Μυστήριο καλύπτει τους πραγματικούς λόγους που χρειάστηκε να… εξαφανιστεί το καταγραφικό μηχάνημα της Πυροσβεστικής από το Ενιαίο Συντονιστικό Κέντρο Επιχειρήσεων (ΕΣΚΕ) του Πυροσβεστικού Σώματος με τις κρίσιμες συνομιλίες για τη φονική πυρκαγιά στο Μάτι. Πρόκειται για το δεύτερο καταγραφικό το οποίο είχε ξηλωθεί από το ΕΣΚΕ και μετά από έρευνα, βρέθηκε τελικά σε ιδιωτική εταιρία στη Μεταμόρφωση.
Επισήμως ο λόγος που προβλήθηκε για τη μεταφορά του ήταν η συντήρηση και η επισκευή. Ιδιαίτερη σημασία ωστόσο έχει το γεγονός ότι η αξιοποίηση του επιτρέπεται εντός διετίας, γιατί μετά θα πρέπει να καταστραφεί. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι τέλη Ιουλίου λήγει ο προβλεπόμενος χρόνος για την αξιοποίηση όσων στοιχείων περιλαμβάνει. Στην εκπνοή λοιπόν της διετίας, βρέθηκε τελικά και κατασχέθηκε, μετά την επιμονή και την αιφνιδιαστική έφοδο του ανακριτή στα γραφεία της ιδιωτικής εταιρείας.
Νέα στοιχεία έρχονται στο φως
Η εισαγγελική έρευνα πάντως φέρνει στο φως διαρκώς νέα στοιχεία, όπως το ενημερωτικό σημείωμα της Προϊσταμένης του τμήματος Πολιτικής προστασίας της Περιφέρειας Αττικής στο οποίο ο διοικητής της Πυροσβεστικής Ανατολικής Αττικής αδυνατεί να δώσει συγκεκριμένες οδηγίες για την οργανωμένη απομάκρυνση των κατοίκων. «Την 23-7-18 ώρα 19:35 επικοινώνησα τηλεφωνικά με τον διοικητή των πυροσβεστικών υπηρεσιών ανατολικής Αττικής.
Του ανέφερα ότι εκκενώθηκαν το Λύρειο Ίδρυμα και το Κέντρο Υγείας Ραφήνας. Ρώτησα εάν θέλει άλλη συνδρομή από την περιφέρεια και εκείνος απάντησε «τι να σου πω, η κατάσταση είναι ανεξέλεγκτη, χωρίς οποιαδήποτε άλλη διευκρίνιση», φέρεται πως ήταν η απάντηση που εισέπραξε η Προϊσταμένη της Περιφέρειας.
Πλήρης έλλειψη σχεδιασμού
Την έλλειψη οποιουδήποτε σχεδιασμού τόσο για την πρόληψη όσο και τις απαιτούμενες δράσεις, με την εκδήλωση της πυρκαγιάς καταγράφει το γνωστό ως πόρισμα της πρώην επιθεωρήτριας Δημ. Διοίκησης Μαρίας Παπασπύρου που παραδόθηκε από την Εθνική Αρχή Διαφάνειας στον ανακριτή.
Στα συμπεράσματα του πορίσματος, αναφέρονται τα εξής:
- Το Κεντρικό Συντονιστικό Όργανο Πολιτικής Προστασίας (ΚΣΟΠΠ) κλήθηκε να συνεδριάσει, την ημέρα της πυρκαγιάς , με καθυστέρηση ωρών και συγκεκριμένα στις 20:00 μμ. Τελικά συνεδρίασε στις 21:30 οπότε εκδόθηκαν γενικές κατευθύνσεις, χωρίς να αναφερθούν οι συγκεκριμένες ανάγκες που έπρεπε να καλυφθούν, οι απαιτούμενες δράσεις αλλά και οι φορείς που θα τις αναλάμβαναν.
- Ο συντονισμός της διάθεσης του απαραίτητου μηχανισμού και των πυροσβεστικών μέσων αποτελούσε αρμοδιότητα του Γενικού Γραμματέα Πολιτικής Πρστασίας και του ΚΣΟΠΠ, καθώς για την κατάσβεση της πυρκαγιάς δεν αρκούσαν το δυναμικό και τα μέσα της εν λόγω Περιφερειακής Ενότητας Βόρειου Τομέα.
- Παρότι η φωτιά με βάση τις διατάξεις του νόμου φαίνεται να είχε προσλάβει τα χαρακτηριστικά της περιφερειακής καταστροφής μεγάλης έντασης, ο ΓΓ Πολιτικής Προστασίας με εξουσιοδότησή του, την επόμενη ημέρα 24/7, ώρα 11:58 προς την Περιφερειάρχη , για την απόφαση κήρυξης σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, προσέδωσε στην εν λόγω καταστροφή χαρακτήρα “τοπικής, μικρής έντασης”.
- Για την αντιμετώπιση της πυρκαγιάς δεν συγκλήθηκε το συμβούλιο διαχείρισης κρίσεων, το οποίο συγκαλείται από τον Αρχηγό του ΠΣ για την παροχή κατευθύνσεων και την επιχειρησιακή τακτική των πυροσβεστικών υπηρεσιών.
- Για την οργανωμένη προληπτική απομάκρυνση πολιτών δεν υποβλήθηκε σχετική εισήγηση καθώς το ΠΣ στο συμπληρωματικό απαντητικό του έγγραφο ανέφερε ότι δεν κατέστη δυνατόν να εντοπιστεί διοικητικό έγγραφο που να αποδεικνύει ότι υπήρξε εισήγηση για το μέτρο της οργανωμένης απομάκρυνσης των πολιτών. Η εισήγηση υποβάλλεται από τον εκάστοτε επί τόπου επικεφαλής αξιωματικό του ΠΣ, ο οποίος ενεργεί σε τοπικό επίπεδο ως συντονιστής του πυροσβεστικού έργου.
- Στην αποκεντρωμένη διοίκηση Αττικής αποδίδεται ο καθυστερημένος σχεδιασμός για τα μέτρα πρόληψης ο οποίος εγκρίθηκε στις 25/7, και όχι την 1η Μαΐου, πριν την έναρξη της αντιπυρικής περιόδου, όπως προβλέπεται.
- Έλλειψη επικοινωνίας και συντονισμού των αρμοδίων φορέων της Πολιτικής Προστασίας
- Έλλειψη εξειδικευμένων στελεχών στην Πολιτική Προστασία της Περιφέρειας.
- Η Περιφέρεια απέστειλε με καθυστέρηση το σχέδιο για την αντιμετώπιση κινδύνων από πυρκαγιές (20/7)
- Η Περιφέρεια δεν εξέτασε τη λήψη ή μη της απόφασης για την υλοποίηση του μέτρου της οργανωμένης απομάκρυνσης πολιτών καθώς δεν υπήρξε σχετική εισήγηση από τον Αξιωματικό της ΠΥ που συντόνιζε το έργο κατάσβεσης.
- Οι Δήμοι Μαραθώνα και Ραφήνας-Πικερμίου δεν προέβησαν στις απαιτούμενες ενέργειες πρόληψης, όπως πχ, καθαρισμός οικοπέδων από ξερά χόρτα, εγκατάσταση υδροστομίων.
- Το τμήμα περιβάλλοντος Πολιτικής Προστασίας και συντήρησης πρασίνου μετά την εκδήλωση του συμβάντος δεν βρισκόταν σε επικοινωνία με τη διεύθυνση πολιτικής Προστασίας.
Τι κατέθεσε στον ανακριτή ο Χαρδαλιάς
Ο τότε γ.γ. Πολιτικής Προστασίας και νυν υφυπουργός Νίκος Χαρδαλιάς δίνοντας το στίγμα πώς ο ίδιος θα ενεργούσε σε ανάλογη περίπτωση, σε κατάθεσή του στον ανακριτή αναφέρει:.
«Όταν έχουμε επικινδυνότητα 4ου βαθμού, μεριμνώ, φροντίζω όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς στα ζητήματα Πολιτικής Προστασίας να είναι στο βαθμό ετοιμότητας ανάλογα με την κατάσταση και το δίχτυ συναγερμού του χάρτη. Μιλάω με το ΚΕΠΠ να είμαι σίγουρος ότι είναι σωστά στελεχωμένο και να έχει δηλαδή όλο το προσωπικό που χρειάζεται όταν ο δείκτης είναι στο 4.
Τον Ιούλιο του 2018 γνωρίζω ότι δεν υπήρχε γενικό σχέδιο επικυρωμένο. Υπήρχε το σχέδιο του Ιουνίου 2013 Γ’ έκδοση» ανέφερε ο κ. Χαρδαλιάς στην κατάθεση του ενώ όταν κλήθηκε να μιλήσει για το ενδεχόμενο εκκένωσης τόνισε: «Προσωπικά δεν περιμένω κανέναν δήμαρχο και κανέναν αντιπεριφερειάρχη. Όντας πάνω από το σύστημα βλέπω τις πιο κοντινές περιοχές που είναι κατοικημένες, ζητώ πληροφορίες για την κατάσταση του ανέμου και τη φορά του και προχωρώ εφόσον είναι κοντά ή ο άνεμος τρέχει, δίνω εντολή προληπτικής απομάκρυνσης.
Μιλάω επί τόπου με τον δήμαρχο της περιοχής ή τον εξουσιοδοτημένο, μιλάω με τον αρμόδιο της περιφέρειας και τους δύο επικεφαλής της αστυνομίας και της πυροσβεστικής και ζητώ να συνδράμουν στο ζήτημα της απομάκρυνσης».
Ο υφυπουργός εξέφρασε την πεποίθηση ότι «στο Μάτι θα έπρεπε να είχε δοθεί άμεσα εντολή απομάκρυνσης» ωστόσο προσθέτει: «Παρά ταύτα νομίζω δεν είχαν εξασφαλιστεί οι αναγκαίοι όροι για την ασφάλεια απομάκρυνσης.»
Οι δύο παράγοντες που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο
Ο κ. Χαρδαλιάς στην κατάθεση του εκτίμησε ότι δυο ήταν οι βασικοί παράγοντες που δεν επέτρεπαν τη δημιουργία των κατάλληλων συνθηκών για την απομάκρυνση.
«Ο πρώτος ήταν η μη στεγανοποίηση της Λ. Μαραθώνος με αναστροφή, δηλαδή κλείνεις από μπροστά και τους γυρίζεις πίσω. Δεν τους επιτρέπεις να μπουν μέσα στον οικιστικό ιστό. Και ο δεύτερος είναι ότι δεν αφήνεις τα φέρι μποτ στην περιοχή που κινδυνεύει να αδειάσουν από τη φορά της φωτιάς. Νομίζω ότι αυτά έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη δυσκολία του κόσμου να απομακρυνθεί» ανέφερε χαρακτηριστικά.
Αλλά και ο Περιφερειάρχης Αττικής Γιώργος Πατούλης στην κατάθεση του εκτίμησε ότι το ΣΟΠΠ έπρεπε να είναι σε μόνιμη σύγκληση ενώ αναφερόμενος στον εαυτό του είπε πως θα επεδίωκε να είναι «στο ΣΟΠΠ παρά το γεγονός ότι την ευθύνη θα την είχε η εντεταλμένη περιφερειακή σύμβουλος και για τον επιπλέον λόγο που αφορά το ηθικό κομμάτι της υπόθεσης».
