Σύνταξη-Επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης

Ορισμένες ιδιωτικές εταιρείες έχουν προτείνει την επίδειξη πιστοποιητικού εμβολιασμού κορωνοϊού, προκειμένου να επιτρέψουν την είσοδο στα αεροπλάνα ή τις εκδηλώσεις τους. Μπορούν όμως να το κάνουν αυτό νόμιμα; Θα βοηθούσε στον περιορισμό της μετάδοσης;

ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ

Τώρα που τα εμβόλια Pfizer/BionTech, Moderna Covid-19 και Astra/Zeneca, έχουν λάβει άδεια χρήσης έκτακτης ανάγκης (EUA) και η διαδικασία εμβολιασμού είναι σε εξέλιξη, δημιουργούνται ερωτήματα σχετικά με το πως θα μοιάζει η κοινωνία, με ένα ασφαλές και αποτελεσματικό εμβόλιο.

Μέχρι στιγμής, η έμφαση έχει δοθεί, κατά κύριο λόγο στο αν δικαιούνται οι εργοδότες να απαιτήσουν από το προσωπικό τους να εμβολιαστεί. Τι γίνεται όμως με τη ζωή εκτός εργασίας; Τι γίνεται με τα αεροπορικά ταξίδια τη παρακολούθηση εκδηλώσεων σε θέατρα, μουσικούς ή αθλητικούς χώρους; Θα έχουν οι ιδιωτικές εταιρείες τη δυνατότητα να απαιτούν από τους πελάτες ή τους επιβάτες τους να αποδεικνύουν ότι εμβολιάστηκαν; 

Μέτρα όπως αυτά έχουν ήδη γίνει ειδήσεις. Στα μέσα Νοεμβρίου, το Billboard ανέφερε ότι ο κορυφαίος διαδικτυακός προμηθευτής εισιτηρίων Ticketmaster εξέταζε μια πολιτική που θα υποχρεώνει τους συμμετέχοντες να αποδείξουν ότι έχουν εμβολιαστεί ή να έχουν πρόσφατα  αρνητικά αποτελέσματα PCR – κάτι που το Ticketmaster λέει ότι δεν είναι ακόμη επίσημη πολιτική του, απλώς μια επιλογή που «διερευνούν». Αργότερα τον ίδιο μήνα, η αυστραλιανή αεροπορική εταιρεία Qantas Airways ανακοίνωσε ότι θα απαιτούσε τον εμβολιασμό των επιβατών της κατά του κορωνοϊού, από τα μέσα του 2021. Άνθρωποι από όλο το πολιτικό φάσμα αντέδρασαν. Σε απάντηση, οι ανταγωνιστές του Ticketmaster, εξέφρασαν ανησυχία, ενώ ορισμένα ταξιδιωτικά γραφεία σταμάτησαν να κάνουν κρατήσεις σε πτήσεις της Qantas. Για να μάθουμε εάν τέτοιες πολιτικές θα μπορούσαν να γίνουν ο κανόνας – και τι θα μπορούσε να συμβεί αν πράγματι γινόταν – το περιοδικό Rolling Stone μίλησε με αρκετούς ειδικούς στη νομοθεσία, την ηθική δεοντολογία και τη δημόσια υγεία. Να, τι προέκυψε:

ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ

Θα βοηθούσαν οι εμβολιασμοί  στον έλεγχο της μετάδοσης της Covid-19;

Πρώτα, ας μιλήσουμε για τις απαιτούμενες διαδικασίες και πρακτικές. Τον Απρίλιο, έγινε για πρώτη φορά αναφορά σε πιστοποιητικά ανοσίας ή «διαβατήρια» – κάποιο είδος τεκμηρίωσης (ηλεκτρονικό ή έγγραφο) που θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως απόδειξη ότι ένα άτομο είναι αρνητικό στο νέο κορωνοϊό. Παρόλο που έχουν αλλάξει πολλά από τότε – τόσο όσον αφορά την κατανόηση του ιού, όσο και με την κυκλοφορία τριών ασφαλών και αποτελεσματικών εμβολίων – ο  LJ Tan, ιατρός ανοσολογίας και επικεφαλής στρατηγικής του Συνασπισμού Δράσης Ανοσοποίησης (IAC), λέει ότι πολιτικές όπως αυτές εξακολουθούν να θεωρούνται πρόωρες, από επιστημονική άποψη.

Συγκεκριμένα, δεν είναι ακόμη γνωστό πόσο διαρκεί η ανοσία μετά από εμβολιασμό κατά του κορωνοϊού. «Δεν έχουμε δει διάρκεια δεδομένων προστασίας έξι ή εννέα μηνών, ακόμη», λέει ο Tan. «Λοιπόν, ποια ημερομηνία λήξης να αποδεχτούμε; Εάν παρουσιάσω μια κάρτα που δείχνει ότι εμβολιάστηκα πριν από πέντε μήνες, θα με αφήσετε να περάσω; Τότε μπορεί να δημιουργηθεί μια αίσθηση ψευδούς ασφάλειας», συνεχίζει. «Το πιθανό πρόβλημα εδώ», εξηγεί ο Tan, «είναι ότι η ανοσία ενός ατόμου μπορεί να έχει μειωθεί από την ημέρα της  λήψης του εμβολίου και μπορεί ακόμη να είναι και ασυμπτωματικός φορέας», συνεχίζει. «Επιπλέον, σε αυτό το στάδιο, ο δυτικός κόσμος δεν έχει ακόμη αναπτύξει μια αυστηρή στρατηγική ανίχνευσης και τεκμηρίωσης επαφών, κάτι που πρέπει να έχει τεθεί σε ισχύ για να εφαρμοστούν αποτελεσματικά οι υποχρεωτικές πολιτικές εμβολίων», προσθέτει.

Ταυτόχρονα, δεδομένης της σημαντικής επιστημονικής και τεχνολογικής προόδου που σημειώθηκε τον περασμένο χρόνο ως απάντηση στην πανδημία, ορισμένοι δεν βλέπουν τις υλικοτεχνικές προκλήσεις ως ανυπέρβλητες. «Είμαστε στο 2021, οπότε έχουμε ψηφιακές επιλογές», λέει η Dorit Rubinstein Reiss, καθηγήτρια στο Hastings College of the Law του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια, όπου ειδικεύεται στη νομοθεσία και την πολιτική εμβολίων. «Υπάρχουν πολλές εφαρμογές που χρησιμοποιούνται για την ανίχνευση επαφών, οπότε μάλλον δεν θα είναι δύσκολο να αναπτυχθεί μια εφαρμογή που θα έχει αρχείο εμβολίων». «Ωστόσο είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι οποιαδήποτε εφαρμογή κατάστασης εμβολίου, θα προκαλέσει πολλές από τις ίδιες ανησυχίες παραβίασης απορρήτου που έχουν δημιουργήσει  κάποιες εφαρμογές ανίχνευσης επαφών», καταλήγει.

Μπορούν οι ιδιωτικές εταιρείες να απαιτήσουν -νόμιμα- εμβόλια για τους πελάτες τους;

Η νομιμότητα αυτών των πολιτικών εξαρτάται από το πού εδρεύει η εταιρεία. «Οι νόμοι των ΗΠΑ ελέγχουν μόνο τις επιχειρήσεις εντός των ΗΠΑ», λέει η Reiss. «Δεν μπορούμε να κάνουμε πολλά αν μια επιχείρηση εκτός των ΗΠΑ αποφασίσει να απαιτήσει πιστοποιητικό εμβολίου πχ για πτήσεις – όπως η Qantas με έδρα την Αυστραλία», προσθέτει.

Αλλά, οι αμερικανικές εταιρείες, είναι μια διαφορετική ιστορία. «Ο γενικός κανόνας είναι ότι οι ιδιωτικές επιχειρήσεις είναι ιδιωτικά νομικά πρόσωπα. Έχουν δικαιώματα και δεν οφείλουν σε άλλους ανθρώπους, συνταγματικά δικαιώματα», εξηγεί η Reiss. «Βασικά, οι ιδιωτικές εταιρείες έχουν πολλά περιθώρια για να καθορίσουν ποιες προϋποθέσεις θέτουν στις επιχειρήσεις τους», συμπληρώνει.
 
Υπάρχουν, ωστόσο, τρεις νομικοί περιορισμοί στις ιδιωτικές επιχειρήσεις που θα μπορούσαν να ισχύουν για υποχρεωτικές πολιτικές εμβολιασμού. Ο πρώτος, λέει η Reiss, είναι ότι «οι ιδιωτικές εταιρείες πρέπει να εργάζονται σύμφωνα με τους νόμους της τοπικής νομικής δικαιοδοσίας. Έτσι, εάν Πολιτείες ή περιοχές θέλουν να διασφαλίσουν ότι οι ιδιωτικές εταιρείες δεν έχουν την εξουσία να απαιτούν πιστοποιητικά εμβολίων, θα μπορούσαν να ψηφίσουν  έναν ειδικό νόμο που να περιορίζει την δυνατότητα μιας επιχείρησης να το κάνει», εξηγεί. 

Το δεύτερο, είναι ότι οι επιχειρήσεις «φιλοξενίας και εστίασης» – όπως ξενοδοχεία, θέατρα και εστιατόρια – υπόκεινται σε περιορισμούς που προβλέπονται από τον Νόμο περί Πολιτικών Δικαιωμάτων του 1964 – συμπεριλαμβανομένης της απαγόρευσης διακρίσεων – στη βάση της θρησκείας ενός ατόμου. Σύμφωνα με την  Reiss, ορισμένοι μπορεί να υποστηρίξουν ότι οι θρησκευτικές τους πεποιθήσεις έρχονται σε σύγκρουση με την απαίτηση για πιστοποίηση εμβολιασμού – κάτι που έχουν ήδη προσπαθήσει ανεπιτυχώς, όσοι αντιτίθενται στην πολιτική κάλυψης του προσώπου από μάσκα. 

Τέλος, υπάρχει ο νόμος για τους Αμερικανούς με Αναπηρίες του 1990 – που απαιτεί από τις επιχειρήσεις να κάνουν τις απαραίτητες τροποποιήσεις για την διευκόλυνση ατόμων με ειδικές ανάγκες – και ο οποίος στην περίπτωση αυτή, λέει η Reiss, θα περιλαμβάνει εκείνους στους οποίους οι τρέχουσες διαδικασίες εμβολιασμού, δεν συνιστώνται.

Λαμβανομένων υπόψη, της ελευθερίας των εταιρειών να εφαρμόζουν τις δικές τους πολιτικές και του γεγονότος πως το κοινό  διαθέτει πολλούς τρόπους να ζητήσει εξαιρέσεις από αυτές, η Reiss προβλέπει ότι όταν αρχίσουν οι ιδιωτικές απαιτήσεις αποδεικτικού εμβολιασμού, η νομιμότητα τους θα προσβληθεί ενώπιον δικαστηρίου. «Περιμένω ότι οι επιχειρήσεις – ή τουλάχιστον μερικές – που έχουν εκδώσει μια τέτοια εντολή πιθανότατα να μηνυθούν κάποια στιγμή», λέει.

Η Sandra Spurgeon, δικηγόρος που εργάζεται στο Κεντάκι και ειδικεύεται στο Αστικό Δίκαιο και στον νόμο για την Υγεία, προβλέπει το ίδιο: «Υπάρχουν διαφημίσεις από δικηγόρους που ζητούν από τους εργαζόμενους να ασκήσουν δικαστική προσφυγή εναντίον των εργοδοτών τους σε περίπτωση που μολύνθηκαν από τον ιό, μέσα στο εργασιακό περιβάλλον, ή για εκείνους που προσβλήθηκαν από τον ιό, έχοντας βρεθεί σε χώρους εστίασης», συμπληρώνει.

Ενώ υπάρχει νομικό προηγούμενο ορισμένων εργοδοτών, όπως οι υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης, που απαιτούν από τους υπαλλήλους να εμβολιαστούν, η Spurgeon λέει ότι οι περιπτώσεις που περιλαμβάνουν απαιτήσεις πιστοποιητικού εμβολιασμού για πελάτες ιδιωτικών επιχειρήσεων, είναι διαφορετικές. «Αυτό που φαίνεται παρακινδυνευμένο και αβέβαιο, είναι το τι θα συμβεί στη βιομηχανία ψυχαγωγίας», εξηγεί, αναφερόμενη σε μέρη όπως θέατρα, κινηματογράφους και εστιατόρια. «Αυτές οι περιπτώσεις είναι ακόμη πιο δύσκολες , επειδή πρόκειται για μια ιδιωτική επιχείρηση που μπορεί να θέσει προϋποθέσεις σχετικά με το τι απαιτείται, πριν από την παροχή μιας υπηρεσίας σε έναν πελάτη. Είναι αυτό κάτι που πάει πολύ μακριά;», αναρωτιέται η Spurgeon. «Αλλά είναι κάτι που έχει ήδη συμβεί με ομάδες anti-vaxxers σχετικά με μέτρα δημόσιας υγείας όπως η υποχρεωτική χρήση  μάσκας προσώπου – όπου ισχυρίζονται ότι η κυβέρνηση προσπαθεί να ελέγξει το τι κάνει κάποιος με το σώμα του», καταλήγει.

Ποιες είναι οι ηθικές επιπτώσεις των ιδιωτικών απαιτήσεων πιστοποίησης εμβολιασμού; 

Όπως και με τα πιστοποιητικά ανοσίας, υπάρχουν ευρύτερες ηθικές επιπτώσεις για τις πράξεις επιβολής αναγκαστικής πιστοποίησης εμβολιασμού, των ιδιωτικών επιχειρήσεων, σύμφωνα με τον Daniel Goldberg, δικηγόρο και αναπληρωτή καθηγητή στο Κέντρο Βιοηθικής και Ανθρωπιστικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Κολοράντο, Anschutz Medical Campus. «Μιλάμε για διαφοροποίηση ομάδων ανθρώπων, αν επιτρέψουμε σε ιδιωτικούς φορείς να κάνουν βασικές διακρίσεις ανάμεσα τους και να απαγορεύουν την πρόσβαση βάσει του καθεστώτος ανοσίας», λέει ο καθηγητής. «Αυτό, από μόνο του, είναι επικίνδυνο», συμπληρώνει.

Είναι επίσης σημαντικό να εξεταστεί οποιοσδήποτε τύπος επιβολής εμβολιασμού – είτε έχει θεσπιστεί από το κράτος είτε από ιδιωτική επιχείρηση – μέσα  στο ιστορικό και κοινωνικό πλαίσιο των εμβολιασμών σε κάθε χώρα. «Από τότε που ξεκίνησαν οι εμβολιασμοί στη Δύση, είχαμε ανθρώπους να τους αντιτίθενται και να αντιστέκονται», εξηγεί ο Goldberg. «Τα εμβόλια είναι αμφιλεγόμενα για πολλούς ανθρώπους. Υπάρχουν πολλοί λόγοι για αυτό, για τις μειονοτικές  κοινότητες για παράδειγμα, αυτό περιλαμβάνει ιστορικό κακομεταχείρισης από φορείς υγείας και δυσπιστίας σε εκπροσώπους του ιατρικού επαγγέλματος», προσθέτει.

Ο ίδιος λέει ότι «υπάρχουν άλλοι τρόποι για να βοηθήσουμε την κοινωνία να ενεργοποιηθεί και να λειτουργήσει, που δεν περιλαμβάνουν υποχρεωτική πιστοποίηση εμβολιασμού. Αυτό που νομίζω είναι πιο πιθανό να συμβεί στη πραγματικότητα – ακόμη και όταν τα πράγματα  αρχίσουν να βελτιώνονται και οι άνθρωποι έχουν μεγαλύτερη πρόσβαση στον εμβολιασμό – υποψιάζομαι, ότι οι περισσότεροι χώροι διασκέδασης θα συνεχίσουν την επιβολή περιοριστικών μέτρων [όπως η μάσκα και η κοινωνική απόσταση] που θα έπρεπε να είχαν κάνει από την αρχή», καταλήγει.

Ομοίως, η Nicole Hassoun, καθηγήτρια βιοηθικής στο Πανεπιστήμιο Binghamton, λέει ότι πρέπει να έχουμε κατά νου πως η προσπάθεια επιβολής υποχρεωτικής πιστοποίησης εμβολιασμού  -συμπεριλαμβανομένων εκείνων από ιδιωτικές επιχειρήσεις- μπορεί να μην βοηθήσει. «Νομίζω ότι θα ήταν καλύτερο αν δεν δημιουργήσουμε τέτοιου είδους πίεση στους ανθρώπους προκειμένου να τους κάνουμε να εμβολιαστούν», λέει η ίδια, σημειώνοντας ότι η πίεση θα μπορούσε να διαβρώσει περαιτέρω την εμπιστοσύνη του κοινού στα εμβόλια.  

Αλλά με τα υψηλά ποσοστά διστακτικότητας έναντι του εμβολιασμού στις Ηνωμένες Πολιτείες, θα μπορούσε η επιθυμία των ανθρώπων να επιστρέψουν σε κάποια εκδοχή της «κανονικής» ζωής – όπως πχ να δουν το αγαπημένο τους συγκρότημα να παίζει ζωντανά ή να κάνουν το ταξίδι που έχουν ήδη αναβάλλει τρεις φορές – να τους πείσει πως πρέπει να εμβολιαστούν; Σύμφωνα με τον Tan , παραδοσιακά, αυτός δεν είναι ο τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν τα εμβόλια. «Η μόνη εξαίρεση σε αυτόν τον κανόνα, ήταν η γρίπη», λέει. «Αυτό που τονίζουμε με τη γρίπη είναι η ιδέα ότι αν νοσήσετε, θα σας απομακρύνει από όλα τα πράγματα που πραγματικά θέλετε να κάνετε», λέει.

Τελικά, όμως, ο Tan θα προτιμούσε μια διαφορετική προσέγγιση. «Η αλήθεια είναι ότι θα προτιμούσαμε να δώσουμε κίνητρα στους ανθρώπους να εμβολιαστούν με άλλους τρόπους», τονίζει. «Δεν είναι μόνο η προστασία του εαυτού μας, αλλά η προστασία της οικογένειάς μας – των ηλικιωμένων και της κοινότητας ολόκληρης. Το χειρότερο που θα μπορούσα να κάνω θα ήταν να πω:  «Γεια σας, θα ήθελα να εμβολιαστώ για να ξαναρχίσω να πηγαίνω σε πάρτι», καταλήγει. 

Πηγή: Rolling Stone

σχόλια αναγνωστών
oδηγός χρήσης