Ξένες εταιρείες οι οποίες έχουν την έδρα παραγωγής ιατρικού οξυγόνου στη Ρωσία ανά πάσα στιγμή ίσως βρεθούν ανάμεσα στο «σφυρί» των περιορισμών της Δύσης και στο «αμόνι» της Ρωσικής νομοθεσίας, με την οποία απαιτείται να συμμορφωθούν. Έτσι, είναι σημαντικό να θέσουμε το θεμελιώδες ερώτημα στην Ουάσιγκτον και στις Βρυξέλλες σχετικά με τη βελτίωση των εξαιρέσεων/απαλλαγών από τα καθεστώτα κυρώσεων έτσι ώστε τέτοιες¨ γκρίζες¨ ζώνες να μην επεμβαίνουν στη δουλειά των Αμερικανικών και Ευρωπαϊκών εταιριών και, κυρίως, να μην αποτελούν σοβαρό εμπόδιο στην προσπάθεια να σωθούν ανθρώπινες ζωές.
Στο πλαίσιο της επιδημίας COVID-19, ειδικά κατά τη διάρκεια των περιόδων όπου υπήρχε αύξηση των κρουσμάτων, βλέπουμε έλλειψη ιατρικού οξυγόνου και στον κόσμο- σαν σύνολο- και συγκεκριμένα στη Ρωσία. Ταυτόχρονα, διεθνείς εταιρείες, συμπεριλαμβανομένων και αυτών οι οποίες λειτουργούν σε χώρες που αποτελούν στόχους κυρώσεων, ίσως αρνηθούν να παρέχουν ιατρικό οξυγόνο λόγω των περιορισμών που επιβλήθηκαν από την Ευρωπαϊκή Ένωση, τα ις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής και άλλες χώρες. Την ίδια στιγμή, παρά τις αντι-Ρωσικές κυρώσεις, ένας αριθμός ξένων εταιρειών (για παράδειγμα η Γαλλική εταιρία Air Liquide και η Αμερικανική εταιρία Air Products), οι οποίες έχουν ως βάση παραγωγής του ιατρικού οξυγόνου τη Ρωσία, συνεχίζουν να λειτουργούν.
Με σκοπό να απομακρυνθούν τα εμπόδια που παρουσιάζονται για τη σωτηρία ανθρώπινων ζωών, φαίνεται σημαντικό να βελτιώσουμε τις εξαιρέσεις/απαλλαγές από τα καθεστώτα κυρώσεων της Δύσης.
Για να βελτιωθεί εν μέρει αυτή η κατάσταση, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε κάποιες ανθρωπιστικές εξαιρέσεις από τα καθεστώτα κυρώσεων που συμπεριλαμβάνουν το ιατρικό οξυγόνο στις παρακάτω περιοχές:
Αντιτρομοκρατικές κυρώσεις της ΕΕ:
(1) Οι κυρώσεις οι οποίες θεσπίστηκαν στους κανονισμούς αντιτρομοκρατικών κυρώσεων της ΕΕ ( EU Counter-Terrorism Sanctions Regulations ) συμπεριλαμβάνουν πάγωμα περιουσιακών στοιχείων και απαγόρευση στη δημιουργία κεφαλαίων ή οικονομικών πηγών άμεσα ή έμμεσα διαθέσιμων , προς όφελος φυσικών ή νομικών προσώπων, φορέων ή οργανισμών. Οι κανονισμοί αντιτρομοκρατικών κυρώσεων της ΕΕ δεν αφορούν φάρμακα, ιατρικό εξοπλισμό και ιατρική βοήθεια που παρέχεται γενικά στον πληθυσμό. (2) Ως τέτοιος, ο ιατρικός εξοπλισμός -που περιλαμβάνει οξυγόνο ,αναπνευστήρες, προσωπικό προστατευτικό εξοπλισμό(PPE) καθώς επίσης φάρμακα και άλλα ιατρικά είδη που απαιτούνται για την καταπολέμηση της πανδημίας του COVID-19δεν υπόκειται σε περιορισμούς εξαγωγής, παροχής, χρηματοδότησης ή χρήσης υπό τους κανονισμούς αντιτρομοκρατικών κυρώσεων της ΕΕ.
Ιράν
1) Οι κυρώσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης εναντίον του Ιράν -οι οποίες ακόμα είναι σε ισχύ μετά την άρση των περιοριστικών μέτρων υπό τη συνεργασία JCPOA – έχουν ξεκάθαρους σκοπούς και στοχεύουν σε συγκεκριμένα άτομα, φορείς ή αγαθά ,τα οποία συνήθως δεν συμπεριλαμβάνονται στην ανθρωπιστική βοήθεια ή στοχεύουν συγκεκριμένα άτομα. (2) Οι κυρώσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης εναντίον του Ιράν δεν αφορούν φάρμακα, ιατρικό εξοπλισμό και ιατρική βοήθεια που παρέχεται γενικά στον πληθυσμό. (3) Ως τέτοιος, ο ιατρικός εξοπλισμός -που περιλαμβάνει οξυγόνο, αναπνευστήρες, προσωπικό προστατευτικό εξοπλισμό (PPE) καθώς επίσης φάρμακα και άλλα ιατρικά είδη που απαιτούνται για την καταπολέμηση της πανδημίας του COVID-19 δεν υπόκειται σε περιορισμούς εξαγωγής, παροχής, χρηματοδότησης ή χρήσης στο Ιράν.
Βενεζουέλα
(1) Οι κυρώσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης εναντίον της Βενεζουέλας οι οποίες θεσπίστηκαν στο Συμβούλιο Κανονισμών (Council Regulation (EU) 2017/2063) Επιβλήθηκαν λόγω της συνεχιζόμενης κατάρρευσης της δημοκρατίας, του νόμου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Βενεζουέλα. (2) Οι κυρώσεις περιλαμβάνουν -εκτός των άλλων- εμπάργκο στον εξοπλισμό ο οποίος θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για εσωτερική καταστολή, πάγωμα περιουσιακών στοιχείων, απαγόρευση στην παροχή οποιουδήποτε κεφαλαίου ή περιουσιακού στοιχείου έμμεσα ή άμεσα, προς όφελος των υπευθύνων για σοβαρές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και υπονόμευση της Δημοκρατίας και του νόμου στη Βενεζουέλα ,καθώς επίσης και των ανθρώπων που σχετίζονται με αυτές. (3) Οι κυρώσεις οι οποίες θεσπίστηκαν στο Venezuela Regulation δεν αφορούν φάρμακα, ιατρικό εξοπλισμό και ιατρική βοήθεια που παρέχεται γενικά στον πληθυσμό. (4) Ως τέτοιος, ο ιατρικός εξοπλισμός -που περιλαμβάνει οξυγόνο ,αναπνευστήρες , προσωπικό προστατευτικό εξοπλισμό(PPE) καθώς επίσης φάρμακα και άλλα ιατρικά είδη που απαιτούνται για την καταπολέμηση της πανδημίας του COVID-19 δεν υπόκειται σε περιορισμούς εξαγωγής, παροχής, χρηματοδότησης ή χρήσης στη Βενεζουέλα.
Νικαράγουα
(1) Οι κυρώσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης εναντίον της Νικαράγουας περιλαμβάνουν πάγωμα περιουσιακών στοιχείων και απαγόρευση παροχής οποιουδήποτε κεφαλαίου ή περιουσιακού στοιχείου έμμεσα ή άμεσα, προς όφελος των υπευθύνων για σοβαρές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και υπονόμευση της Δημοκρατίας και του νόμου στη Νικαράγουα ,καθώς επίσης και των ανθρώπων που σχετίζονται με αυτές. (2) Οι κυρώσεις οι οποίες θεσπίστηκαν στο Nicaragua Regulation δεν αφορούν φάρμακα, ιατρικό εξοπλισμό και ιατρική βοήθεια που παρέχεται γενικά στον πληθυσμό. (3) Ως τέτοιος, ο ιατρικός εξοπλισμός – που περιλαμβάνει οξυγόνο, αναπνευστήρες, προσωπικό προστατευτικό εξοπλισμό(PPE) καθώς επίσης φάρμακα και άλλα ιατρικά είδη που απαιτούνται για την καταπολέμηση της πανδημίας του COVID-19 δεν υπόκειται σε περιορισμούς εξαγωγής, παροχής, χρηματοδότησης ή χρήσης στη Νικαράγουα.
Συρία
Οι κυρώσεις στη Συρία και οι κυρώσεις της ΕΕ που αφορούν τη διεθνή τρομοκρατία και τα χημικά όπλα (1) δεν αφορούν φάρμακα, ιατρικό εξοπλισμό και ιατρική βοήθεια που παρέχεται γενικά στον πληθυσμό. (2) Ως τέτοιος, ο ιατρικός εξοπλισμός – που περιλαμβάνει οξυγόνο ,αναπνευστήρες, προσωπικό προστατευτικό εξοπλισμό (PPE) καθώς επίσης φάρμακα και άλλα ιατρικά είδη που απαιτούνται για την καταπολέμηση της πανδημίας του COVID-19 δεν υπόκειται σε άμεσους περιορισμούς εξαγωγής, παροχής, χρηματοδότησης ή χρήσης στη Συρία. (3)Παρόλα αυτά,σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, η εξαγωγή, παροχή, χρηματοδότηση ή χρήση αυτών των αντικειμένων ίσως επηρεαστεί έμμεσα από άλλες κυρώσεις, όπως το πάγωμα των κεφαλαίων ή οικονομικών πηγών συγκεκριμένων ατόμων, φορέων και οργανισμών που υπόκεινται στο καθεστώς κυρώσεων της ΕΕ οι οποίοι τύχει να εμπλακούν σε σχετικές συναλλαγές. (4) Σαν γενικό κανόνα, οι Κυρώσεις της Συρίας αφήνουν χώρο να γίνουν διαθέσιμα κεφάλαια και οικονομικές πηγές στους designated persons, όπου τέτοια κεφάλαια ή οικονομικές πηγές θα χρησιμοποιηθούν αποκλειστικά και μόνο για το σκοπό παροχής οικονομικής ανακούφισης στη Συρία ή βοήθεια στον πληθυσμό της Συρίας. (5) Σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, είναι απαραίτητη εκ των προτέρων άδεια.
Την ίδια στιγμή δεν υπάρχουν ιατρικές ανθρωπιστικές εξαιρέσεις απαλλαγές, συμπεριλαμβανομένου και του ιατρικού οξυγόνου στο καθεστώς κυρώσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατά της Ρωσίας που σχετίζεται με την κατάσταση στην Ουκρανία και την Κριμαία.
Οι Βρυξέλλες λένε ότι οι κυρώσεις δεν έχουν σκοπό να εμποδίσουν την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας. Οποιαδήποτε πράξη που δεν απαγορεύεται από τις κυρώσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης θεωρείται ότι επιτρέπεται, εκτός και αν διευκρινιστεί κάτι διαφορετικό από την εθνική αρχή μέσω κάποιου από τα κράτη μέλη. Η υπερβολική συμμόρφωση δεν πρέπει να οδηγήσει στην εμπόδιση της ανθρωπιστικής βοήθειας. Στο πλαίσιο της πανδημίας του COVID-19 , συγκεκριμένες δραστηριότητες μπορούν να επιτραπούν σε βάση εξαίρεσης, ακόμη και με την απουσία συγκεκριμένων εξαιρέσεων, αν δεν υπάρχουν άλλα μέσα διασφάλισης ανθρωπιστικής βοήθειας .Την ίδια στιγμή, οι ανθρωπιστικοί λειτουργοί πρέπει να αποδείξουν ότι οι συνθήκες των υπαρχόντων εξαιρέσεων πληρούνται, ή, στην απουσία τέτοιων εξαιρέσεων, ότι η μόνη διαθέσιμη επιλογή για την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας σε αυτούς που τη χρειάζονται είναι εγκεκριμένη.
Με τη σειρά του, το Γραφείο Ελέγχου Εξωτερικών Υποθέσεων του Υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ, αναφορικά με τους κανονισμούς κυρώσεων που σχετίζονται με την Ουκρανία [Office of Foreign Assets Control of the US 31 CFR Part 589], Εκτελεστικό Διάταγμα του Προέδρου των ΗΠΑ No. 13685 στις 19 Δεκεμβρίου του 2014, σχετικά με την παρεμπόδιση της περιουσίας συγκεκριμένων ατόμων και την απαγόρευση συγκεκριμένων συναλλαγών αναφορικά με την περιοχή της Κριμαίας της Ουκρανίας, δημοσίευσαν τη Γενική Άδεια Νούμερο 4 (για την Ουκρανία και την Κριμαία) και τη λίστα των ιατρικών προϊόντων τα οποία επιτρέπονται για παροχή ,μέσα στην οποία δεν υπήρχε άμεση αναφορά στο ιατρικό οξυγόνο, σε αντίθεση με την λίστα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Την ίδια στιγμή, σχετικά αντικείμενα αναφέρονται στα έγγραφα: «Ιατρικά ροόμετρα: οξυγόνο και αέρας»; «Συσκευή οξυγόνου, όλες»; «Συστήματα καρδιοαναπνευστικής οξυγόνωσης,συσκευές και μόνιτορ». [Εξουσιοδοτώντας την εξαγωγή ή επαναεξαγωγή αγροτικών αγαθών, φαρμάκων, ιατρικών ειδών, και ανταλλακτικών- The Ukraine-related Sanctions Regulations, 31 C.F.R. Part 589 // Λίστα ιατρικών ειδών (ενημερωμένης στις 12 Αυγούστου του 2016) που καθορίστηκε στην Γενική Άδεια της Ουκρανίας- Ukraine General License 4] Η General License No. 4 επιτρέπει την εξαγωγή ή επανεξαγωγή φαρμάκων και ιατρικών ειδών (χωρίς να τονίζει το ιατρικό οξυγόνο) από τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής ή από οποιοδήποτε Αμερικανό, οπουδήποτε και να βρίσκεται, στην Κριμαία ή σε άτομα τρίτων χωρών που αγοράζουν ειδικά για να μεταπωλήσουν στην Κριμαία και φέρουν εις πέρας σχετικές επιχειρήσεις ,συμπεριλαμβανομένων και αυτών που έχουν να κάνουν με τη διευθέτηση της μεταφοράς και της επιθεώρησης του φορτίου, την απόκτηση ασφάλειας, τη διευθέτηση χρηματοδότησης και πληρωμής των αγαθών που θα μεταφερθούν, λαμβάνοντας πληρωμές και συνάπτοντας συμβόλαια.
Τον Μάρτιο – Απρίλιο του 2022 το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ εξέδωσε Γενικές Άδειες που επέτρεπαν τις συναλλαγές που σχετίζονται με την παροχή φαρμάκων, την παροχή ιατρικών υπηρεσιών καθώς επίσης και δραστηριότητες για την στήριξη μη κερδοσκοπικών έργων ανάπτυξης τα οποία ωφελούν τους ανθρώπους της Ουκρανίας ή της Ρωσικής ομοσπονδίας, συμπεριλαμβανομένων αυτών που σχετίζονται με την περίθαλψη, την ασφάλεια τροφίμων ,την παροχή νερού και υγιεινής, οι οποίες επίσης δεν ανέφεραν το ιατρικό οξυγόνο.
Είναι φανερό ότι ο κανονισμός της πιθανής παροχής ιατρικού οξυγόνου στην Κριμαία παραμένει στην «γκρίζα» ζώνη των καθεστώτων κυρώσεων της Δύσης. Ξένες εταιρείες οι οποίες έχουν την έδρα παραγωγής ιατρικού οξυγόνου στη Ρωσία ανά πάσα στιγμή ίσως βρεθούν ανάμεσα στο «σφυρί» των περιορισμών της Δύσης και στο «αμόνι» της Ρωσικής νομοθεσίας, με την οποία απαιτείται να συμμορφωθούν. Έτσι, είναι σημαντικό να θέσουμε το θεμελιώδες ερώτημα στην Ουάσιγκτον και στις Βρυξέλλες σχετικά με τη βελτίωση των εξαιρέσεων από τα καθεστώτα κυρώσεων έτσι ώστε τέτοιες «γκρίζες» ζώνες να μην επεμβαίνουν στη δουλειά των Αμερικανικών και Ευρωπαϊκών εταιριών και, κυρίως, να μην αποτελούν σοβαρό εμπόδιο στην προσπάθεια να σωθούν ανθρώπινες ζωές.
