Σύνταξη-Επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης
«Ο κόσμος μας αντιμετωπίζει μια πανδημία παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων», έγραψε ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών, Antonio Guterres σε δημοσίευση του τον Φεβρουάριο. Σ’αυτή εκφράζει τη λύπη του για το πώς η εξάπλωση του κορωνοϊού έχει αποκαλύψει βάναυσες ανισότητες σε πολλές κοινωνίες, ώθησε δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπους βαθύτερα στη φτώχεια, και έστειλε πίσω την πρόοδο στην ισότητα των φύλων κατά μερικές δεκαετίες.
Ο Guterres επισήμανε επίσης πώς ορισμένες κυβερνήσεις έχουν χρησιμοποιήσει την κατάσταση έκτακτης ανάγκης για τη δημόσια υγεία ως δικαιολογία για σκλήρυνση των μέτρων καταστολής. «Χρησιμοποιώντας την πανδημία ως πρόσχημα, οι Αρχές σε ορισμένες χώρες, εφάρμοσαν σκληρές τακτικές για δήθεν κατοχύρωση της ασφάλειας και μέτρα έκτακτης ανάγκης – για να συντρίψουν διαφωνούντες, να ποινικοποιήσουν τις βασικές ελευθερίες, να σιωπήσουν ανεξάρτητες αναφορές και να περιορίσουν τις δραστηριότητες μη κυβερνητικών οργανώσεων», έγραψε.
Περισσότερο από ένα χρόνο από την έναρξη της πανδημίας, υπάρχει ένα αυξανόμενο σύνολο αποδεικτικών στοιχείων που υποστηρίζουν αυτό που ο ηγέτης του ΟΗΕ περιέγραψε ως «συρρίκνωση του αστικού χώρου». Το Human Rights Watch τεκμηρίωσε τουλάχιστον 83 περιπτώσεις κυβερνήσεων παγκοσμίως που χρησιμοποίησαν την πανδημία «για να δικαιολογήσουν την παραβίαση της άσκησης της ελευθερίας του λόγου και της ειρηνικής συνάθροισης. Στα θύματα περιλαμβάνονται δημοσιογράφοι, ακτιβιστές, εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας, ομάδες αντιπολίτευσης και άλλοι που έχουν επικρίνει κυβερνητικές αντιδράσεις στον κορωνοϊό». Η Επιτροπή Προστασίας Δημοσιογράφων διαπίστωσε ότι, το 2020, ένας αριθμός ρεκόρ δημοσιογράφων φυλακίστηκε παγκοσμίως, μερικοί από τους οποίους έκαναν ρεπορτάζ για την πανδημία.
Σύμφωνα με την PEN America, μια οργάνωση υπεράσπισης της ελευθερίας της έκφρασης, το 2020, τουλάχιστον 273 συγγραφείς, ακαδημαϊκοί και δημόσιοι διανοούμενοι σε 35 χώρες, φυλακίστηκαν ή κρατήθηκαν άδικα σε σχέση με την αρθρογραφία τους, το έργο τους ή τον σχετικό ακτιβισμό τους. Είναι μια σημαντική αύξηση σε σχέση με τους 238 συγγραφείς και διανοούμενους που είχαν την ίδια αντιμετώπιση, το 2019.
«Οι συγγραφείς βοήθησαν στο να αποκαλυφθούν αλήθειες και να αντισταθμιστούν τα ψεύδη σχετικά με τους τρόπους που διαμόρφωσαν την παγκόσμια ανταπόκριση της δημόσιας υγείας», σημείωσε η PEN America στην έκθεσή: «Freedom to Write Index», η οποία κυκλοφόρησε την Τετάρτη. «Ταυτόχρονα, η κατάσταση έκτακτης ανάγκης παρέσχε κάλυψη για καταστολές στα ανθρώπινα δικαιώματα και επέκταση της κυβερνητικής εξουσίας στην ελευθερία λόγου και έκφρασης», συμπληρώνει.
Αυτές οι καταστολές έλαβαν χώρα σχεδόν σε κάθε ήπειρο: «Στην Ουγκάντα, ο μυθιστοριογράφος και δημοσιογράφος Kakwenza Rukirabashaija συνελήφθη και βασανίστηκε τον Απρίλιο, με κατηγορίες που φέρονται να σχετίζονται με το κορονοϊό, αλλά φαίνεται να έχουν παρακινηθεί από τη δυσαρέσκεια των αρχών για το γράψιμό του», ανέφερε η έκθεση. «Στην Κίνα, η αστυνομία χρησιμοποίησε το πρόσχημα ενός «ελέγχου πρόληψης κορονοϊου», για να βρει και να συλλάβει τον δοκιμιογράφο και ακτιβιστή Xu Zhiyong στο σπίτι του δικηγόρου του και να τοποθετήσουν τον ποιητή Li Bifeng σε «αναγκαστική καραντίνα», ως μορφή κράτησης. Στην Κούβα, η αστυνομία επικαλέστηκε μια «παραβίαση του κώδικα υγείας» που σχετίζεται με τον κορωνοϊό ως πρόσχημα για να επιτεθεί στα κεντρικά γραφεία του καλλιτεχνικού κινήματος του San Isidro, συλλαμβάνοντας περισσότερα από δώδεκα μέλη του.
Είναι η δεύτερη χρονιά που η οργάνωση πραγματοποίησε αυτό που περιγράφει ως «απογραφή» κρατουμένων συγγραφέων παγκοσμίως. Η πανδημία ενέτεινε τις αντιξοότητες που αντιμετώπισαν όλες αυτες οι ομαδες, με πολλούς συγγραφείς και αντιφρονούντες να μολύνονται με κορωνοϊό στη φυλακή. Τον Ιούνιο του 2020, ο Σαουδάραβας αρθρογράφος Saleh al-Shehi πέθανε – πιθανότατα – από επιπλοκές που σχετίζονται με το κορωνοϊό. «Οι συγγραφείς ρίχνουν φως στους τρόπους με τους οποίους αυτές οι κυβερνήσεις δεν κατάφεραν να ανταποκριθούν επαρκώς στην κρίση», δήλωσε ο Summer Lopez, ανώτερος διευθυντής προγραμμάτων ελεύθερης έκφρασης της PEN America. «Προσπαθούν να δώσουν όραμα για το πώς τα πράγματα θα μπορούσαν να είναι διαφορετικά, και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο έχουμε δει πολλούς ανθρώπους να στοχοποιούνται», πρόσθεσε.
Η Κίνα ηγείται στην κατάταξη του αριθμού των φυλακισμένων συγγραφέων με 81 άτομα. Σε αυτούς περιλαμβάνονται τουλάχιστον 33 καλλιτέχνες, ακαδημαϊκοί και άλλες πολιτιστικές προσωπικότητες στο Σιντζιάνγκ, την δυτική περιοχή που είναι ο τόπος εκτεταμένης κυβερνητικής καταστολής των εθνικών μειονοτήτων, συμπεριλαμβανομένων των Ουιγούρων. «Αυτός ο αριθμός ίσως να είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου», δήλωσε ο Karin Karlekar, επικεφαλής συγγραφέας της έκθεσης PEN America στο Today’s WorldView, αναφερόμενος στη δυσκολία της ακριβούς αναφοράς στην περιοχή, όπου εκατομμύρια άνθρωποι φέρεται να έχουν μεταφερθεί σε στρατόπεδα κράτησης τα τελευταία χρόνια. «Είναι μια τεράστια μαύρη τρύπα πληροφοριών», συμπλήρωσε.
Ο Karlekar προειδοποίησε επίσης για την επιδεινούμενη κατάσταση στην γείτονα της Κίνας, Ινδία, χώρα «συνεχιζόμενων επιθέσεων εναντίον δημοσιογράφων, παρενόχλησης αντιφρονούντων, αριστερών διανοούμενων και ανθρώπων που μιλούν υπέρ των δικαιωμάτων των μειονοτήτων». Η Ινδία ήταν η μόνη αναγνωρισμένη δημοκρατία στις 10 κορυφαίες χώρες που κατέταξε η PEN America για το ρόλο τους στην φυλάκιση διανοουμένων και αντιφρονούντων.
Η Λευκορωσία, η οποία είχε μηδενικές τεκμηριωμένες υποθέσεις το 2019, ανέβηκε στην κατάταξη με 18, το 2020 – μια αντανάκλαση του ρόλου που έπαιξαν πολλοί συγγραφείς, διασημότητες και ακαδημαϊκοί στις εβδομάδες διαμαρτυριών εναντίον του μακροχρόνιου προέδρου Alexander Lukashenko, πέρυσι.
Η Μιανμάρ είχε 8 τεκμηριωμένες υποθέσεις το 2020, συμπεριλαμβανομένων των μελών ενός σατιρικού ποιητικού συγκροτήματος γνωστού ως Peacock Generation. Ωστόσο, αυτοί οι αριθμοί δεν αναφέρονται σε εκείνους που σαρωθήκαν σε μαζικές συλλήψεις μετά το πραξικόπημα της 1ης Φεβρουαρίου από τον στρατό της χώρας, που εξέδωσε εντάλματα σύλληψης για πολλούς αντιφρονούντες συγγραφείς και διασημότητες. «Η κατάσταση στη Μιανμάρ δεν ήταν ήδη καλή», δήλωσε ο Karlekar, «αλλά περιμένουμε ότι θα εξελιχθεί σε Λευκορωσία του 2021», κατέληξε.
Πηγή: The Washington Post
