Σύνταξη-Επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης
Εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο βλέπουν, αυτές τις μέρες, εικόνες της απελπιστικής κατάστασης σε περιοχές της Ινδίας, καθώς ο αριθμός των κρουσμάτων υπερβαίνει τις 300.000 την ημέρα. Οι αναφορές δείχνουν μια τραγική έλλειψη οξυγόνου, ένα διπλό στέλεχος μετάλλαξης και εικόνες νεκρών που κείτονται στα πεζοδρόμια, καθώς τα κρεματόρια έχουν υπερπληρωθεί – ακόμη και στην πρωτεύουσα Νέο Δελχί.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ανακοίνωσε στα τέλη Μαρτίου τα πορίσματα του σχεδίου έκθεσής του, σχετικά με την προέλευση της πανδημίας του κορωνοϊού. Είναι αυτό που πολλοί περίμεναν: ο κορωνοϊός πήδηξε – πιθανότατα – από ζώα σε ανθρώπινους πληθυσμούς. Μια εντελώς συνήθης αιτία, για αυτό που είναι ίσως το πιο αποσταθεροποιητικό γεγονός του αιώνα παγκοσμίως, και στην ίδια βάση με πολλές προηγούμενες πανδημίες: ανθρώπινη εισβολή στη βιόσφαιρα.
Ταυτόχρονα, είναι πιθανό ότι βλέπουμε το τέλος μιας εξαιρετικής περιόδου διαφημιστικής εκστρατείας. Μετά από χρόνια πίστης στο ότι οι ψηφιακές τεχνολογίες θα μας οδηγήσουν σε ένα μέλλον χωρίς ελλείψεις, η πραγματικότητα της πανδημίας υπήρξε μια έντονη υπενθύμιση του ότι ο πραγματικός κόσμος μπορεί να καταργήσει τις ιδεαλιστικές και ουτοπικές φαντασιώσεις.
Η ιδέα ότι η τεχνολογία θα λύσει πολλά από τα μεγάλα προβλήματα έχει γίνει ανυπόκριτα δεκτή από πολλούς. Μια ολόκληρη, νέα, γενιά έχει οδηγηθεί να πιστεύει ότι κάθε πρόκληση έχει και μια τεχνολογική λύση, και έχει εκπαιδευτεί να σκέφτεται την επίλυση προβλημάτων μέσω μιας τεχνολογικής προσπέλασης και όχι μέσω της αντιμετώπισης των βασικών αιτιών και των θεμελιωδών στοιχείων. Η πρόσβαση στο Διαδίκτυο μεγαλοποιήθηκε ώστε να γίνει ένας σημαντικός αναπτυξιακός στόχος, καθώς θα οδηγούσε σε «καινοτομίες», με την ιδέα ότι η πρόσβαση σε ελεύθερες πληροφορίες ήταν εξίσου κρίσιμη με τα τρόφιμα, το καθαρό νερό, το ηλεκτρικό ρεύμα, το καθαρό αέρα και ακόμη και το οξυγόνο.
Κάθε νέα τεχνολογική πρόοδος φαίνεται να υπόσχεται έναν ριζοσπαστικό μετασχηματισμό της κοινωνίας που εξαλείφει την αναποτελεσματικότητα και την ανισότητα, ενώ παράλληλα ενδυναμώνει τους ανθρώπους μέσω της πρόσκαιρης αναστάτωσης και επαναδιάταξης. Το blockchain, η τεχνητή νοημοσύνη, η τρισδιάστατη εκτύπωση: χαιρετίζονται από τους υποστηρικτές τους, ως προάγγελοι του επόμενου μεγάλου μετασχηματισμού του τρόπου με τον οποίο ζούμε και εργαζόμαστε, όχι μόνο στις προηγμένες οικονομίες αλλά και σε λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες – ακόμη και σε αυτές που δεν έχουν τα βασικά για μια αξιοπρεπή ζωή.
Η τρέχουσα κατάσταση στην Ινδία και σε μεγάλο μέρος της Ευρώπης και των Ηνωμένων Πολιτειών (πριν από λίγους μήνες), χρησιμεύει ως υπενθύμιση πως ο περισσότερος κόσμος μπορεί να έχει πρόσβαση στο Διαδίκτυο, αλλά είναι τα βασικά στοιχεία στα οποία πρέπει να επικεντρωθούμε. Η ανθρώπινη κοινωνία είναι μια βιολογική οντότητα: αυτή είναι που επηρεάζει τον πραγματικό κόσμο και με τη σειρά της, επηρεάζεται από αυτόν. Τώρα είναι η στιγμή που πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι το μέλλον μας δεν είναι ψηφιακό. Είναι βιολογικό.
Κατά έναν τρόπο, η πίστη στην τεχνολογία έγινε εμφανής ακόμη και στην απάντηση της Δύσης στην πανδημία. Αντί να εξετάσουν την κοινωνική σύμβαση στην οποία θα έπρεπε να συμμετέχουν οι πολίτες – θέτοντας τη συλλογική ευημερία μπροστά από τα ατομικά δικαιώματα – χωρίς την αμφισβήτηση της χρήσης μάσκας και άλλων περιορισμών – και να εφαρμόσουν μια ισχυρή και γρήγορη ανταπόκριση στον τομέα της δημόσιας υγείας που θα μπορούσε να ελέγξει την εξάπλωση της πανδημίας, οι δυτικές χώρες εστίασαν την ελπίδα τους στην ανάπτυξη εμβολίων: ένα στοίχημα που τελικά θα αποδώσει, αλλά με κόστος εκατοντάδων χιλιάδων νεκρών και μαζικής οικονομικής αναστάτωσης. Μόνο στις ΗΠΑ, μια μελέτη έδειξε ότι εκατοντάδες χιλιάδες ζωές θα μπορούσαν να είχαν σωθεί εάν οι περιορισμοί lockdown, η μάσκα και η κοινωνική απόσταση είχαν επιβληθεί νωρίτερα.
Ο κορωνοϊός, προκάλεσε τέτοιο παγκόσμιο χάος, λόγω της ικανότητάς του να εισέρχεται στο ανθρώπινο σώμα μέσω βιολογικής μετάδοσης και να διαταράσσει τη λειτουργία του. Και προλαμβάνεται από ένα εμβόλιο: κάτι που αξιοποιεί τη φυσική απόκριση του ανθρώπινου σώματος στη μόλυνση. Εάν υπάρχει οποιαδήποτε ελπίδα να αποφευχθεί μια άλλη παγκόσμια καταστροφή στον τομέα της υγείας, οι άνθρωποι πρέπει να περιορίσουν την ανάπτυξή τους και να σταματήσουν να επιτίθενται στα φυσικά και βιολογικά συστήματα με βάση μια αλαζονική στάση ότι όλες οι άλλες μορφές ζωής είναι δευτερεύουσας σημασίας, μπροστά στην κατάκτηση της ανθρώπινης προόδου. Οι οικονομικές επιδιώξεις έχουν καταστρέψει τόσο μεγάλο μέρος του φυσικού κόσμου, και γεγονότα όπως η πανδημία θα γίνουν ακόμη πιο πιθανά καθώς οι ανθρώπινοι πληθυσμοί αναπτύσσονται μαζί με τις επιθυμίες τους να αρπάζουν όσο γίνεται περισσότερα από τη βιόσφαιρα. Είναι καιρός να αποσυρθούμε από την επίθεση μας στη φύση.
Η επιβίωσή μας εξαρτάται από τη διατήρηση της ακεραιότητας και της ζωντάνιας των φυσικών συστημάτων και των βιολογικών διεργασιών τους. Αυτό περιλαμβάνει το περιβάλλον στο οποίο ζούμε, τα αντικείμενα που εισβάλλουν στο σώμα μας (όπως ρύποι και ιοί), αυτά που καταναλώνουμε (νερό, αέρα και τρόφιμα) και τις βιολογικές συνέπειες των αποβλήτων που παράγουμε.
Ακόμη και κατά τους πρώτους μήνες της πανδημίας, όταν αναφορές έδειξαν ότι η γη επωφελήθηκε από τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου – καθώς μεγάλο μέρος των μεσαίων και ανώτερων τάξεων μπόρεσαν να μάθουν να εργάζονται από το σπίτι – η μετατόπιση στο εσωτερικό δεν ήταν χωρίς συνέπειες. Αυτός ο πιο απομονωμένος τρόπος ζωής εξαρτάται από άτομα που εργάζονται στον πραγματικό κόσμο, προετοιμάζουν φαγητά, στελεχώνουν παντοπωλεία και παραδίδουν γεύματα σε όσους μένουν στο σπίτι. Τα αγαθά που παραγγέλνονται μέσω ηλεκτρονικού εμπορίου πρέπει να φτάσουν στο σπίτι με κάποιο μέσο και να παραδοθούν από τον οδηγό.
Ο τρόπος ζωής και εργασίας από το σπίτι λειτουργεί μόνο επειδή μια υποδομή αγαθών και ανθρώπων τον υποστηρίζουν. Επί του παρόντος, το σύστημα λειτουργεί με την εκμετάλλευση αυτών των υπηρεσιών και την εξωτερίκευση του μεγαλύτερου μέρους του κόστους αυτού του νέου μοντέλου. Έχει, όμως, βιολογικές συνέπειες – τόσο στους εργαζόμενους όσο και στον φυσικό κόσμο (όπως υπερβολικά απόβλητα). Αυτή η πραγματική υποδομή, επηρεάστηκε βαθιά από την πανδημία. Εργαζόμενοι της πρώτης γραμμής σε όλο τον κόσμο, είτε σε νοσοκομεία, εργοστάσια συσκευασίας κρέατος στις Ηνωμένες Πολιτείες ή κατασκευής γαντιών στη Μαλαισία, εργοτάξια στην Σιγκαπούρη, έχουν πληγεί καίρια από τον ιό.
Αυτό έχει δείξει με σαφήνεια ότι όχι μόνο πρέπει να περιοριστούν οι παραβιάσεις του φυσικού κόσμου, αλλά και ότι οι επενδύσεις πρέπει να κατευθυνθούν, σε μεγάλο βαθμό, σε βασικούς προστατευτικούς μηχανισμούς: εξασφαλισμένες προμήθειες ασφαλών τροφίμων, νερό και αποχέτευση, βασική στέγαση, ένα ισχυρό σύστημα δημόσιας υγείας και πρόσβαση στην ενέργεια.
Καθώς οι προβλέψεις δείχνουν ότι ο ανθρώπινος πληθυσμός θα κορυφωθεί γύρω στα 10 δισεκατομμύρια έως το 2064, μεγαλύτεροι κίνδυνοι πανδημίας θα συνοδεύονται από άλλες ανθρωπογενείς απειλές, από την κλιματική αλλαγή και την απώλεια βιοποικιλότητας μέχρι τα ευάλωτα συστήματα τροφίμων και τις μειώσεις σε κατοικήσιμη γη.
Η ψηφιακή τεχνολογία είναι σε θέση να διαδραματίσει ρόλο στην άμβλυνση και την καταπολέμηση αυτών των απειλών, αλλά θα μπορέσει να εξυπηρετήσει αυτόν τον σκοπό μόνο εάν ο κόσμος επιστρέψει σε μια βασική κατανόηση ότι η ανθρώπινη επιβίωση είναι εύθραυστη και εξαρτάται εξ ολοκλήρου από μια βιώσιμη βιόσφαιρα. Όσο πιο γρήγορα συνειδητοποιηθεί αυτό το γεγονός, τόσο πιο γρήγορα θα μπορέσουμε να διασφαλίσουμε ότι οι τεχνολογικές μας προσπάθειες και πόροι θα επενδυθούν σε τρόπους που θα βοηθούν πραγματικά την ανθρώπινη ευημερία και όχι σε ουτοπικά σχήματα που ορίζονται από στενές και μυωπικές ερμηνείες της ανθρώπινης προόδου.
Πηγή: CNN
