30,2% του ΑΕΠ, με ποσοστά που κυμαίνονται από το 45% της Ιταλίας στο 10,5% του Λουξεμβούργου. Το ποσοστό πέφτει κοντά στο 12,1% του ΑΕΠ στο ASEAN+3 (Association of Southeast Asian Nations + China, Japan and Korea) και ελαφρώς χαμηλότερα στη Λατινική Αμερική (κράτη FLAR – Latin American Reserve Fund). Οι υπόλοιπες τρεις περιοχές (ευρασιατικών, αραβικών και άλλων κρατών) δεν ήταν σε θέση να παράσχουν τόση στήριξη (σ.σ. ήταν μεταξύ 7% και 2,5% του ΑΕΠ).
Τονίζεται, πάντως, και σε αυτήν τη μελέτη ότι μεγαλύτερο ήταν το πλήγμα της πανδημίας στα κράτη που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τον κλάδο υπηρεσιών (όπως η Ελλάδα, που έχει μεγάλη εξάρτηση από τον τουρισμό) και τις μεταφορές προσώπων, ενώ όπου υπήρχε ισχυρή βιομηχανική βάση έπαιξε σημαντικό αντισταθμιστικό ρόλο.
Πρόβλημα με τα αποθέματα
Ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας παροτρύνει τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. να δημιουργήσουν αποθεματικά, για δύο λόγους: Ο πρώτος είναι ότι η πανδημία δεν έχει ακόμη τελειώσει και ο δεύτερος είναι η κλιματική αλλαγή και οι μεγάλες καταστροφές που έχει προκαλέσει τα τελευταία χρόνια.
Ουσιαστικά, δίνει το “σήμα” για τη συγκράτηση των μέτρων, υπερασπίζεται τη στάση δημιουργίας “αποθεμάτων” τούς καλούς καιρούς, αλλά και δίνει στοιχεία για την καλύτερη αντιμετώπιση που μπόρεσαν να παράσχουν στις οικονομίες κράτη που είχαν μεγαλύτερη ευχέρεια κινήσεων.
Επίσης, εκτιμά πως η κρίση θα αφήσει “ουλές”, περιγράφει πως ήταν εντονότερο το πλήγμα σε οικονομίες με ισχυρό κλάδο υπηρεσιών και μικρότερη βιομηχανική βάση, αλλά και γενικότερα προχωρά σε μια αποτίμηση για τα μέτρα στήριξης που ελήφθησαν σε παγκόσμια κλίμακα.
Η έκθεση σημειώνει ότι γενικά ήταν πιο ισχυρή η αντίδραση σε κράτη με χρηματοδοτικά αποθέματα και υψηλό εισόδημα, ενώ η έλλειψη διαθέσιμου δημοσιονομικού χώρου περιόρισε πολλές χώρες από το να παρέχουν επαρκή στήριξη στις οικονομίες τους. Ειδική μνεία γίνεται στην Ε.Ε. και στην ευνοϊκή νομισματική πολιτική. Στο έγγραφο αναφέρεται επίσης πως «σε μακροοικονομικό επίπεδο, η άνευ προηγουμένου δημοσιονομική στήριξη που παρατείνεται από τις κυβερνήσεις υποδηλώνει ότι οι χώρες θα βγουν από την κρίση της COVID-19 με αυξημένα χρέη, τη στιγμή που η μεσοπρόθεσμη ανάπτυξη αναμένεται να παραμείνει υποτονική».
Δίδεται επίσης έμφαση στην ανάγκη διεθνούς συνεργασίας, αλλά και στο γεγονός πως σε ορισμένες περιπτώσεις θα χρειαστεί περαιτέρω οικονομική στήριξη. Γίνεται ακόμα λόγος για βαθύτερες ανισότητες μεταξύ και εντός των περιφερειών, που διαμορφώνονται λόγω της πανδημίας, για άνοδο της παγκόσμιας φτώχειας σε ιστορικό υψηλό 20ετίας και για «ουλές που κινδυνεύουν να γίνουν ακόμα πιο επίμονες σε όλες τις περιοχές όταν τα μέτρα στήριξης θα αποτραβηχθούν” και οι κλάδοι θα πρέπει να “χαράξουν μια δύσκολη πορεία προς την κανονικότητα».
