Σύνταξη-Επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ είναι τόσο σκληρός απέναντι στην Ευρώπη όσο ήταν και ο Trump, αλλά προσπαθεί επίσης να κυριαρχήσει και στο ηθικό πεδίο – το έδαφος που παραδοσιακά αγαπά η ΕΕ.
Με μια απλή ματιά, οι διατλαντικές σχέσεις φαίνονται πιο ήρεμες από τότε που ο Donald Trump έφυγε από τον Λευκό Οίκο. Δεν υπάρχει πλέον ο πρόεδρος των ΗΠΑ που να επιτίθεται στα γερμανικά αυτοκίνητα και να κατηγορεί την Angela Merkel ότι δεν πληρώνει τους λογαριασμούς της στο ΝΑΤΟ. Όμως, μια πιο προσεκτική εκτίμηση αποκαλύπτει ότι σε όλα – από το εμπόριο και τους φόρους έως τα εμβόλια κορωνοϊού – ο πρόεδρος των ΗΠΑ αποδεικνύεται ότι είναι το ίδιο επώδυνος για την γραφειοκρατική πλευρά των Βρυξελλών, όσο και ο προκάτοχός του, χτυπώντας την ΕΕ ακριβώς εκεί που πονάει – με την προσπάθεια του να κατακτήσει το ηθικό έδαφος που η ΕΕ λατρεύει να καταλαμβάνει.
Η πρόταση – βόμβα – του Biden να παραιτηθούν οι ΗΠΑ από τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας στα εμβόλια κορωνοϊού είναι μια τέλεια τέτοια περίπτωση, καθώς η ΕΕ παραπαίει αυτή τη στιγμή στον πόλεμο των δημοσίων σχέσεων, συνειδητοποιώντας ότι ξαφνικά έχει μετατραπεί στον κακοποιό της ιστορίας, υποστηρίζοντας τα δικαιώματα της Big Pharma έναντι των φτωχών κρατών.
«Η πραγματική αλλαγή είναι ότι η διοίκηση Biden, προς μεγάλη μας έκπληξή, αλλάζει πραγματικά το αφήγημα για αυτά τα ζητήματα, κάτι που δεν πιστεύαμε ότι θα έκανε», δήλωσε η Kathleen Van Brempt, Βελγίδα μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και εκπρόσωπος της Σοσιαλιστικής ομάδας για το εμπόριο.
Ο ελιγμός των εμβολίων της Αμερικής, δεν είναι η μοναδική κίνηση στη σκακιέρα των διεθνών σχέσεων. Μέσα σε λίγους μόνο μήνες, ο Biden έχει προσπαθήσει να εκθέσει τόσο την αντίφαση στην εμπορική πολιτική της ΕΕ έναντι της Κίνας όσο και την έλλειψη φιλοδοξίας της Ευρώπης στα σχέδια φορολόγησης των ψηφιακών πολυεθνικών. Κάτι που προκαλεί τον εκνευρισμό των Ευρωπαίων είναι ότι, ενώ η επιφανειακή πολιτική οπτική έχει βελτιωθεί, ο Biden αποδεικνύεται εξίσου σκληρός με τον Trump σε θέματα που πραγματικά ενδιαφέρουν την ΕΕ, όπως τα σχέδια της Γερμανίας για αγορά φυσικού αερίου από τη Ρωσία μέσω του αγωγού Nord Stream 2.
Ενώ ο Biden προχώρησε στην εκτόνωση μιας μακροχρόνιας τιμολογιακής σύγκρουσης για τις επιδοτήσεις στην Airbus και την Boeing, ο ίδιος άφησε επίσης μεγάλο μέρος της εμπορικής πολιτικής του Trump, συμπεριλαμβανομένων των δασμών για τον χάλυβα και το μπλοκάρισμα του δικαστικού συστήματος του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ). Σε ορισμένα μέτωπα, στην πραγματικότητα πιέζει την Ευρώπη πιο σκληρά από ότι έκανε ο Trump. Το κίνητρο του Biden για μια πολιτική «Αγοράστε αμερικάνικα», που ευνοεί τις αμερικανικές εταιρείες σε μεγάλες δημόσιες προσφορές, αντλεί ακόμη και αντίμετρα από το στρατόπεδο της ΕΕ.
Η έκπληξη που έκανε ο Biden υποστηρίζοντας δημόσια την έκκληση της Ινδίας και της Νότιας Αφρικής για προσωρινή παραίτηση από την πνευματική ιδιοκτησία των εμβολίων κορωνοϊού, ήταν το πιο πρόσφατο παράδειγμα σε μια σειρά κινήσεων που δεν αντιτίθενται μόνο στα οικονομικά συμφέροντα της ΕΕ, αλλά στοχεύουν επίσης – σε αντίθεση με τον Trump – στην αποκάλυψη της μπλόφας της υποτιθέμενης προοδευτικής ηγεσίας των Βρυξελλών.
Σε μια ένδειξη ότι ακόμη και η Γαλλία – που υποστήριξε επίσημα την παραίτηση από τα πνευματικά δικαιώματα της παραγωγής εμβολίων – δεν διασκεδάζει με την στροφή 180 μοιρών της κυβέρνησης Biden, ο υφυπουργός Ευρωπαϊκών υποθέσεων, Clément Beaune είπε ότι ήταν «μια πολιτική κίνηση και μόνο, γιατί μέχρι στιγμής δεν έχουν εξαγάγει τίποτα» όσο αφορά τα εμβόλια. Κάτι που ανταποκρίνεται, μέχρι στιγμής, στην αλήθεια.
Η Πρόεδρος της Επιτροπής Ursula von der Leyen προσπάθησε επίσης να μετατοπίσει την εστίαση στις εξαγωγές εμβολίων, όπου η Ευρώπη ήταν ένας από τους πιο πιο υπεύθυνους παγκόσμιους παράγοντες. Ενώ η ΕΕ είναι «έτοιμη να αξιολογήσει με ποιο τρόπο θα μπορούσε η πρόταση των ΗΠΑ να συμβάλει στην επίτευξη του στόχου της αύξησης της παραγωγής εμβολίων, καλούμε όλες τις χώρες παραγωγής εμβολίων να επιτρέψουν την άμεση εξαγωγή τους και να αποφύγουν μέτρα που διαταράσσουν την εφοδιαστική αλυσίδα παραγωγής τους», έγραψε στο Twitter, σε μια σαφή αναφορά στην απαγόρευση εξαγωγών εμβολίων και υλικών παραγωγής τους που ισχύει για τις ΗΠΑ και βρίσκεται, σε μεγάλο βαθμό, πίσω από τις καθυστερήσεις στην παραγωγή εμβολίων (πχ από την μεγαλύτερη μονάδα παραγωγής, Serum Institute της Ινδίας). Η κατηγορία κατά της συμπεριφοράς των ΗΠΑ ήταν σαφής.
Ωστόσο, η Van Brempt από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επεσήμανε ότι ο Biden έχει εκθέσει την αποτυχία των Βρυξελλών να δράσουν. «Θυμάμαι ότι σε μια από τις πρώτες ομιλίες της μετά την έξαρση της κρίσης του κορωνοϊού, η Ursula von der Leyen είπε ότι κανείς δεν είναι ασφαλής εκτός αν όλοι είναι ασφαλείς. Έθεσε τους όρους: Εμείς οι Ευρωπαίοι, θα σταθούμε δίπλα στον υπόλοιπο κόσμο. Και μετά δεν το κάναμε», συμπλήρωσε η ίδια.
Η Κίνα ήταν ένας άλλος, άκρως στρατηγικός, τομέας όπου οι ΗΠΑ έκαναν την ΕΕ να φαίνεται υποκριτική στις διακηρύξεις της σχετικά με τις «ευρωπαϊκές αξίες». Υπό την ηγεσία της Γερμανίας και της πολύ σημαντικής αυτοκινητοβιομηχανίας της, η ΕΕ κατέληξε σε μια εμπορική συμφωνία με το Πεκίνο, στα τέλη του περασμένου έτους, παραμερίζοντας τις ανησυχίες για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τα αιτήματα της εισερχόμενης κυβέρνησης Biden για διαβούλευση σχετικά με τη συμφωνία.
Ο υπουργός Εξωτερικών του Trump, Mike Pompeo, χαρακτήρισε για πρώτη φορά τις διώξεις της Κίνας κατά των Ουιγούρων στο Σιντζιάνγκ ως «γενοκτονία» και η κυβέρνηση Biden υπερθεμάτισε επισημοποιώντας τον ορισμό σε μια έκθεση, συσσωρεύοντας ηθική πίεση στις χώρες της ΕΕ να λάβουν θέση, στρέφοντας την προσοχή του κόσμου στο εργοστάσιο της γερμανικής αυτοκινητοβιομηχανίας Volkswagen στην περιοχή.
Πιο απροσδόκητα, οι Αμερικανοί μόλις υπερκέρασαν την Ευρώπη στη δίκαιη φορολόγηση επιχειρήσεων – μια μακροχρόνια διαμάχη μεταξύ των Βρυξελλών και της Ουάσινγκτον, όπου η ΕΕ επιμένει ότι αγωνίζεται υπέρ του δικαίου.
Όπως και με τους δασμούς χάλυβα και τον αποκλεισμό του δικαστικού συστήματος του ΠΟΕ, ο Biden συνέχισε σε μεγάλο βαθμό τις πολιτικές του Trump. Διατήρησε την απειλή να επιβάλει δασμούς σε γαλλικά αγαθά πολυτελείας αξίας δισεκατομμυρίων σε απάντηση στον ψηφιακό φόρο του Emmanuel Macron. Και την περασμένη Δευτέρα, η Ουάσινγκτον ξεκίνησε μια διαδικασία επιβολής αντιποίνων με δασμούς εναντίον της Αυστρίας, της Ιταλίας και της Ισπανίας για τους ψηφιακούς φόρους τους.
Αλλά, σε αντίθεση με τον Trump, ο Biden κερδίζει ταυτόχρονα την πρωτοβουλία στο ηθικό επίπεδο. Σε μια άλλη, τελείως απροσδόκητη, κίνηση τον περασμένο μήνα, ο Biden πλαγιοσκόπησε τους ηγέτες της ΕΕ. Σε διεθνείς συνομιλίες για την παγκόσμια φορολογία, πρότεινε έναν ελάχιστο φορολογικό συντελεστή επιχειρήσεων 21% – πολύ πιο φιλόδοξο από την πρόταση της ΕΕ για 12,5%. Και είναι αυτός που δημιουργεί κάθε είδους προβλήματα σε χώρες της ΕΕ όπως η Ιρλανδία – αλλά και τη Γαλλία – που βλέπουν τον χαμηλό πραγματικό φορολογικό συντελεστή τους ως μοναδικό εμπορικό πλεονέκτημα.
Το σχέδιο Biden για την φορολόγηση των 100 μεγαλύτερων εταιρειών στον κόσμο περιλαμβάνει την Google και το Facebook, αλλά και τους μη ψηφιακούς γίγαντες όπως η Volkswagen και το γαλλικό γίγαντας πετρελαίου και φυσικού αερίου Total.
Σε μια αξιοσημείωτη ανατροπή, το Βερολίνο και το Παρίσι βρίσκονται τώρα υπό πίεση να εξηγήσουν γιατί δεν θα υποστηρίξουν έναν υψηλότερο ελάχιστο φόρο για τις πολυεθνικές, αφού για χρόνια διαφωνούσαν με τη δίκαιη φορολόγηση.
Ερωτηθείς αν υποστηρίζει τον φόρο, ο Γερμανός υπουργός Οικονομίας Peter Altmaier είπε την περασμένη εβδομάδα ότι το Βερολίνο πρέπει να «διερευνήσει την αποτελεσματικότητα και το πεδίο εφαρμογής» της πρότασης των ΗΠΑ. «Εντύπωση μου είναι, ότι οι Γάλλοι φίλοι μας στο Παρίσι εντυπωσιάζονται πολύ (από την φορολογική πρωτοβουλία του Biden) και θα της δώσουν μια ευκαιρία», δήλωσε διπλωματικά, ο Altmaier. Η Van Brempt από τους Σοσιαλιστές είπε ότι όλες αυτές οι κινήσεις από τον Biden αύξησαν την πίεση στην ΕΕ για να γίνει πιο σαφής και συνεργάσιμη.
«Πιστεύαμε ότι ο Biden θα αναστρέψει όλα τα κακώς κείμενα του Trump, θα ξεκινήσει διαπραγματεύσεις για πολυμερή ζητήματα, θα προσπαθήσει να επιλύσει την κατάσταση στον ΠΟΕ, θα είναι πιο διπλωματικός και θα συνεργαστεί με την Ευρώπη», είπε η ίδια. «Και δεν το κάνει – είναι απόλυτα αποφασισμένος να κάνει αυτό που πιστεύει. Αυτό είναι υπέροχο, γιατί είναι ότι που πιστεύουμε και εμείς… Αλλά φυσικά είναι πολύ απογοητευτικό, το ότι ξαφνικά, εμείς οι Ευρωπαίοι καθυστερούμε σε όλα αυτά τα προοδευτικά ζητήματα στα οποία συνήθως πρωτοστατούμε» συμπλήρωσε η ίδια.
Πηγή: POLITICO
