Του Γιάννη Σγουρού
Δεκάξι μήνες πριν τις επόμενες αυτοδιοικητικές εκλογές τα δημοσιεύματα για υποψήφιους που επιλέγουν τα κόμματα δίνουν και παίρνουν με τις απαραίτητες δημοσκοπήσεις που δοκιμάζουν τις επιλογές των πολιτών σε ενδεχόμενες υποψηφιότητες. Η διαδικασία θα ‘πρεπε να είναι ανάποδη: δεν είναι τα κόμματα -και συγκεκριμένα οι ηγεσίες τους- που θα πρέπει να επιβάλλουν στην κοινωνία τις επιλογές τους, αλλά η κοινωνία θα πρέπει να εκφραστεί στις υποψηφιότητες.
Πρόκειται για μια ηθική που δοκιμάστηκε πολλές φορές στην κάλπη όταν οι πολίτες αποδοκίμασαν τον εκλεκτό μιας κομματικής ηγεσίας που προτιμά ένα κόμμα μικρότερο που ελέγχει από ένα κόμμα ανοιχτό στην κοινωνία -που όλο και περισσότερο απέχει από τις κάλπες τα τελευταία χρόνια.
Το αποτέλεσμα είναι το σύνολο των κομμάτων όχι μόνο να μην εκπροσωπεί την κοινωνική πλειοψηφία, αλλά να μην είναι καν αξιόπιστα στους ίδιους τους ψηφοφόρους τους.
Πού τους βρίσκουν τους υποψήφιους που πολλές φορές βγαίνουν νικητές από την κάλπη -στο δεύτερο γύρο- και ηττώνται κατ’ επανάληψη με την πρώτη νιφάδα χιονιού;
H απάντηση είναι πως τους είχαν έτοιμους σε κάποια κομματικά γραφεία, τους έκαναν μαθήματα πολιτικού λόγου, αλλά δεν τους έμαθαν κιόλας πως για να τα βγάλεις -πέρα στην αυτοδιοίκηση ειδικά- χρειάζονται και κάποιες ικανότητες πέρα από το «χρίσμα» του αρχηγού. Τουλάχιστο να ;έχουν δουλέψει στη ζωή του και να έχουν μερικές χιλιάδες ένσημα.
Το φαινόμενο αυτό στις τελευταίες αυτοδιοικητικές εκλογές πήρε μεγάλες διαστάσεις από την επιλογή κυρίως του ΣΥΡΙΖΑ να προτάξει κομματικά στελέχη και ευνοούμενους της κομματικής γραφειοκρατίας απέναντι σε πρόσωπα που είχαν την εύνοια της κοινωνίας, αλλά δεν ήταν αρεστά στο κόμμα.
Αλλά και από την πλευρά της Νέας Δημοκρατίας η επιλογή του σημερινού Περιφερειάρχη μάλλον ήταν για την ίδια ένα τεράστιο λάθος: μετά την τελευταία κακοκαιρία- η κυβέρνηση κάνει… πως δεν τον ξέρει, αφού μας είπε ότι η Λεωφόρος Μεσογείων δεν ανήκει στα όρια του ελληνικού κράτους!
Για το ΠΑΣΟΚ, η πορεία του προς την εξουσία προσδιορίστηκε από τους δήμους που κέρδιζε η δημοκρατική συμπαράταξη. Η πτώση του προαναγγέλθηκε από το γεγονός ότι έχανε στην αυτοδιοίκηση όπου συχνά ένας «αντάρτης» με κοινωνική αποδοχή στεκόταν απέναντι σε έναν κομματικό υποψήφιο κι ο δεύτερος συνήθως έχανε.
Αυτή η μικροκομματική ηθική της κομματικής ανωτερότητας -η ηθική μιας νομενκλατούρας- που επιχειρεί να επιβάλει από τα «πάνω» δοτούς ηγέτες στις τοπικές κοινωνίες είναι ολέθρια για την ίδια την έννοια της πολιτικής.
Είναι η ηθική των «δικών μας» και περιλαμβάνει την αίσθηση πως τα κόμματα μπορούν να ‘αγοράσουν’ τις εκλογές και να χειραγωγήσουν την κοινωνία. Πώς το χρέος τους είναι να καθοδηγούν την «βάση» και τις «μάζες». Πως το κόμμα είναι πάνω από την κοινωνία κι όχι η κοινωνία πάνω από το κόμμα.
Κάπως έτσι κόμμα και κράτος γίνονται το ίδιο συνδικάτο, οι ψηφορόροι πελάτες και η απόσταση ανάμεσα στους πολίτες και τα κόμματα μεγαλώνει. Η αυτοδιοίκηση αντί να είναι τα πεδίο της άμεσης δημοκρατίας στραγγαλίζεται και οι αποφάσεις λαμβάνονται στα παρασκήν -απουσία του ψηφοφόρου που καλείται να μιλήσει μια φορά κάθε τέσσερα χρόνια.
Η σχέση των κομμάτων με την αυτοδιοίκηση αποτελεί τον δείκτη του πόσο ζωντανά είναι. Πόσο δημοκρατικά κόμματα -λαϊκής- εξουσίας. Όταν στήνουν παραστάσεις στις οποίες δεν πατάει κανένας- εκτός από τους υπαλλήλους τους, μπορεί να δικαιώνουν τις γραφειοκρατίες -που πάντα πιστεύουν ότι ο λαός είναι ανώριμος, αλλά έρχεται η ώρα να κατεβάσουν το έργο -σαν μπάντες που χρειάζεται να αλλάξουν τραγουδιστή, κιθαρίστα και ντράμερ -και στιχουργό. Γιατί άλλο η κοινωνία των πολιτών κι άλλο η κομματική σαβούρα.
Η πολιτική χρειάζεται ιδανικά, ιδέες και όνειρα, οράματα κι όχι τρικλοποδιές, ίντριγκες και μηχανορραφίες. Το κεντρικό μοντέλο διοίκησης έχει ήδη αποτύχει στην πατρίδα μας, Γ’ αυτό η αυτοδιοίκηση πρέπει να αποχτήσει πόρους και εξουσίες και πάνω από όλα ηγέτες που να επιλέγει η κοινωνία και όχι το κόμμα. Γιατί αν η κεντρική διοίκηση έχει αποτύχει ή δημιουργεί αδιέξοδα η αυτοδιοίκηση μπορεί να σώσει την δημοκρατία και την χώρα και να ανατροφοδοτήσει τα ίδια τα κόμματα με ζωή, πρόσωπα και ιδέες.
