Σύνταξη-επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης
Η πόλη του Όσλο χτίστηκε από τον πλούτο της Βόρειας Θάλασσας, η οποία για δεκαετίες παράγει δισεκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου και φυσικού αερίου. Όμως, το Όσλο ελπίζει τώρα να οδηγήσει τη μετατροπή της Νορβηγίας από έναν από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς ορυκτών καυσίμων στον κόσμο, σε παγκόσμιο πράσινο πρωτοπόρο.
Για τον Raymond Johansen, δήμαρχο του Όσλο, η συμβολή στην καθοδήγηση των παγκόσμιων προσπαθειών για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης είναι τόσο μια ρεαλιστική οικονομική απάντηση στις παρακμάζουσες βιομηχανίες ορυκτών καυσίμων της Νορβηγίας, όσο και ηθική υποχρέωση παροχής λύσεων – για μια κρίση στη δημιουργία της οποίας είχε άμεση συμβολή.
Στο επίκεντρο του σχεδίου του Johansen βρίσκεται ένας απλός αποτεφρωτήρας βιομηχανικών αποβλήτων. Το εργοστάσιο του Varme, στα περίχωρα της πρωτεύουσας, παράγει θερμότητα και ηλεκτρισμό καίγοντας σκουπίδια και είναι μακράν ο μεγαλύτερος ρυπαντής άνθρακα του Όσλο. Ωστόσο, το εργοστάσιο έχει καταχωρηθεί, στις αρχές του τρέχοντος έτους, μεταξύ προγραμμάτων που ανταγωνίζονται για 1 δισ. ευρώ στήριξης του ταμείου καινοτομίας χαμηλών εκπομπών άνθρακα της Ε.Ε. Ο Johansen λέει ότι το Όσλο θέλει να μετατρέψει τον αποτεφρωτήρα σε προσχέδιο για το πώς οι πόλεις σε ολόκληρη την Ευρώπη μπορούν να μειώσουν τις εκπομπές άνθρακα, ενώ αντιμετωπίζουν τα απόβλητά τους.
«Είναι μια από τις μεγαλύτερες φιλοδοξίες μου ως ηγέτης του Όσλο», λέει ο Johansen. «Είμαστε αρκετά μικροί και ταυτόχρονα αρκετά μεγάλοι για να προσφέρουμε ένα δοκιμαστικό πλάνο για τη Δυτική Ευρώπη», προσθέτει.
Το σχέδιο της πόλης είναι να εγκαταστήσει στα εργοστάσια αποβλήτων, τεχνολογία δέσμευσης άνθρακα για να παγιδεύσει τις εκπομπές του πριν αυτές μπορέσουν να εισέλθουν στην ατμόσφαιρα και να συμβάλουν στην παγκόσμια θέρμανση. Το εργοστάσιο καίει 400.000 τόνους μη ανακυκλώσιμων αποβλήτων ετησίως, εκ των οποίων 50.000 έως 100.000 τόνοι προέρχονται από τα οικιακά σκουπίδια του Ηνωμένου Βασιλείου. Οι αποτεφρωτήρες συμβάλουν στο 15% των εκπομπών άνθρακα του Όσλο.
Εάν πετύχει, το έργο θα μπορούσε να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στον στόχο του Όσλο να μειώσει τις εκπομπές άνθρακα κατά 95% έως το 2030 σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2009, λέει ο Johansen. Θα μπορούσε επίσης να είναι το πρώτο βήμα για την εξέλιξη της τεχνολογίας για περαιτέρω ανάπτυξη σε παρόμοια εργοστάσια που παράγουν ενέργεια από απόβλητα, σε ολόκληρη την Ευρώπη. Το έργο φιλοδοξεί και ελπίζει, να αποτελέσει ένα βήμα του ευρύτερου σχεδίου της Νορβηγίας για τη δημιουργία μιας αλυσίδας δέσμευσης άνθρακα πλήρους κλίμακας, ικανής να αποθηκεύει μόνιμα τις εκπομπές της Ευρώπης, κάτω από τη Βόρεια Θάλασσα.
«Από την άποψη της ηθικής αλλά και της δεοντολογίας, νομίζω ότι είναι σημαντικό να είμαστε πρόθυμοι να συνεισφέρουμε (στις προσπάθειες για την προστασία του κλίματος), σε πιο προχωρημένη κλίμακα και να αναπτύξουμε τις νέες τεχνολογίες που χρειαζόμαστε», λέει ο Johansen.
Η Νορβηγία πιστεύει ότι μπορεί να αξιοποιήσει την – μισού αιώνα – κληρονομιά της εξόρυξης αερίου από τη Βόρεια Θάλασσα, κάνοντας το ίδιο αντίστροφα για τις εκπομπές άνθρακα. Το έργο δέσμευσης άνθρακα της Northern Lights σχεδιάζει να μεταφέρει υγρό CO2 από βιομηχανικούς χώρους εξοπλισμένους με τεχνολογία δέσμευσης άνθρακα σε έναν χερσαίο τερματικό σταθμό στη νορβηγική δυτική ακτή. Από εκεί, ο υγροποιημένος άνθρακας θα μεταφερθεί μέσω αγωγού σε τοποθεσία κάτω από τη Βόρεια Θάλασσα, όπου θα αποθηκευτεί μόνιμα.
«Μια πλούσια χώρα που εξαρτάται από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, όπως η Νορβηγία, είναι σε κάποιο βαθμό υποχρεωμένη να αναπτύξει μια τέτοια τεχνολογία και να την καταστήσει πιο διαθέσιμη στην υπόλοιπη Ευρώπη. Πρέπει να το κάνουμε αυτό. Πρέπει να πληρώσουμε αυτό το τίμημα », λέει ο Johansen.
Το κόστος 700 εκατομμυρίων ευρώ του έργου δέσμευσης άνθρακα του αποτεφρωτήρα Varme του Oslo, θα απαιτήσει χρηματοδότηση από την ΕΕ ύψους 300 εκατομμυρίων ευρώ, επιπλέον των επενδύσεων από τη νορβηγική κυβέρνηση και τους ιδιοκτήτες του εργοστασίου, τον δήμο του Όσλο και την εταιρεία κοινής ωφελείας Fortum. Πέρα από το κόστος, υπάρχουν ανησυχίες και για τις επιπτώσεις στο κλίμα.
Ο Johansen πιστεύει ότι ο σχετικός σκεπτικισμός απορρέει από φόβους ότι η δέσμευση άνθρακα θα κάνει τις κυβερνήσεις «πιο ράθυμες στην ανακύκλωση απορριμμάτων και την επαναχρησιμοποίηση υλικών». Άλλοι φοβούνται ότι η εξάρτηση από την τεχνολογία δέσμευσης άνθρακα – η οποία συνήθως παγιδεύει το 80-95% των εκπομπών – θα δώσει άδεια για τη διατήρηση του παγκόσμιου status quo στην εντατική χρήση άνθρακα σε βάρος της αναζήτησης καθαρότερων εναλλακτικών λύσεων.
Η οργάνωση «Φίλοι της Γης», χαρακτήρισαν τα σχέδια δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα της Νορβηγίας «μια ακτίνα στον τροχό της ενεργειακής μετάβασης» και προειδοποίησαν ότι η εμπιστοσύνη στην τεχνολογία θα μπορούσε να καθυστερήσει μια δέσμευση πλήρους κλίμακας για επίτευξη ενεργειακής επάρκειας με χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Ο Johansen λέει ότι τόσο η αποτέφρωση αποβλήτων όσο και η δέσμευση άνθρακα θα εξακολουθούν να χρειάζονται ως «έσχατη λύση» προσέγγισης της αντιμετώπισης της ρύπανσης – ακόμη και μετά από αυστηρές προσπάθειες επιλογής ανανεώσιμων και ανακυκλωμένων υλικών – με σύγχρονη μείωση της συνολικής κατανάλωσης. Ο δήμαρχος ισχυρίζεται ότι μεταξύ 20% – 25% των αποβλήτων της Ευρώπης θα προορίζονταν για υγειονομική ταφή ακόμη και μετά από «αρκετά προηγμένη ανακύκλωση», που όμως θα δημιουργούσε πολύ περισσότερες εκπομπές άνθρακα από ότι μια μονάδα αποτέφρωσης.
Για τον Johansen, οι αναπόφευκτες επικρίσεις επισκιάζονται από την κλίμακα των πιθανών οφελών στην αντιμετώπιση των δίδυμων προκλήσεων της ρύπανσης από απόβλητα και της αύξησης των εκπομπών άνθρακα. «Δεν σημαίνει», επιμένει, «ότι η Νορβηγία μπορεί να αγνοήσει την ανάγκη για μια πιο θεμελιώδη οικονομική μεταστροφή από τα ορυκτά καύσιμα προς μια βιώσιμη ανάπτυξη». Από πλευράς μακροπρόθεσμης προοπτικής, πρέπει να διαλύσουμε τη δική μας βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου», λέει. «Θα χρειαστεί πολύς χρόνος, γιατί είμαστε τόσο εξαρτημένοι από αυτή τη βιομηχανία για θέσεις εργασίας. Πολλοί άνθρωποι εργάζονται στη βιομηχανία ορυκτών καυσίμων, κάτι που σημαίνει ότι πολλοί παραδοσιακά εργαζόμενοι στον τομέα είναι όλο και πιο επιφυλακτικοί για ορισμένα από τα επιχειρήματα των πράσινων κομμάτων, επειδή πιστεύουν ότι θα τους αφαιρέσουν την εργασία τους», συμπληρώνει.
Οι νέες ευκαιρίες που παρουσιάζονται από την βιομηχανία δέσμευσης άνθρακα προσφέρουν αυτό που ο Johansen αποκαλεί: «κανονικές θέσεις εργασίας, για κανονικούς ανθρώπους», οι οποίες είναι προσβάσιμες χωρίς την ανάγκη πανεπιστημιακού πτυχίου.
Ο Johansen εκπαιδεύτηκε και εργάστηκε ως υδραυλικός πριν μεταπηδήσει στην πολιτική με το Εργατικό Κόμμα της Νορβηγίας. «Ένα από τα πιο σημαντικά πράγματα για μένα είναι να αποτρέψω να γίνει η μετάβαση στην πράσινη ενέργεια, μόνο έργο της μεσαίας τάξης», λέει. «Πρέπει να πάρουμε όλα τα άτομα στο πλοίο, και πρέπει να δουν όλοι ότι υπάρχει ένα ευοίωνο και επιτυχές μέλλον για αυτούς. Είναι ένα νέο είδος εκβιομηχάνισης», καταλήγει.
Πηγή: The Guardian
