Σύνταξη-Επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης

Η μείωση της αποψίλωσης των τροπικών δασών και ο περιορισμός του εμπορίου άγριων ζώων ενδέχεται να είναι οικονομικά αποδοτικοί τρόποι για να σταματήσουν οι πανδημίες -πριν ξεκινήσουν-, σύμφωνα με νέα μελέτη.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ

Περίπου μία φορά κάθε δύο χρόνια, ένας ιός μεταπηδά από ζώα στον άνθρωπο, αποκαλύπτοντας το φάντασμα μιας πανδημίας όπως ο κορωνοϊός. Αυτά τα «περιστατικά υπερχειλίσεων» γίνονται όλο και πιο κοινά, καθώς οι άνθρωποι εισβάλλουν περισσότερο στον φυσικό κόσμο και έχουν δημιουργήσει μερικές από τις χειρότερες ασθένειες στην πρόσφατη μνήμη, όπως SARS, Ebola, HIV και πιθανότατα και αυτή του νέου κορωνοϊού. Το κατά πόσον μια μεταπήδηση μετατρέπεται σε πανδημία εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων των ιδιοτήτων του ίδιου του ιού και του τρόπου με τον οποίο οι άνθρωποι ανταποκρίνονται σε αυτόν. Υπάρχουν βιολόγοι που υποστηρίζουν πως ο έλεγχος της εκδήλωσης τέτοιων πανδημιών πρέπει να ξεκινήσει με τη μείωση της πιθανότητας εκδηλώσεων μεταπήδησης, περιορίζοντας την αποψίλωση των δασών, παρακολουθώντας στενά την υγεία των εκτρεφόμενων ζώων και ελέγχοντας το εμπόριο άγριων ζώων. 

Τέτοιες παρεμβάσεις θα κόστιζαν περίπου 20 έως 30 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως, σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό Science. Το κόστος της παρέμβασης αυτής είναι πολύ χαμηλότερο σε σύγκριση με το εκτιμώμενο παγκόσμιο κόστος του κορωνοϊού, το οποίο ξεπερνά τα 5 τρισεκατομμύρια δολάρια σε χαμένο ακαθάριστο εγχώριο προϊόν μόνο για αυτό το έτος.

«Ο κορωνοϊός ευθύνεται για τον θάνατο εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων και προκάλεσε τεράστια αναστάτωση στην παγκόσμια οικονομία» λέει ο συγγραφέας Stuart Pimm, καθηγητής-βιολόγος διατήρησης (conservation biologist) στο Πανεπιστήμιο Duke. «Έχουμε δείξει ότι υπάρχουν πολλά έξυπνα, σχετικά φθηνά πράγματα που μπορούμε να κάνουμε τώρα, για να μειώσουμε τον κίνδυνο μιας άλλης καταστροφής όπως αυτή».

ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ

Τα όρια των δασών αντιπροσωπεύουν μια σημαντική πρώτη γραμμή για εκδηλώσεις «υπερχείλισης». Καθώς οι άνθρωποι αποψιλώνουν περιοχές του δάσους για γεωργικούς σκοπούς ή κατασκευή δρόμων, οι γραμμές επαφής δασών και κατοικήσιμων περιοχών πολλαπλασιάζονται, αυξάνοντας τον κίνδυνο μεταπήδησης ιών από την απομονωμένη άγρια φύση σε ανθρώπους και ζώα. Η επιτάχυνση της απώλειας δασών σε πολλά μέρη του πλανήτη ανάγκασε αρκετές χώρες να αναλάβουν δράση. Από το 2005 έως το 2012, η Βραζιλία, π.χ., εφάρμοσε τη ζώνη χρήσης γης και αποζημίωσε ανθρώπους προκειμένου να αποφύγουν την κοπή των δασών, μειώνοντας την αποψίλωση τροπικών δασών, κατά 70%.

Με βάση το κόστος αυτών και παρόμοιων άλλων προγραμμάτων, οι ερευνητές εκτιμούν ότι τα ποσοστά αποψίλωσης θα μπορούσαν να μειωθούν κατά το ήμισυ σε παγκόσμιο επίπεδο -με επενδύσεις 1,5 έως 9,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως, μειώνοντας τον κίνδυνο μεταπήδησης ιών, διατηρώντας τη βιοποικιλότητα και μειώνοντας τις εκπομπές άνθρακα.

Οι αγορές και το παράνομο εμπόριο άγριων ζώων φέρνουν επίσης τους ανθρώπους σε επαφή με τα ζώα αυτά και τους ιούς τους. Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι μεγάλη αγορά για εξωτικά και μερικές φορές απειλούμενα είδη ζώων, που μεταφέρονται από όλο τον κόσμο, αυξάνοντας την έκθεση των κατοίκων τους στην άγρια φύση. Στην Κίνα, η εμπορία άγριων ζώων είναι μια βιομηχανία σχεδόν 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων που υποστηρίζει τις παραδοσιακές διατροφικές προτιμήσεις, αλλά μπορεί επίσης να αυξήσει τον κίνδυνο εκδηλώσεων πανδημιών. Για παράδειγμα, το SARS πιθανότατα εμφανίστηκε σε μια κινεζική αγορά άγριων ζώων.

Όμως, ο τερματισμός του εμπορίου αυτού, μόνο στην Κίνα θα κόστιζε πολύ περισσότερο από τον περιορισμό κατά 50%, της αποψίλωσης των δασών. Οι ερευνητές υπολογίζουν πως το κόστος αντιστάθμισης του (εξαιρετικά κερδοφόρου) εμπορίου κρέατος άγριων ζώων ανέρχεται σε περίπου 19 δισεκατομμύρια δολάρια τον χρόνο. Τα προγράμματα ελέγχου και παρακολούθησης άγριων ζώων για πιθανή μετάδοση ιών, σε επιλεγμένα καυτά σημεία του πλανήτη, θα κόστιζαν επιπλέον 120 έως 340 εκατομμύρια δολάρια ετησίως. Στην Κίνα, η κυβέρνηση απαγόρευσε το εμπόριο και την κατανάλωση άγριων ζώων τον Φεβρουάριο, αν και οι λεπτομέρειες και οι μακροπρόθεσμες προοπτικές αυτής της απαγόρευσης παραμένουν αβέβαιες.

Ο καθηγητής Pimm και οι συνεργάτες του εκτιμούν ότι άλλες παρεμβάσεις, όπως η παρακολούθηση της εκδήλωσης και πορείας μετάδοσης ιών στα άγρια ζώα, θα κόστιζαν μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια κάθε χρόνο.

Υπολογισμός κόστους 

Ο παρακάτω πίνακας παρουσιάζει μια ανάλυση του εκτιμώμενου ετήσιου κόστους διάφορων μέτρων για τη μείωση της πιθανότητας περιστατικών μεταπήδησης ιών από τα ζώα στον άνθρωπο, έναντι του εκτιμώμενου παγκόσμιου ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος που απωλέσθηκε φέτος λόγω της πανδημίας του κορωνοΐού.

Κόστος COVID-19 έναντι ετήσιου μέγιστου κόστους μέτρων πρόληψης πανδημίας (σε δολάρια) 

  • Παγκόσμια μείωση του ΑΕΠ το 2020 από COVID-19: 5,6 τρισεκατομμύρια 
  • Συνολικό μέγιστο κόστος πρόληψης: 31,2 δισεκατομμύρια 
  • Τέλος στο εμπόριο άγριων κρεάτων της Κίνας: 19,4 δισεκατομμύρια 
  • Περιορισμός αποψίλωσης των δασών κατά 50%: 9,59 δισεκατομμύρια
  • Περιορισμός μετάδοσης από εκτρεφόμενα ζώα: 852 εκατομμύρια 
  • Περιορισμός μεταπήδησης από άγρια ζώα: 340 εκατομμύρια
  • Έγκαιρη ανίχνευση ασθενειών: 279 εκατομμύρια 
  • Παρακολούθηση εμπορίου άγριων ζώων: 750 εκατομμύρια 

Για να δικαιολογηθεί αυτό το κόστος, οι παρεμβάσεις θα πρέπει να μειώσουν την πιθανότητα πανδημίας κατά 27% σε ένα δεδομένο έτος, σύμφωνα με τη μελέτη. «Είναι δύσκολο να προσδιοριστεί με ακρίβεια σε πιο ποσοστό θα μειώσουν τον κίνδυνο μεταπήδησης ιών από ζώα στον άνθρωπο», λέει ο Pimm. «Δεν πρόκειται να το σταματήσουμε πλήρως. Αλλά έχουμε δείξει ότι ακόμη και αν αυτές οι παρεμβάσεις κάνουν τις πανδημίες λιγότερο πιθανές κατά ένα μικρό σχετικά ποσοστό, είναι μια οικονομικά αποδοτική λύση».

«Είναι υπέροχο να έχουμε ένα ακόμη στοιχείο στον φάκελο μας σχετικά με το γιατί η πρόληψη της πανδημίας έχει σημασία και γιατί έχει καλή σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας» λέει ο Colin Carlson, βιολόγος καθηγητής Παγκόσμιας Αλλαγής στο Πανεπιστήμιο Georgetown στην Ουάσιγκτον, ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη. Ωστόσο ανησυχεί ότι η εστίαση στη μείωση των περιστατικών μεταπήδησης ενδέχεται να περιορίσει τις απαραίτητες επενδύσεις σε υποδομές δημόσιας υγείας. 

«Η αποψίλωση των δασών και το εμπόριο άγριων ζώων προκαλούν μεταπήδηση ιών στον άνθρωπο, αλλά δεν ευθύνονται για τη μετατροπή της σε πανδημία» λέει, σημειώνοντας ότι η μείωση αυτών των δραστηριοτήτων περιορίζει τον κίνδυνο μεταπήδησης. «Οι πανδημίες όμως συμβαίνουν λόγω έλλειψης σοβαρής διακυβέρνησης, λογικών παρεμβάσεων και παρακολούθησης και αναβάθμισης της δημόσιας υγείας».

Ο Carlson είναι ιδιαίτερα επιφυλακτικός για τη σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας, του τερματισμού του εμπορίου άγριων ζώων. «Η ιδέα ότι θα ξοδέψουμε δύο έως δέκα φορές περισσότερα, για να τερματίσουμε το εμπόριο άγριας πανίδας σε μια χώρα, από ό,τι θα δαπανούσαμε για τη μείωση της αποψίλωσης στο 50% παγκοσμίως, θα έπρεπε να μας λέει κάτι για το πού βρίσκονται οι εύκολες διορθώσεις» προσθέτει. Οι προσπάθειες για τον περιορισμό της κατανάλωσης άγριου κρέατος ως απάντηση σε εστίες νόσων μπορούν επίσης να βλάψουν τους τοπικούς πληθυσμούς που βασίζονται σε κατανάλωση κρέατος άγριων ζώων για την πρόσληψη πρωτεϊνών και να μειώσουν την εμπιστοσύνη στη δημόσια υγεία, κάτι που συνέβη στο ξέσπασμα του Ebola το 2015.

Το εμπόριο άγριων ζώων είναι πηγή μεταπήδησης, λέει ο Carlson, η έμφαση, όμως, που δίνεται σε αυτό υπερβαίνει συχνά τα υπάρχοντα στοιχεία. Παρά τις πολλές θεωρίες ότι ο κορωνοϊός ξέφυγε από μια αγορά άγριων ζώων στο Wuhan, αυτή η άποψη δεν είναι ακόμη ευρέως αποδεκτή. Ο Pimm και οι συνάδελφοί του συμφωνούν ότι ο έλεγχος του εμπορίου άγριου κρέατος πρέπει να λαμβάνει υπόψη τις τοπικές ανάγκες και ότι ορισμένες από τις παρεμβάσεις που προτείνουν είναι πιθανώς πιο αποδοτικές από άλλες. «Αλλά αυτές οι ενέργειες θα ήταν μια συνετή επένδυση για την εθνική και διεθνή ασφάλεια» λέει ο Pimm και προσθέτει: «Και κανένα από αυτά που προτείνουμε δεν είναι πιο ακριβό σε σύγκριση με τις στρατιωτικές δαπάνες των χωρών για την ασφάλεια».

Πηγή: Science News

σχόλια αναγνωστών
oδηγός χρήσης