Η Λιβύη βρίσκεται σε χαώδη κατάσταση, από τότε που οι δυνάμεις που υποστηρίχθηκαν από το ΝΑΤΟ ανέτρεψαν τον Οκτώβριο του 2011 τον απόλυτο ηγέτη της χώρας Μουαμάρ Καντάφι.
Οι Δυτικές δυνάμεις κατόπιν άρχισαν να ανησυχούν όλο και περισσότερο ότι το λεγόμενο Ισλαμικό Χαλιφάτο (ISIS) έχει δημιουργήσει έντονη παρουσία στο βορειοαφρικανικό κράτος. Αυτό είχε δώσει αφορμή στις Η.Π.Α. να πραγματοποιήσουν σειρά από αεροπορικές επιδρομές με στόχο στρατόπεδα υπό τον έλεγχο των τζιχαντιστών.
Η νέα κρίση που έχει να αντιμετωπίσει και πάλι ο ΟΗΕ και οι δυτικές δυνάμεις, λέγεται προέλαση του πολέμαρχου στρατηγού Χάφταρ προς την Τρίπολη με δυνάμεις του «Εθνικού Στρατού της Λιβύης» (LNA).
Στις 5 Απριλίου, ο πολέμαρχος ανακοινώνει ότι έχει καταλάβει μια σειρά από κοινότητες στα νότια της Τρίπολης και ότι απέχει περίπου 30 χιλιόμετρα από την πόλη.
Ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτιέρες σπεύδει στη Βεγγάζη και δηλώνει «βαθιά ανήσυχος» μετά τη συνάντησή του με τον Χάφταρ.
Ο απεσταλμένος του ΟΗΕ Ghassan Salame ενημέρωσε το Συμβούλιο Ασφαλείας την Παρασκευή ότι ο Χαφτάρ έκανε σαφές στον Guterres ότι σκόπευε να συνεχίσει την επίθεση στην Τρίπολη, αποκάλυψαν διπλωμάτες. Ο Πρωθυπουργός al-Serraj δήλωσε ότι η κυβέρνησή του «είχε απλώσει τα χέρια για την ειρήνη» ενώ ο στρατηγός Χάφταρ προτίμησε το πραξικόπημα.
Οι δυνάμεις έχουν διαταχθεί «να αντιμετωπίσουν την απειλή εκείνων που προσπαθούν να αποσταθεροποιήσουν και να εκφοβίσουν πολίτες», είπε, προσθέτοντας ότι οι υπεύθυνοι θα προσαχθούν στη δικαιοσύνη.
Μετά από οκτώ χρόνια οι Δυτικοί που παρενέβησαν στον εμφύλιο που είχαν προκαλέσει για την ανατροπή του Καντάφι, δεν έχουν κατορθώσει να φέρουν στο ίδιο τραπέζι δύο αντίπαλα κοινοβούλια και τρεις κυβερνήσεις – η τελευταία κυβέρνηση σχηματίστηκε στις συνομιλίες που διεξήγαγαν οι Ηνωμένες Πολιτείες με σκοπό την αντικατάσταση των άλλων δύο.
Αλλά αυτή η πρωτοβουλία βρίσκεται να χτυπιέται στα βράχια, λόγω ότι ότι η νέα κυβέρνηση έχει επιβληθεί από τις Δυτικές δυνάμεις.
Ο Χάφταρ υποστηρίζει πως μάχεται τους «τρομοκράτες»
.jpg)
Ο Χαλίφα Χάφταρ έχει μια πολυποίκιλη ιστορία στη Λιβύη, όπου πέρασε από έμπιστος του Καντάφι στους εχθρούς του καθεστώτος που υποστηρίζονταν από τις ΗΠΑ.
Τώρα ο στρατηγός κατέχει το κλειδί για το μέλλον της χώρας ως επικεφαλής του προσωπικού του «Εθνικού Στρατού της Λιβύης» (LNA).
Ο στρατηγός Χαλίφα Χάφταρ αναδείχθηκε ως βασικός παίκτης στον εμφύλιο πόλεμο της Λιβύης, με τον αυτοσχεδιασμένο LNA να καταλαμβάνει τις κυριότερες πετρελαϊκές περιοχές της χώρας και να έχει δημιουργήσει τερματικούς σταθμούς για την αντίπαλη κυβέρνηση που όμως τον στήριξε στα ανατολικά.
Ως πρώην αξιωματικός του στρατού της Λιβύης, Χάφταρ συμμετείχε στο πραξικόπημα του 1969 που είχε ανατρέψει τον βασιλιά Idris και έφερε την εξουσία στον συνταγματάρχη Μουαμάρ Καντάφι.
Όμως, χάλασαν οι σχέσεις τους με τον Καντάφι μετά τον πόλεμο Λιβύης-Τσαντ, τον οποίο έχασε η Λιβύη το 1987. Ο Χάφταρ, ο οποίος είχε διοικήσει τις δυνάμεις της Λιβύης κατά τη διάρκεια του πολέμου, συνελήφθη από δυνάμεις του Τσαντ και στη συνέχεια μεταφέρθηκε γύρω στο 1990 στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου ως μέλος της αντι-Κανταφικής αντιπολίτευσης συνεργάστηκε με την CIA.
Από τα προάστια της βόρειας Βιρτζίνια έξω από την Ουάσινγκτον, πέρασε τις επόμενες δύο δεκαετίες σχεδιάζοντας να ανατρέψει και να δολοφονήσει τον Καντάφι.
Ο Χάφταρ επέστρεψε στη Λιβύη το 2011 κατά τη διάρκεια της εξέγερσης που υποστήριξε το ΝΑΤΟ, (οπότε και δολοφονήθηκε ο Καντάφι) και κατόρθωσε να καταστεί ένας από τους κορυφαίους στρατιωτικούς διοικητές που καθοδηγούσαν τους αντάρτες.
Ξεπηδώντας από τις στάχτες στον εμφύλιο πόλεμο
Τον Φεβρουάριο του 2014, ο Χάφταρ είχε ανακοινώσει από την τηλεόραση ότι «το Γενικό Εθνικό Συμβούλιο (GNC) είχε καταργηθεί» και είχε καλέσει τους Λίβυους να ξεσηκωθούν ενάντια στο ανενεργό πλέον σώμα για να ανοίξουν τον δρόμο σε εκλογές.
Η κυβέρνηση χαρακτήρισε την κίνηση του Haftar απόπειρα «πραξικοπήματος».
Τον Μάιο του 2014, ο Haftar και οι σύμμαχοί του από τις πολιτοφυλακές του Zintani ξεκίνησαν την ‘επιχείρηση αξιοπρέπεια’ κατά των ισλαμιστών πολιτοφυλακών στην ανατολική πόλη της Βεγγάζης.
Τον Ιούνιο, οι αμφισβητούμενες κοινοβουλευτικές εκλογές που κέρδισαν αντι-ισλαμικές ομάδες, οδήγησαν στη δημιουργία δύο αντίπαλων κυβερνήσεων: Μία στη δυτική πρωτεύουσα της Τρίπολης και την άλλη στην ανατολή.
Ο αγώνας στην Τρίπολη μεταξύ των πολιτοφυλακών με έδρα τη Misrata και των ισλαμικών φατριών από τη μια και των δυνάμεων πιστών στο Χάφταρ από την άλλη οδήγησε τελικά την πρόσφατα εκλεγμένη Βουλή των Αντιπροσώπων να μετακινηθεί στην ανατολική πόλη Tobruk.
Τον Μάρτιο του 2015, η Βουλή των Αντιπροσώπων στην ανατολή, όρισε τον Χάφταρ αρχηγό του Εθνικού Στρατού της Λιβύης.
Αν και ανακηρύχθηκε Εθνικός Στρατός της Λιβύης, η δύναμη αποτελείται από διάσπαρτες στρατιωτικές μονάδες, πρώην αστυνομικούς, φυλετικές πολιτοφυλακές και τοπικές ένοπλες ομάδες.
Ο Χάφταρ έχει παρουσιαστεί ως εθνικιστής διοικητής ικανός να καθυποτάξει σειρά πολιτοφυλακών ισλαμιστών, κάποιες από τις οποίες στηρίζουν την κυβέρνηση με έδρα την Τρίπολη.
Αλλά η συνεργασία του στο παρελθόν με το καθεστώς του Καντάφι και τις Ηνωμένες Πολιτείες τον έκαναν όχι τόσο δημοφιλή φιγούρα για πολλούς στη Λιβύη.
Από το 2014, οι δυνάμεις του Χαφτάρ έχουν υπό τον έλεγχο τους το Λιβυκό «πετρέλαιο της ημισελήνου» από τις πολιτοφυλακές που υπακούουν κυρίως στην κυβέρνηση και τις ισλαμικές ομάδες στην ανατολή, όπου βρίσκονται κοιτάσματα πετρελαίου και τερματικά εξαγωγών.
Ο ‘LNA’ του Haftar έχει την υποστήριξη από τη Ρωσία, την Αίγυπτο και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
Η Γαλλία, υποστηρίζοντας παράλληλα την κυβέρνηση στην Τρίπολη, παρείχε στη Haftar στρατιωτική υποστήριξη και πληροφορίες εναντίον ισλαμιστών μαχητών.
Εξωφρενική συμφωνία κοινής χρήσης ενέργειας
Το 2015, η συμφωνία διαμεσολάβησης των Ηνωμένων Εθνών με τη σύναψη συμφωνίας να μοιρασθεί η εξουσία καθιέρωσε ένα σώμα γνωστό ως Συμβούλιο Προεδρίας, υπό την ηγεσία του Fayez Serraj.
Η διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση εγκαταστάθηκε στην Τρίπολη στις αρχές του 2016, αλλά από τότε παρά τις προσπάθειές της δεν κατόρθωσε να ασκήσει έλεγχο στη χώρα και σε πολυάριθμες ένοπλες πολιτοφυλακές γύρω από την Τρίπολη.
Το Συμβούλιο Προεδρίας που εποπτεύει, την προσωρινή Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας, υποτίθεται ότι θα γεφύρωνε τις πολιτικές διαφορές μεταξύ των αντίπαλων διοικήσεων στα ανατολικά και δυτικά.
Ωστόσο, η Βουλή των Αντιπροσώπων, η οποία παρέμεινε το διεθνώς αναγνωρισμένο νόμιμο κοινοβούλιο, ουδέποτε ενέκρινε την Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας όπως προβλέπει η συμφωνία που υποστηρίζεται από τα Ηνωμένα Έθνη.
Τα Ηνωμένα Έθνη, η Γαλλία, η Ιταλία και τα Αραβικά κράτη του Κόλπου έχουν προσπαθήσει από τότε να διαμεσολαβήσουν για πολιτική συμφωνία μεταξύ των Haftar και Serraj ώστε να τερματισθεί ο εμφύλιος πόλεμος.
Ο επόμενος γύρος συνομιλιών που υποστηρίχθηκαν από το ΟΗΕ στην Εθνική Συνδιάσκεψη της Λιβύης αποσκοπούσε στην ανάπτυξη ενός οδικού χάρτη για καθυστερημένες κοινοβουλευτικές και προεδρικές εκλογές με σκοπό την επανένωση της χώρας.
Παρ΄όλο που είχε διαφανεί πως ο Χάφταρ, προσπαθούσε να γίνει επικεφαλής του συνόλου του στρατού της Λιβύης στο πλαίσιο οποιασδήποτε συμφωνίας εθνικής συμφιλίωσης, μετατρέποντας τον προσωπικό του Εθνικό Στρατό της Λιβύης σε ένοπλες δυνάμεις της χώρας.
Αλλά με τις δυνάμεις του τώρα προ των πυλών της Τρίπολης, ο Χάφταρ μπορεί να υπολογίσει ότι αυτή η στρατιωτική δύναμη μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να αρπάξει την εξουσία ή να για να εξαναγκάσει να ικανοποιηθούν οι απαιτήσεις του σε ενδεχόμενες διαπραγματεύσεις.
Τι πράττει η Δύση;
Το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γαλλία έχουν επίσης ειδικές δυνάμεις που λειτουργούν στο βορειοαφρικανικό κράτος – η φύση και η έκταση αυτών των επιχειρήσεων είναι σε μεγάλο βαθμό μυστικές.
Τρεις Γάλλοι στρατιώτες έχασαν τη ζωή τους τον Ιούλιο του 2016 όταν το ελικόπτερο τους καταρρίφθηκε από στρατιώτες που προσδιόρισαν ότι ανήκουν σε μια νέα μαχητική ομάδα με την ονομασία Αμυντικές Ταξιαρχίες της Βεγγάζης (Benghazi Defence Brigades – BDB).
Ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, σε συνέντευξή του που δημοσιεύθηκε τον Απρίλιο του 2016, δήλωσε ότι το «χειρότερο λάθος» της προεδρίας του ήταν η αποτυχία να προετοιμαστεί για τα επακόλουθα μετά την ανατροπή του συνταγματάρχη Καντάφι.
Κατηγορούσε εν μέρει τον τότε πρωθυπουργό του Ηνωμένου Βασιλείου Ντέιβιντ Κάμερον για «το χάος», λέγοντας ότι δεν είχε κάνει αρκετά για να στηρίξει το κράτος της Βορείου Αφρικής, η αστάθεια του οποίου απειλούσε τους γείτονές του και ήταν παράγοντας της μεταναστευτικής κρίσης της Ευρώπης.
Πώς να περιγράψεις την καθημερινή ζωή;
Η παραγωγή πετρελαίου είχε σχεδόν πάψει για περισσότερο από δύο χρόνια, αλλά έχει ανακάμψει λίγο τους τελευταίους μήνες.
Αυτό συνέβη μετά την άρση της πολιορκίας από τις δυνάμεις του LNA όταν ανέλαβαν τα κυριότερα πετρελαϊκά κοιτάσματα στην κεντρική Λιβύη διώχνοντας αντίπαλη ένοπλη ομάδα με επικεφαλής τον Ibrahim Jathran.
Ωστόσο, οι τράπεζες εξακολουθούν να έχουν έλλειψη από μετρητά, ενώ κυκλοφορεί μικρή ποσότητα από επίσημο ξένο νόμισμα.
Η συναλλαγματική ισοτιμία στη μαύρη αγορά έχει εκτιναχθεί στα ύψη τους τελευταίους μήνες και οι τιμές των τροφίμων αυξήθηκαν.
Τα νοσοκομεία έχουν μεγάλη έλλειψη φαρμάκων. Εκτιμάται επίσης ότι 400.000 Λίβυοι είναι εκτοπισμένοι σε άλλες περιοχές της χώρας, όσοι δεν έχουν φύγει μετανάστες.
Πληροφορίες από: DW , AFP, AP, Reuters , BBC
Σύνταξη Κώστας Μπετινάκης
