Αλήθεια και Ομάδα ΔΕΝ πάνε μαζί.
Η Ζωή έχει πιστοποιήσει αναρίθμητες φορές ότι,
όσο πιο γελοία είναι μια κατάσταση, τόσο πιο σοβαρή είναι.
Όπως ακριβώς συμβαίνει, δηλαδή, και στο «Survivor».
Οι «Μπλε» και οι «Κόκκινοι». Τα «Στρουμφάκια» και οι «Κοκκινοσκουφίτσες».
Ο διαδικτυακός πόλεμος μαίνεται, οι μάχες είναι ανηλεείς,
η Ανθρωπότητα κρατάει την ανάσα της.
Εν τέλει, σε αυτήν την αιμοσταγή αναμέτρηση ποιος θα επικρατήσει;
Τα «Στρουμφάκια» ή οι «Κοκκινοσκουφίτσες»;
…
Σάς φαίνεται γελοίο, ε;
Κι όμως πίσω από αυτό το απρόσμενο «ντέρμπι» βρίσκονται παιδιά·
τα παιδιά τής Ελλάδος,
που σε λίγα χρόνια -ως ενήλικες ψηφοφόροι και ενίοτε ως ψηφιζόμενοι-
θα κληθούν να αναλάβουν τις τύχες τής χώρας και να την πάνε μπροστά.
Ακούω συχνά -ακόμη και από ανθρώπους που εκτιμώ βαθύτατα-
την παταγωδώς άστοχη απορία (έως και μομφή):
«Καλά… Με το “Survivor” ασχολείσαι;».
Οποία υπερ-απλούστευση, οποία ανοησία.
Εν κατακλείδι,
οι εύκολοι αφορισμοί είναι κίβδηλα ελιτίστικοι και εξαιρετικά ύποπτοι,
καθώς οι πιτσιρικάδες που αποτελούν την πλειοψηφία των τηλεθεατών τού «Survivor»
δεν ανήκουν στην εξωγήϊνη ζωή αλλά αποτελούν τις ελπίδες τής κοινωνίας μας.
Ας τούς διαβάσουμε, ας τούς ακροαστούμε, ας τούς αναλύσουμε, λοιπόν,
ώστε να αυξήσουμε -έστω κατ’ ελάχιστον- τις πιθανότητες
να δημιουργήσουμε ισορροπημένους ανθρώπους και άξιους πολίτες,
που δεν θα καταντούν συρόμενα και φερόμενα
τού κάθε διεφθαρμένου πολιτικάντη και τού κάθε ξεπουλημένου δημοσιογραφίσκου.
…
Η Ανθρώπινη Φύση είναι αγελαία·
έτσι ορίζει το «DN.A.» μας και έτσι θα ισχύει μέχρι το τέλος τού Είδους μας.
Επίσης, η Ανθρώπινη Φύση ορίζει την παρ-ορμητική ανάγκη που λέγεται «Δίπολο»·
ο Άντρας και η Γυναίκα είναι το Αρχέγονο Δίπολο
και στη συνέχεια το «μενού» εμπλουτίστηκε με ακόμη πιο γήϊνες δημιουργίες:
η Αριστερά και η Δεξιά,
ο Παναθηναϊκός και ο Ολυμπιακός,
οι Πολιτισμένοι και οι Βάρβαροι
(ο συγκλονιστικός στίχος τού Κωνσταντίνου Καβάφη
«Και τώρα τι θα γένουμε χωρίς βαρβάρους;
Οι άνθρωποι αυτοί ήσαν μια κάποια λύσις…»
αποτελεί παγκοσμίου βεληνεκούς κοινωνική ηθογραφία,
διότι καταγράφει με τον πλέον σοκαριστικό τρόπο την ανθρώπινη ροπή προς το Δίπολο).
Ως εκ τούτων, απολύτως φυσιολογικά,
φτάνουμε και στη «Survivor» εκδοχή τού φαινομένου:
«Μπλε» vs «Κόκκινοι».
…
Ομαδοποίηση. Αυτή είναι η έννοια-κλειδί.
Πάνω κι από την Κοινωνικοποίηση είναι η Ομαδοποίηση.
Οι άνθρωποι -στη συντριπτική πλειοψηφία τους- προσπαθούν να κοινωνικοποιηθούν,
προκειμένου να καταφέρουν να γίνουν μέλη μίας ομάδας.
Έτσι, μοιραίως η Ουσία μπαίνει σε δεύτερη μοίρα.
Το 1951,
ο Πολωνο-Αμερικανός ψυχολόγος Σόλομον Ας (Solomon Asch) επενόησε και εφήρμοσε
ένα από τα πλέον διδακτικά ψυχολογικά πειράματα στην Ιστορία τής Ανθρωπότητας.
Το «Πείραμα (Κοινωνικής) Συμμόρφωσης» ή απλώς «Πείραμα Συμμόρφωσης»
έμελλε να γίνει η επιστημονική σφραγίδα
στο ξεμπρόστιασμα τής Υποκρισίας, τής Δουλικότητας και τής Χαμέρπειας.
Σε τυπικό επίπεδο,
επρόκειτο για ένα φαινομενικώς απλό τεστ οπτικής αντίληψης,
όπου το ζητούμενο ήταν μία πανεύκολη σύγκριση μεταξύ αριθμημένων γραμμών.
Καθένας από τούς νεαρούς άνδρες που εν αγνοία τους συμμετείχαν στο πείραμα,
προσερχόταν σε μία αίθουσα όπου βρίσκονταν ήδη πέντε με επτά συνεργάτες τού Asch.
Τον τοποθετούσαν, λοιπόν, τελευταίο ή προτελευταίο στα έδρανα,
ώστε πριν να απαντούσε στις απλές ερωτήσεις που υποβάλλονταν,
να είχε ακούσει τις απαντήσεις των προηγουμένων ομοτράπεζων.
Στην αρχή όλα εκυλούσαν ομαλά·
οι «συνεργοί» έδιναν τη σωστή απάντηση,
όπως το ίδιο έπραττε και ο υποκείμενος στο πείραμα.
Όμως, μετά από λίγο, οι «συνεργοί» έδιναν λανθασμένη απάντηση,
με συνέπεια να οδηγούσαν και τον υποκείμενο στο πείραμα
να δίνει την ίδια λανθασμένη απάντηση με αυτούς.
Τα αποτελέσματα που προέκυψαν από το «Πείραμα Συμμόρφωσης» ήταν συγκλονιστικά·
προς χάριν τής ομάδας,
οι 123 ανυποψίαστοι φοιτητές
που εν αγνοία τους συμμετείχαν στις απανωτές κριτικές δοκιμές,
αρνήθηκαν την όραση και την κρίση τους σε ποσοστό 37%,
το 75% των φοιτητών ενέδωσε στη «συμμόρφωση» τουλάχιστον μία φορά,
το 5% των φοιτητών ενέδωσε στη «συμμόρφωση» ΟΛΕΣ τις φορές,
ενώ μόνο το 25% των φοιτητών αντιστάθηκε σθεναρά
και ουδέποτε ενέδωσε στη «συμμόρφωση».
Σημειωτέον δε,
ότι μετά το πέρας τής διαδικασίας οι «συμμορφωθέντες»
περιέγραψαν τα συναισθήματα που τούς είχαν δημιουργηθεί
κατά τη διάρκεια τού πειράματος·
στη συντριπτική πλειοψηφία τους, λοιπόν,
ομολόγησαν ότι αισθάνθηκαν πίεση, θλίψη και μοναξιά,
ενώ υπήρξαν και ελάχιστοι
που έφτασαν στο σημείο να μην αναγνωρίσουν το λάθος τους,
αλλά επέμεναν να ισχυρίζονται ότι η κρίση τους ήταν σωστή.
(Σάς συστήνω και σάς συνιστώ ανεπιφύλακτα
να αφιερώσετε 4 λεπτά και 10 δευτερόλεπτα,
προκειμένου να παρακολουθήσετε αυτό το εξόχως διδακτικό βίντεο)
Κατόπιν τούτων, επανερχόμαστε στο «Survivor»,
δυνάμενοι πλέον να αντιμετωπίσουμε με διαφορετική οπτική
την κόντρα ανάμεσα στα «Στρουμφάκια» και στις «Κοκκινοσκουφίτσες».
Οι «Κόκκινοι» και οι «Μπλε» αλληλο-υποτιμούνται,
επιχειρώντας να καλύψουν την Αλήθεια.
Η μοναδική και σκληρή αλήθεια είναι,
ότι έχουμε μπροστά μας μία απέλπιδα προσπάθεια κοινωνικοποίησης,
συνδυαζόμενη με αντίστοιχης απελπισίας ομαδοποίηση.
Σε μία εποχή όπου η Κοινωνικοποίηση προσομοιάζει με την Υστερία,
στη χαοτική και ισοπεδωτική «Εποχή τού Διαδικτύου»
όπου αν δεν έχεις πολλούς followers
και αν δεν παίρνεις πολλά «favorites», «likes» και «retweets», είσαι ένα «τίποτα»,
ο φόβος τής απόρριψης από την ομάδα γίνεται εντονότερος από κάθε άλλοτε
και συχνά προσλαμβάνει τις διαστάσεις ψύχωσης.
Έτσι, η Προσωπική Κρίση πετιέται στα σκουπίδια,
διότι η «Ομάδα» είναι υπεράνω πάσης ηθικής, πάσης αξίας, πάσης αληθείας.
Τι νομίζετε·
δεν βλέπουν, επί παραδείγματι, οι υποστηρικτές τού Ηλία Μπόγδανου,
ότι ο αγαπημένος τους παίκτης
υποπίπτει κατά το τελευταίο διάστημα σε εξευτελιστικές συμπεριφορές..;
Βεβαίως και το βλέπουν.
Όμως,
είναι βαρύ το τίμημα που επικρέμαται ως δαμόκλειος σπάθη
πάνω από τα κεφάλια των νεαρών εν δυνάμει αντιφρονούντων.
Ο φόβος ότι ο κόπος που κατέβαλες για να ομαδοποιηθείς θα πάει χαμένος,
ο φόβος ότι θα χάσεις τούς -έστω κατά φαντασίαν- φίλους σου,
ο φόβος ότι τα όνειρα που έκανες θα γκρεμιστούν,
ο φόβος ότι θα χαρακτηριστείς ως «προδότης» από την ομάδα που θέλεις να εγκαταλείψεις,
ο φόβος ότι οι «απέναντι», οι πρώην αντίπαλοί σου, οι πρώην «εχθροί» σου,
δεν θα σε δεχθούν στη δική τους ομάδα
(ή, ακόμη κι αν σε δεχθούν,
θα σε αντιμετωπίζουν ως παρακατιανόν και όχι ως ισότιμο μέλος,
ενώ πάντοτε θα έχουν στο πίσω μέρος τού μυαλού τους ότι είσαι ένας πρώην προδότης
που ανά πάσα στιγμή ίσως εξελιχθείς και σε νυν προδότη),
είναι σκέψεις που δύνανται να γονατίσουν ένα παιδί
και να τού αφαιρέσουν με απολύτως βίαιο τρόπο την Αντικειμενικότητα.
Νομοτελειακώς, λοιπόν, οι αθωράκιστοι πιτσιρικάδες μετατρέπονται σε τιμητές,
αποκτώντας επιλεκτική όραση και ακοή·
το κριτήριο περί τού Σωστού και τού Λάθους δεν χάνεται,
αλλά εφαρμόζεται κατά το δοκούν και κατά το συμφέρον.
Έτσι, για την ίδια ακριβώς ενέργεια,
ο μεν Ηλίας Μπόγδανος αποθεώνεται, ο δε Τζέϊμς Καφετζής αποδοκιμάζεται
(και το αντίστροφο, βεβαίως).
Το τελικό στάδιο τής πρόωρης κατάντιας και τής αποβλάκωσης ονομάζεται «Αυθυποβολή»·
το άτομο χάνει κάθε επαφή με την Πραγματικότητα και με την Αλήθεια,
πιστεύοντας αποκλειστικώς ό,τι το βολεύει
κι αναζητώντας μονίμως πολιτικάντηδες, δημοσιογραφίσκους (και λοιπούς συγγενείς)
που θα τού χαϊδέψουν τ’ αφτιά επισημοποιώντας το ψέμα του.
Η Αρχή τού Λαϊκισμού:
«Πες στον Βλάκα ότι είναι έξυπνος και θα τον έχεις δούλο σου για μια ζωή…».
…
Για να αντιληφθούμε σε υπέρτατο βαθμό
την ακαταπολέμητη επιρροή που ασκεί στους ανθρώπους η ένταξη σε ομάδα,
αρκεί μόνο να σκεφτούμε ότι μία από τις σημαντικότερες σύγχρονες αιτίες θανάτου
απετελούσε μέχρι το πρόσφατο παρελθόν κυρίαρχη μορφή κοινωνικοποίησης.
Ναι, το Τσιγάρο, το Κάπνισμα,
η συνήθεια που σκοτώνει εκατομμύρια ανθρώπους κάθε χρόνο
και προκαλεί προβλήματα υγείας σε υπερ-πολλαπλάσια άτομα,
αντί να θεωρείται (ποινικό) αδίκημα και να απομονώνεται,
ήταν ιδίως σε προηγούμενες δεκαετίες «έκφραση μαγκιάς»
και εξησφάλιζε την καταξίωση στην αγέλη.
Υπό εκείνο το τραγικό πλαίσιο,
γενιές και γενιές ανδρών καλούνταν να εμεγάλωναν,
υποκύπτοντας στην ακαταμάχητη υφέρπουσα απειλή απομόνωσης
που εμπεριεχόταν στην κλασική φράση «Δεν καπνίζεις; Είσαι φλώρος.».
…
Τώρα η «Αίγλη τού Τσιγάρου» έχει υποχωρήσει,
αλλά η διάδοχη «πρέζα» είναι σαφώς πιο επικίνδυνη
διότι είναι αόρατη και θερίζει ψυχές.
Το Τσιγάρο φεύγει, το Διαδίκτυο έρχεται…
Τώρα οι πιτσιρικάδες, αγόρια και κορίτσια,
καλούνται να αντιμετωπίσουν τη νέα ακαταμάχητη απειλή απομόνωσης:
«Δεν έχεις “social media”; Είσαι φλώρος.».
Εδώ, λοιπόν, το πρόβλημα είναι εξαιρετικά πολύπτυχο,
καθώς δεν αρκεί να έχεις απλώς έναν λογαριασμό στα «Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης»·
αυτό είναι μόνον το πρώτο βήμα,
διότι αμέσως μετά εμφανίζονται οι ψυχοφθόρες συνεπαγωγές..:
«Δεν έχεις πολλούς followers; Είσαι φλώρος.»,
«Δεν παίρνεις πολλά “favorites”, “likes” και “retweets”; Είσαι φλώρος.»,
και πάει λέγοντας.
Ως εκ τούτων,
σε αυτήν την «Αυτοκρατορία τής Κοινοκτημοσύνης» που λέγεται «Διαδίκτυο»,
στον αχανή Παγκόσμιο Ιστό όπου όλα μαθαίνονται εν ριπή οφθαλμού
και το κάθε λογής «bullying» δύναται να συμβεί ανά πάσα στιγμή,
είναι από εξαιρετικά δύσκολο έως και ακατόρθωτο
να βρει τη δύναμη ένας νέος άνθρωπος και να διατηρήσει την αυτοτέλειά του
(πολλώ δε μάλλον,
όταν δεν έχει τις κατάλληλες αγωγή, παιδεία και θωράκιση
από το οικογενειακό περιβάλλον του).
Έτσι, φτάνουμε αναπόφευκτα στα «Στρουμφάκια» και στις «Κοκκινοσκουφίτσες».
Θα ήταν γελοίο αν δεν ήταν σοβαρό·
οι «Μπλε» και οι «Κόκκινοι» σε έναν αγώνα επιβίωσης,
όπου οι μελλοντικοί νικητές και οι μελλοντικοί χαμένοι
μοιράζονται την Πίεση, τη Θλίψη και τη Μοναξιά.
Κι απ’ την άλλη,
κόντρα σε αυτόν τον εκκωφαντικό συναγερμό τής επερχόμενης δυστοπίας,
έχεις και τη δήθεν περισπούδαστη mainstream μαλακία να αντιλαλεί ολούθε..:
«Με το “Survivor” ασχολείσαι;».
Ο Υπο-Κοσμικός
(Twitter: @Ypokosmikos
