Στις Βρυξέλλες είναι στραμμένα τα βλέμματα, όπου σήμερα, Κυριακή θα συζητηθεί αναλυτικά στην έκτακτη σύνοδο κορυφής το σχέδιο συμφωνίας του «διαζυγίου» Ηνωμένου Βασιλείου – Ε.Ε. και το σχέδιο πολιτικής διακήρυξης, που περιγράφει το πλαίσιο της μελλοντικής σχέσης Ε.Ε. και Ηνωμένου Βασιλείου.
Οι εμπορικές σχέσεις Μ. Βρετανίας – E.E. μετά το Brexit
Η Μεγάλη Βρετανία και η Ε.Ε. κατέληξαν σε μια 26σέλιδη πολιτική δήλωση για τη διαμόρφωση των μελλοντικών σχέσεων της χώρας με την Ε.Ε. μετά το Brexit στις 29 Μαρτίου, η οποία έρχεται να προστεθεί στη βασική συμφωνία περί αποχώρησης της χώρας από την Ε.Ε., που καθορίζει τη διαδικασία του «διαζυγίου» αλλά και την προβλεπόμενη μεταβατική περίοδο μέχρι τον Δεκέμβριο του 2020.
Το κείμενο που αφορά τη διαμόρφωση των σχέσεων Μ. Βρετανίας και Ε.Ε. στη μετά-Βrexit εποχή δεν έχει ακόμη προσλάβει νομική δεσμευτικότητα αλλά υπόσχεται μια «φιλόδοξη, ευρεία, βαθιά και ευέλικτη συνεργασία» που θα περιλαμβάνει την οικονομική και εμπορική συνεργασία, τη συνεργασία στον τομέα της δικαιοσύνης, της εξωτερικής πολιτικής, της ασφάλειας και της άμυνας». Τα θέματα αυτά θα χρειαστούν βέβαια να λάβουν την έγκριση των υπόλοιπων 27 χωρών-μελών της Ε.Ε. αύριο (Δευτέρα) στις Βρυξέλλες, ενώ οι λεπτομέρειες θα συγκεκριμενοποιηθούν μετά την ημερομηνία-σταθμό της 29ης Μαρτίου.
Νέες μορφές οικονομικής συνεργασίας
Οι δύο πλευρές συμφώνησαν πάντως να δημιουργήσουν μια ζώνη ελεύθερου εμπορίου που θα σέβεται τους κανόνες της Ενιαίας Ευρωπαϊκής Αγοράς, της Τελωνειακής Ένωσης αλλά και τους κανόνες της βρετανικής, εσωτερικής αγοράς. Η νέα μορφή συνεργασίας θα συνδυάζει ρυθμιστικούς κανόνες, τελωνειακή συνεργασία και θα διασφαλίζει παράλληλα τον ελεύθερο και ανοιχτό ανταγωνισμό. Ωστόσο η συμφωνία αυτή αναγνωρίζει επίσης το δικαίωμα της Μ. Βρετανίας να ακολουθεί μια ανεξάρτητη πολιτική διεθνούς εμπορίου έναντι των υπόλοιπων χωρών του κόσμου. Οι δύο πλευρές προσμένουν επίσης η μια από την άλλη τη μη επιβολή ειδικών δασμών ή άλλων επιβαρύνσεων ή ποσοτικών περιορισμών.
Επίσης το κείμενο αυτό περιέχει ειδική μνεία για το τέλος της ελεύθερης διακίνησης προσώπων, εργαζομένων, αγαθών και υπηρεσιών της Ε.Ε. στο Ηνωμένο Βασίλειο. Διασφαλίζεται ωστόσο ότι δεν θα απαιτείται βίζα για παραμονή περιορισμένου χρόνου στη χώρα, ενώ το ίδιο κείμενο αναφέρει ότι θα υπάρξει ειδική πρόβλεψη «εισόδου και παραμονής» για όσους έρχονται για σπουδές, έρευνα, πρακτική εξάσκηση και προγράμματα ανταλλαγών. Ειδικότερα για τον τομέα του εμπορίου, οι δύο πλευρές συμφωνούν στην υιοθέτηση «φιλόδοξων, συνολικών και ισορροπημένων ρυθμίσεων αναφορικά με τις εμπορικές και επενδυτικές δραστηριότητες και υπηρεσίες». Σκοπεύουν μάλιστα να μη κινηθούν στο πλαίσιο που θέτει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου αλλά βάσει όσων ορίζουν συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου της Ε.Ε. με χώρες όπως ο Καναδάς ή η Ιαπωνία. Η νέα εταιρική σχέση Μ. Βρετανίας και Ε.Ε. θα αφορά χρηματοπιστωτικές, οικονομικές, μεταφορικές, ταχυδρομικές υπηρεσίες αλλά και τον κρίσιμο τομέα των τηλεπικοινωνιών.
Παραμένουν ισχυροί οι δεσμοί Ε.Ε. – Λονδίνου
Σύμφωνα με όλα αυτά, ακόμη και μετά το Brexit oι εμπορικές και οικονομικές σχέσεις του Λονδίνου, που αποτελεί παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό κέντρο, με τις Βρυξέλλες θα συνεχίσουν να είναι στενές. Πράγματι η Μ. Βρετανία φαίνεται ότι έχει δεχθεί να κάνει αρκετές υποχωρήσεις στο πεδίο αυτό. Από την 26σέλιδη κοινή δήλωση προκύπτει επίσης η βούληση και των δύο πλευρών να δημιουργήσουν «ισοδύναμα» για να διευκολυνθούν οι διασυνοριακές χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες. 
Στόχος του Λονδίνου είναι άλλωστε, όπως φαίνεται, και η επιδίωξη παρόμοιων συμφωνιών με τις ΗΠΑ ή την Ιαπωνία.
Πάντως πέρα από το πεδίο της καθαρά οικονομικής και εμπορικής συνεργασίας Ε.Ε. και Μ. Βρετανία δηλώνουν επίσης στο ίδιο κείμενο την πρόθεσή τους να διατηρηθεί η συνεργασία, μεταξύ άλλων, και στο πεδίο της δικαιοσύνης στον ίδιο μάλιστα βαθμό που ισχύει σήμερα – από τη στιγμή βέβαια που κάτι τέτοιο θα είναι τεχνικά και νομικά δυνατό. Συμφωνούν επίσης να αναζητήσουν νέες μορφές συνεργασίας με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων, τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Χημικών Προϊόντων αλλά και τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Ασφάλειας Αεροπορίας.
Αναλυτικά η ατζέντα της Συνόδου Κορυφής
Η πολυσυζητημένη ατζέντα περιλαμβάνει τη συζήτηση και έγκριση δύο χωριστών κειμένων που συμφώνησαν οι διαπραγματευτικές ομάδες Λονδίνου και Βρυξελλών τις τελευταίες δύο εβδομάδες.Η ατζέντα της Συνόδου περιλαμβάνει τη συζήτηση και έγκριση δύο χωριστών κειμένων που συμφώνησαν οι διαπραγματευτικές ομάδες Λονδίνου και Βρυξελλών
Το νομικά δεσμευτικό σύμφωνο απόσυρσης από την Ε.Ε., γνωστό ως και σύμφωνο «διαζυγίου» περιλαμβάνει τους όρους για το Brexit, τον δρόμο του οποίου είχε ανοίξει το δημοψήφισμα του Ιουνίου του 2016 στη Βρετανία, όταν το 52% αποφάσισε να φύγει από την Ένωση, στην οποία είχε ενταχθεί το 1973.
Το κείμενο των 585 σελίδων ασχολείται με μια σειρά βασικών θεμάτων:
Τα δικαιώματα των πολιτών: Οι Ευρωπαίοι πολίτες που διαβιώνουν στη Βρετανία και οι Βρετανοί που ζουν σε χώρες της Ε.Ε. θα συνεχίσουν να απολαμβάνουν τα ίδια δικαιώματα στην εργασία και τη διαβίωσή τους, που είχαν έως σήμερα, δεν θα χρειάζονται βίζα για σύντομες επισκέψεις.
Ο λογαριασμός του διαζυγίου: Η Βρετανία θα συνεχίσει να πληρώνει μέχρι το 2020 όσα προβλέπονται από τις δεσμεύσεις της στα κοινοτικά προγράμματα και για την περίοδο χρηματοδότησης που ολοκληρώνεται σε δύο χρόνια, ποσό που έχει εκτιμηθεί σε περίπου 50 δισ ευρώ (39 δισ. λίρες).
Τα ιρλανδικά σύνορα: Το προσχέδιο της συμφωνίας υποχρεώνει Ηνωμένο Βασίλειο και Ε.Ε. να αποδεχθούν το λεγόμενο backstop μια ρήτρα ασφαλείας που εγγυάται ότι τα σύνορα μετά της Ιρλανδίας, που είναι μέλος της Ένωσης και της Βόρειας Ιρλανδίας που είναι κομμάτι του ΗΒ, θα παραμείνουν απαλλαγμένα από τελωνεία και άλλα εμπόδια με τις δύο πλευρές να ελπίζουν ότι μέχρι το 2020 μια νέα συμφωνία θα καταστήσει περιττή τη ρήτρα αυτή.
Η μεταβατική περίοδος: Η περίοδος αυτή θα συνεχιστεί μέχρι τα τέλη Δεκεμβρίου 2020, ώστε οι δύο πλευρές να συμφωνήσουν σε μια νέα εμπορική σχέση και μπορεί να παραταθεί για δύο χρόνια πριν την 1η Ιουλίου του 2020, εφόσον κριθεί απαραίτητο.
Το δεύτερο κείμενο είναι η πολιτική διακήρυξη, ένα φιλόδοξο μη δεσμευτικό κείμενο που σκιαγραφεί τους όρους της μελλοντικής σχέσης μεταξύ Ε.Ε. και Ηνωμένου Βασιλείου σε 26 σελίδες, από το εμπόριο μέχρι τους στενούς δεσμούς στην εξωτερική πολιτική, και τη συνεργασία στην άμυνα, την ασφάλεια, στην επιβολή του νόμου.
Οι ηγέτες των κρατών μελών της Ε.Ε. αναμένετε να ψηφίσουν για αυτά τα δύο κείμενα. Τις τελευταίες μέρες πριν την έκτακτη σύνοδο κορυφής ορισμένες χώρες ήγειραν κάποιες ενστάσεις αναφορικά με το περιεχόμενο της συμφωνίας του διαζυγίου περιλαμβανομένων των δικαιωμάτων αλιείας στα βρετανικά χωρικά ύδατα στη μετά Brexit εποχή, ενώ η Ισπανία απείλησε να τινάξει στον αέρα τη σύνοδο μέχρι να της δοθούν διαβεβαιώσουν για το καθεστώς του Γιβραλτάρ, αλλά επήλθε συμφωνία στο θέμα, που προβλέπει οι όποιες μελλοντικές συνομιλίες σχετικά με το Γιβραλτάρ, να γίνουν με τη συμμετοχή της Ισπανίας.
Το πρόγραμμα της έκτακτης Συνόδου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου έχει ως εξής:
-09:30 (ώρα Ελλάδας) αφίξεις ηγετών
-10:30 ανταλλαγή απόψεων με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Αντόνιο Ταγιάνι
-11:00 συνεδρίαση εργασίας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου
-12:00 συνάντηση με την πρωθυπουργό του Ηνωμένου Βασιλείου Τερέζα Μέι
-13:00 κοινή συνέντευξη Τύπου του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ και του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν Κλοντ Γιουνκέρ, μετά την ολοκλήρωση των εργασιών της έκτακτης Συνόδου Κορυφής.
Οι κινήσεις μετά τη Σύνοδο:
Υπό την προϋπόθεση ότι οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της Ε.Ε. θα εγκρίνουν σήμερα τα δύο κείμενα Βρυξέλλες και Λονδίνο θα αρχίσουν να προετοιμάζουν, η κάθε μία από την πλευρά της, τις συνομιλίες για τις σχέσεις Ε.Ε. -Ηνωμένου Βασιλείου μετά το Brexit, το πλαίσιο των οποίων καθορίζεται από το κείμενο της πολιτικής διακήρυξης.
Το δυσκολότερο εμπόδιο που απομένει είναι, πάντως, η επικύρωση της συμφωνίας από το βρετανικό κοινοβούλιο. Η Τερέζα Μέι θα ήθελε η ψηφοφορία να διεξαχθεί πριν από τη διακοπή των εργασιών του κοινοβουλίου στις 21 Δεκεμβρίου, αλλά το έργο της είναι εξαιρετικά δύσκολο καθώς θα πρέπει να κερδίσει τη στήριξη της πλειοψηφίας των 650 μελών της Βουλής των Κοινοτήτων. Το σχέδιο έχει δεχθεί επιθέσεις απ’ όλες τις πλευρές. Δεκάδες βουλευτές των Τόρηδων αναμένεται να το καταψηφίσουν όπως και η αξιωματική αντιπολίτευση των Εργατικών καθώς και οι Ιρλανδοί του DPU, οι οποίοι στηρίζουν την κυβέρνηση συνασπισμού της Μέι με δέκα βουλευτές.
Εάν, πάντως, ψηφισθεί η συμφωνία και στη Βρετανική βουλή , θα μένει ακόμη στη κυβέρνηση να παρουσιάσει εσπευσμένα ένα νομοσχέδιο αποχώρησης και εφαρμογής του Brexit, προκαλώντας νέες έντονες συνομιλίες.
Οι ειδικοί υπενθυμίζουν ότι οι ευρωπαϊκές συνθήκες της Ρώμης και του Μάαστριχτ χρειάσθηκαν συνομιλίες 40 ημερών στη Βουλή των Κοινοτήτων και τη Βουλή των Λόρδων.
Ανάμεσα στην σύνοδο κορυφής της Κυριακής και την 29η Μαρτίου δεν μένει παρά χρονικό διάστημα 60-70 ημερών.
Το μπαλάκι θα περάσει στη συνέχεια στο γήπεδο του Ευρωκοινοβουλίου όπου θα ξεκινήσει η διαδικασία επικύρωσης της συμφωνίας, που προβλέπει τη σύνταξη μίας εισήγησης για τη συμφωνία αποχώρησης και την πολιτική διακήρυξη για την μελλοντική σχέση, πριν από μία ψηφοφορία στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, όπου απαιτείται απλή πλειοψηφία. Η ψηφοφορία αυτή αναμένεται να γίνει στις αρχές του 2019, αλλά θεωρητικά μπορεί να διεξαχθεί μέχρι και την 28η Μαρτίου 2019.
Μετά την επικύρωση από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η συμφωνία αποχώρησης πρέπει να εγκριθεί από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, όπου απαιτείται ειδική πλειοψηφία: 72% των 27 αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων, δηλαδή 20, που εκπροσωπούν το 65% του πληθυσμού των κρατών.
Τι θα γίνει εάν καταψηφίσει η Βουλή των Κοινοτήτων τη συμφωνία
Αν οι Βρετανοί βουλευτές απορρίψουν τη συμφωνία, όπως φαίνεται και το πιθανότερο, ανοίγονται διάφορα σενάρια. Ο ηγέτης των Εργατικών, Τζέρεμι Κόρμπιν, πιθανότατα θα πιέσει για προσφυγή στις κάλπες το συντομότερο δυνατό. Οι Τόρηδες θα επιδιώξουν είτε να αποπέμψουν την Τερέζα Μέι από την ηγεσία του κόμματος ή θα προσπαθήσουν να τροποποιήσουν τη συμφωνία για το Brexit προτού πάει για δεύτερη ψηφοφορία στη Βουλή.
Όσοι επιδιώκουν ένα δεύτερο δημοψήφισμα για το Brexit αναμένεται να εντείνουν τις προσπάθειές τους για να πετύχουν να ζητηθεί για δεύτερη φορά η γνώμη των πολιτών, περιλαμβανομένης και της επιλογής της παραμονής του Ηνωμένου Βασιλείου στην Ε.Ε.. Μένει να αποδειχθεί, ωστόσο, κατά πόσον οι πολιτικοί ή το εκλογικό σώμα θα έχουν την όρεξη για ένα δεύτερο δημοψήφισμα. Μέχρι τον Μάρτιο δεν απομένει πολύς χρόνος για τους Βρετανούς πολιτικούς να δράσουν και ο κίνδυνος είναι ορατός να φύγει η Βρετανία από την Ε.Ε. χωρίς συμφωνία – προοπτική που χαρακτηρίζεται από πολλούς ως καταστροφική, κυρίως για το Ηνωμένο Βασίλειο, και την οποία απεύχονται και οι δύο πλευρές.
Πληροφορίες από: DW
