Θάνος Ξυδόπουλος
Η ανάπτυξη οποιουδήποτε εμβολίου για τον νέο κορωνοϊό μπορεί να συγκριθεί με έναν μακρύ και απαιτητικό μαραθώνιο με αβέβαιο αποτέλεσμα.
Ο σκοπός ενός εμβολίου είναι να εκθέσει το ανοσοποιητικό σύστημα του σώματος σε ένα μέρος του ιού, ώστε να μπορεί να προετοιμαστεί εκ των προτέρων για μια πραγματική επίθεση. Για παράδειγμα, ένα εμβόλιο μπορεί να περιλαμβάνει αντιγόνο ή πρωτεΐνη από την επιφάνεια του ιού. Αλλά η εύρεση του αντιγόνου που θα προκαλέσει αποτελεσματική ανοσοαπόκριση δεν είναι τόσο εύκολη.
«Η επιστήμη δεν μπορεί να κάνει βιαστικά βήματα», λέει ο Rob Kozak, κλινικός μικροβιολόγος στο Κέντρο Επιστημών Υγείας Sunnybrook στο Τορόντο. Οι ερευνητές πρέπει να ακολουθούν καθιερωμένα ρυθμιστικά πρωτόκολλα που έχουν σχεδιαστεί για να διασφαλίζουν ότι μια θεραπεία είναι αποτελεσματική και ασφαλής.
Οι ιοί μεταλλάσσονται και εξελίσσονται συνεχώς. Το στέλεχος ενός ιού που κυκλοφορεί στον Καναδά μπορεί να είναι ελαφρώς διαφορετικό από αυτό στην Κίνα ή την Ευρώπη. Αυτό σημαίνει ότι το αντιγόνο πρέπει να παράγει ανοσία έναντι όλων των στελεχών ή των παραλλαγών του ιού.
Μόλις επιλεγεί ένα αντιγόνο, πρέπει να δοκιμαστεί σε ζώα προτού ξεκινήσουν οι δοκιμές σε ανθρώπους. Η εύρεση του κατάλληλου ζωικού μοντέλου παρουσιάζει επίσης προκλήσεις. Το ζώο πρέπει να ανταποκρίνεται στον ιό -και στο εμβόλιο- με τον ίδιο τρόπο όπως οι άνθρωποι.
Σε μια μελέτη, ένα πειραματικό εμβόλιο για τη νόσο SARS έκανε τα εργαστηριακά ζώα χειρότερα, λέει ο Arinjay Banerjee, ερευνητής αναδυόμενων ιών στο Πανεπιστήμιο McMaster στο Χάμιλτον. “Αυτή η μελέτη έδειξε πως όταν τα ποντίκια εμβολιάστηκαν και στη συνέχεια προκλήθηκαν με το παθογόνο, υπήρξε ενίσχυση της λοίμωξης”, λέει.
Μια άλλη μελέτη αποκάλυψε ότι ορισμένα ερευνητικά εμβόλια SARS παρήγαγαν αρνητικές παρενέργειες σε ορισμένους τύπους ζώων (όπως τα κουνάβια) αλλά όχι στα ποντίκια. Για το λόγο αυτό, πολλοί ερευνητές είναι πεπεισμένοι ότι ένα εμβόλιο πρέπει να δοκιμαστεί σε διαφορετικούς τύπους ζώων.
Όλη αυτή η προκλινική εργασία είναι χρονοβόρα. Τα εργαστηριακά ζώα απαιτούν συγκεκριμένες χρονικές περιόδους για να αναπτύξουν μια απόκριση στο εμβόλιο και στη συνέχεια να αντιδράσουν στον ιό. Το ρολόι δεν μπορεί να τρέξει γρηγορότερα.
Αφού ένα εμβόλιο περάσει επιτυχώς τις δοκιμές σε ζώα, δοκιμάζεται τότε σε μια μικρή ομάδα υγιών εθελοντών. Αυτό είναι γνωστό ως κλινική δοκιμή φάσης-1. Είναι βασικά ένας έλεγχος ασφαλείας για να βεβαιωθούν οι επιστήμονες ότι το εμβόλιο δεν προκαλεί σοβαρές παρενέργειες.
