Του Δρα Βύρωνα Ματαράγκα
Αναπληρωτή Καθηγητού στο Πανεπιστήμιο Μπαχτσέ-σεχίρ της Κωνσταντινούπολης
<Νενίκηκά σε Σολωμών> αναφώνησε ο αυτοκράτωρ Ιουστινιανός, όταν αντίκρυσε την Αγία Σοφία στα θυρανοίξια αυτού του μεγαλοπρεπούς ναού στις 27 Δεκεμβρίου 537.
Το βράδυ της 28ης Μαϊου 1453 έγινε η τελευταία Θεία Λειτουργία. Επί 916 χρόνια, λειτούργησε ως Ορθόδοξος Χριστιανικός ναός.
Στις 29 Μαϊου 1453, ημέρα Τρίτη, περί την 6η ώρα πρωϊνή, ο σουλτάνος Μεχμέτ Β’ εισήλθε στην Πόλη.Την Παρασκευή, που ακολούθησε,1η Μαϊου 1453, πήγε στην Αγία Σοφία, όπου έκανε την προσευχή του και διέταξε την μετατροπή της σε τέμενος.
Στις 24 Νοεμβρίου 1934, το Υπουργικό Συμβούλιο της Τουρκίας με την υπ’αρθμόν 7/1589 Απόφασή του, που φέρει και την υπογραφή του τότε Προέδρου της Τουρκικής Δημοκρατίας Κεμάλ Ατατούρκ, αποφάσισε την μετατροπή της Αγίας Σοφίας από τέμενος σε μουσείο.
Επρόκειτο για μία γενναία πολιτική απόφαση του Κεμάλ Ατατούρκ στην λογική συνέχεια του σύγχρονου κοσμικού κράτους, που ίδρυσε. Ένα κράτος, το οποίο έστρεψε πολιτικά και πολιτιστικά προς την Δύση, προς την Ευρώπη, αποκόπτοντάς το από τον πολιτιστικά αραβοκρατούμενο μουσουλμανικό κόσμο!
Υπό το πρίσμα αυτής της λογικής πρέπει να εννοηθεί η σημασία και η σπουδαιότης εκείνης της ιστορικής αποφάσεως του Υπουργικού Συμβουλίου με την υπογραφή του Κεμάλ Ατατούρκ, ο οποίος πήρε μία χώρα από Αφγανιστάν και την πήγε στην Ευρώπη με τις όντως καινοτόμες μεταρρυθμίσεις του σε διάστημα μιάς δεκαετίας!
Όσο δε για την νομική φύση της εν λόγω αποφάσεως του Υπουργικού Συμβουλίου, με την υπογραφή του τότε Προέδρου της Τουρκικής Δημοκρατίας, πρόκειται για Νομοθετικό Διάταγμα (Kararname).
Την 1η Φεβρουαρίου 1935, η Αγία Σοφία άρχισε να λειτουργεί ως Μουσείο.
Το 2005 το Σωματείο (Dernek) Διαρκούς Υπηρεσίας προς τα Βακουφικά Ιστορικά Μνημεία και το Περιβάλλον προσέφυγε στο Συμβούλιο της Επικρατείας (Danıştay) ζητώντας την επαναλειτουργία της Αγίας Σοφίας ως τέμενος.
Η προσφυγή απερρίφθη από το 10ο Τμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας.
Το εν λόγω Σωματείο προσέφυγε στο Συνταγματικό Δικαστήριο (Anayasa Mahkemesi).
Στις 11 Οκτωβρίου 2018, το Συνταγματικό Δικαστήριο απέρριψε την αίτηση του Σωματείου, διότι έκρινε ότι δεν υπήρξε παραβίαση δικαιώματος προστατευομένου από το Τουρκικό Σύνταγμα, και συγκεκριμένα δεν υπήρξε παραβίαση της θρησκευτικής ελευθερίας του προσφεύγοντος.
Τον Οκτώβριο 2013, το Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης (ΜΗP) του Ντεβλέτ Μπαχτσελί υπέβαλε πρόταση νόμου στην Τουρκική Βουλή για την επαναλειτουργία της Αγίας Σοφίας ως τεμένους. Από τότε αποτελματώθηκε στην Επιτροπή Εθνικής Παιδείας,Πολιτισμού, Νεότητας και Αθλητισμού!………
Τον Μάρτιο 2019, κατά τις εκλογές τοπικής αυτοδιοίκησης, σε μία προεκλογική συγκέντρωση στην Ραιδεστό (Tekirdağ) της Ανατολικής Θράκης, κάποιος φώναξε προς τον κ. Έρντογαν <Άνοιξε την Αγία Σοφία στην Θεία Λατρεία>!
Ο κ. Έρντογαν απάντησε <Δίπλα στην Αγία Σοφία υπάρχει το τέμενος Σουλτάν Αχμέτ! (γνωστό ως Μπλέ Τζαμί) Πρώτα γεμίστε αυτό το τέμενος!>
Υπενθύμισε μάλιστα, ότι στον λόφο της Τσάμλιτζα (Çamlıca) στην Ασιατική πλευρά της Πόλης, κτίζεται ένα τέμενος που είναι <τέσσερις-πέντε Αγίες Σοφίες>!!!
Τότε, το επεισόδιο αυτό θεωρήθηκε <προβοκάτσια> των Γκιουλενιστών!
Στις 9 παρελθόντος Ιουνίου, η Κοινοβουλευτική Ομάδα του <Καλού Κόμματος> (İyi Parti) της κυρίας Μεράλ Άκσενερ (Meral Akşener) κατέθεσε πρόταση λειτουργίας της Αγίας Σοφίας ως τεμένους.
Στην ψηφοφορία που διεξήχθη, το κυβερνών κόμμα της Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) κατεψήφισε την πρόταση, ενώ το Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης (ΜΗΡ) ψήφισε ΑΠΟΧΗ!!!
Στις 31 Αυγούστου 2016, το ίδιο Σωματείο Διαρκούς Υπηρεσίας προς τα Βακουφικά Ιστορικά Μνημεία και το Περιβάλλον κατέθεσε δεύτερη προσφυγή στο Συμβούλιο της Επικρατείας.
Το 10ο Τμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας συνεδρίασε στις 2 Ιουλίου 2020 για την εκδίκαση της προσφυγής.
Στις 10 Ιουλίου 2020 δημοσιεύτηκε η απόφαση του 10ου Τμήματος επί της εν λόγω προσφυγής.
Ο Εισαγγελεύς σε ρόλο εισηγητού είπε ότι, η προσβαλλομένη απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου της 24ης Νοεμβρίου 1934 από την στιγμή της εκδόσεως της είναι σύμφωνη με το (τουρκικό) Δίκαιο. Η απόφαση σχετικά με την Αγία Σοφία ελήφθη στο παρελθόν από το Υπουργικό Συμβούλιο. Το άνοιγμα της Αγίας Σοφίας στην θρησκευτική λατρεία είναι στην διακριτική ευχέρεια του Υπουργικού Συμβουλίου, δηλαδή της Προεδρίας της Δημοκρατίας. Ως εκ τούτου, η προσφυγή πρέπει να απορριφθεί!
Το 10ο Τμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας είχε διαφορετική άποψη! Δέχθηκε ότι, η Αγία Σοφία ως περιουσιακό στοιχείο ανήκει στο Ίδρυμα του σουλτάνου Μεχμέτ Β’ του Πορθητού, που είναι νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου,έχει το νομικό καθεστώς του κατειλημμένου ευαγούς ιδρύματος (mazbut vakıf) και διοικείται από την Γενική Διεύθυνση Ιδρυμάτων.
Το σκεπτικό του 10ου Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας συνεχίζει ως εξής:
Αυτός ο περιορισμός είναι δεσμευτικός για όλα τα φυσικά και νομικά πρόσωπα, καθώς και για την διοίκηση, εναντίον της οποίας ασκήθηκε η εκδικαζομένη προσφυγή. Το κράτος έχει την θετική υποχρέωση να διασφαλίσει την χρήση του διατεθέντος περιουσιακού στοιχείου σύμφωνα με την επιθυμία του διαθέτου. Αναμφιβόλως δε, το κράτος έχει την αρνητική υποχρέωση να απέχει από παρεμβάσεις, οι οποίες θα εξαφανίσουν την βούληση του διαθέτου σχετικά με την περιουσία και τα δικαιώματα του ευαγούς ιδρύματος. ΔΙΑ ΤΑΥΤΑ Επειδή το προστατευόμενο από το παρελθόν (έως σήμερα) στο Τουρκικό Νομικό Σύστημα ακίνητο του ευαγούς ιδρύματος και τα συναφή δικαιώματα πρέπει να χρησιμοποιηθούν από την κοινωνία σύμφωνα με τα οριζόμενα στο καταστατικό του ευαγούς ιδρύματος και να μην προβάλλονται προσκόμματα, η χρήση του ακινήτου του ευαγούς ιδρύματος υπό ιδιότητα άλλη από εκείνη που ορίστηκε με την πράξη συστάσεως του ευαγούς ιδρύματος,δηλαδή υπό ιδιότητα διαφορετική από εκείνη του τεμένους και η αφιέρωσή του σε σκοπό διαφορετικό, εκρίθη ότι δεν είναι νομικά εφικτή. Ο τερματισμός της χρήσης της Αγίας Σοφίας ως τεμένους και η μετατροπή της σε μουσείο χωρίς να ληφθούν υπόψη τα ανωτέρω με Απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, που αποτελεί το θέμα της παρούσας δίκης, εκρίθη ότι δεν συνάδει με το Δίκαιο.> (Το κείμενο της περίληψης της Δικαστικής Αποφάσεως ελήφθη από την Εφημερίδα Milliyet, 11 Ιουλίου 2020). Καθίσταται αντιληπτό ότι,το ίδιο αυτό Τμήμα του Συμβουλίου της Επικατείας της Τουρκίας,που εκδίκασε και απέρριψε την ασκηθείσα το 2005 από το ίδιο Σωματείο προσφυγή, αυτοαναιρέθηκε! Τότε έκρινε ότι, η υπ’αριθμόν 7/1589 Απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου της 24ης Νοεμβρίου 1934 ήταν νόμιμη. Τώρα κρίνει ότι, η απόφαση εκείνη <δεν συνάδει με το Δίκαιο> και ότι, η χρήση της Αγίας Σοφίας υπό ιδιότητα διαφορετική από εκείνη του τεμένους <δεν είναι νομικά εφικτή>!!! Η πρόταση του Εισαγγελέα του Συμβουλίου της Επικρατείας σε ρόλο εισηγητού δικαστού, είναι απλή, λογική και νομικώς ορθή! Με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου και υπογραφή του τότε Προέδρου της Τουρκικής Δημοκρατίας αποφασίστηκε η μετατροπή της Αγίας Σοφίας από τέμενος σε μουσείο. Με νεώτερη απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου και υπογραφή του Προέδρου της Τουρκικής Δημοκρατίας μπορεί να αποφασισθεί η μετατροπή της Αγίας Σοφίας από μουσείο σε τέμενος! Κάθε κυβερνητική πράξη ή κανόνας δικαίου καταργείται ή τροποποιείται με νεώτερη κυβερνητική πράξη ή με μεταγενέστερο κανόνα δικαίου. Αυτό το γνωρίζουν και οι πρωτοετείς φοιτηταί της νομικής! Όπως επισημαίνει ο συνάδελφος Καθηγητής του Διοικητικού Δικαίου κ. Μετίν Γκιουντάί {Metin Günday), το Συμβούλιο της Επικρατείας υποκατέστησε στο Δίκαιο της Τουρκικής Δημοκρατίας το Δίκαιο του Οθωμανικού κράτους, που ήταν ο Ιερός Νόμος του Ισλάμ (Şer’i Hukuk), δηλαδή το Μουσουλμανικό Δίκαιο. Ο Ιερός Νόμος του Ισλάμ ορίζει ότι, το περιουσιακό στοιχείο,που διατίθεται για την σύσταση ιδρύματος και αφιερώνεται στην εξυπηρέτηση συγκεκριμένου σκοπού, εκφεύγει της ιδιοκτησίας του διαθέσαντος κυρίου αυτού και έχει <δική του ανεξάρτητη προσωπικότητα> (müstakil bir şahsiyete sahiptir). Ο διαθέσας ιδιοκτήτης του ακινήτου είναι απλός διαχειριστής αυτού. Ούτε ως διαχειριστής δεν μπορεί να αλλάξει τον σκοπό χρήσης του διατεθέντος ακινήτου! Ο σουλτάνος Μεχμέτ Β’ ο Πορθητής ίδρυσε το ευαγές ίδρυμα <Αγία Σοφία> περί το 1470. Έκρινε λοιπόν, το 10ο Τμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας και μάλιστα ομόφωνα ότι, το νομικό καθεστώς της Αγίας Σοφίας εξακολουθεί να διέπεται και σήμερα από το Δίκαιο,που ίσχυε κατά την στιγμή της συστάσεως του ευαγούς ιδρύματος<Αγία Σοφία> από τον σουλτάνο Μεχμέτ Β’ το 1470, δηλαδή από το Μουσουλμανικό Δίκαιο. Όμως,στο σύγχρονο Τουρκικό κράτος ο Ιερός Νόμος του Ισλάμ δεν ισχύει! Χάρη στο όντως καινοτόμο μεταρρυθμιστικό έργο του Κεμάλ Ατατούρκ,η έννομη τάξη της Τουρκικής Δημοκρατίας αποτελείται από σύγχρονα νομοθετήματα. Ισχύει Αστικός Κώδικας,που είναι ο Αστικός Κώδικας της Ελβετίας, Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας που είναι ο Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας του Καντονίου Neuchatel της Ελβετίας, Ποινικός Κώδικας,που είναι ο Ποινικός Κώδικας της Ιταλίας, Κώδικας Ποινικής Δικονομίας, που είναι ο Κώδικας Ποινικής Δικονομίας της Γερμανίας, Εμπορικός Κώδικας,που είναι ο Εμπορικός Κώδικας της Γερμανίας. Η απόφαση αυτή του Συμβουλίου της Επικρατείας της Τουρκίας και η μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τέμενος σηματοδοτούν την στροφή της Τουρκίας προς την ΘΕΟΚΡΑΤΙΑ! Ασφαλώς, η απόφαση είναι πολιτική! Την απόφαση έλαβε ο Πρόεδρος κ.Έρντογάν! Όμως, επειδή οι Τούρκοι αποδίδουν μεγάλη σπουδαιότητα στο νομότυπον κάθε πράξεως, η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας,και μάλιστα ομόφωνη, ήταν αναγκαία για να αποτελέσει το απαραίτητο δικαστικό επίχρισμα αυτής της σημαντικής αποφάσεως! Στροφή προς την ΘΕΟΚΡΑΤΙΑ, σημαίνει αποκοπή της Τουρκίας από την Δύση, την Ευρώπη, και στροφή της προς την Ούμμα (Ümmet), δηλαδή προς την Μουσουλμανική Κοινότητα, το σύνολο των επί γης Μουσουλμάνων. Ενώ ο Ατατούρκ έστρεψε την Τουρκία πολιτικά και πολιτιστικά προς την Δύση, την Ευρώπη, και την απέκοψε από τον πολιτιστικά αραβοκρατούμενο Μουσουλμανικό κόσμο, ο κ. Έρντογαν αποκόπτει την χώρα του από την Δύση, την Ευρώπη, και την εντάσσει πολιτικά και πολιτιστικά στην Ούμμα,δηλαδή στην Μουσουλμανική Κοινότητα. Ο Κεμαλισμός έχει ήδη αποκαθηλωθεί! Ο κ.Έρντογάν έθαψε για δεύτερη φορά τον Κεμάλ Ατατούρκ 82 χρόνια ύστερα από τον θάνατό του, και πάνω στον τάφο του έριξε τσιμέντο! Αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει πλέον η Ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας! Η Ελλάδα και οι Νεοέλληνες θα είναι οι πρώτοι, που θα αισθανθούν τις συνέπειες αυτής της σημαντικής πολιτικής μεταβολής! Άλλωστε, η ΕΕ δεν ήταν ποτέ η πολιτική προτεραιότης του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ), ενός κόμματος της Θεοκρατίας, έκφραση των ευσεβών Μουσουλμάνων. Αφ’ετέρου, όλοι οι Τούρκοι, συμπεριλαμβανομένων των Λευκών Τούρκων, δηλαδή των δυτικοστραφών, εκδυτικισμένων Τούρκων, κατάλαβαν εδώ και αρκετά χρόνια, ότι δεν είχαν να περιμένουν κανένα χαϊρι από τη ΕΕ!
