Ζήσης Ψάλλας
Eρευνητές της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ και του Κρατικού Τμήματος Υγείας της Νέας Υόρκης ανακάλυψαν πως ένας κοινός πλαστικοποιητής που σχετίζεται με ανθρώπινες αναπαραγωγικές ανωμαλίες μπορεί να προκαλέσει ζημιά σε μοριακό επίπεδο.
Εδώ και χρόνια, οι επιστήμονες έχουν συνδέσει την έκθεση στον φθαλικό δι(2-αιθυλoεξυλo) εστέρα (DEHP), μια χημική ουσία που προστίθεται σε πολλά πλαστικά για να είναι εύκαμπτα με τον αυξημένο κίνδυνο προβλημάτων υγείας.
Διάφορες κρατικές υπηρεσίες των ΗΠΑ έχουν υιοθετήσει νόμους που περιορίζουν την ποσότητα του DEHP και άλλων φθαλικών ενώσεων στα παιδικά παιχνίδια, τις συσκευασίες τροφίμων, στο πόσιμο νερό και σε άλλα αντικείμενα, ωστόσο το DEHP μπορεί να βρεθεί σε πολλά προϊόντα καθημερινής χρήσης, από ιατρικές συσκευές μέχρι σαμπουάν. Εν τω μεταξύ, παραμένει ασαφές τι ακριβώς κάνει το DEHP στο σώμα και πόση έκθεση μπορεί να θεωρηθεί ασφαλής.
Για να μπορέσει να απαντήσει σε αυτές τις ερωτήσεις, η Monica Colaiácovo, καθηγήτρια γενετικής στο Ινστιτούτο Blavatnik της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ, και οι συνεργάτες της χρησιμοποίησαν σκουλήκια Caenorhabditis elegans, έναν κοινό οργανισμό μοντέλων για τη μελέτη της γενετικής και της βιολογίας του ανθρώπου
Τα ευρήματα δείχνουν ότι το DEHP διαταράσσει τη μείωση -τον τύπο της κυτταρικής διαίρεσης που καταλήγει σε ωάριο και σπερματοζωάριο- με διάφορους τρόπους, οδηγώντας σε ελαττώματα κατά τον σχηματισμό ωαρίων και στην πολύ πρώιμη εμβρυϊκή ανάπτυξη.
Το εργαστήριο της Colaiácovo είχε προηγουμένως εφεύρει μια τεχνική κατά την οποία τα ωάρια του C. elegans εκπέμπουν πράσινο φως αν αναπτύξουν μη φυσιολογικό αριθμό χρωμοσωμάτων. Στον άνθρωπο, τέτοιες ανωμαλίες προκαλούν πάνω από το 35% των αποβολών, το 4% της θνησιγενειας, καθώς και υπογονιμότητα ή παθήσεις όπως το σύνδρομο Down.
Στη νέα μελέτη, η ομάδα ανακάλυψε ότι το DEHP προκαλεί πρόβλημα με δύο τρόπους.
Κατ’ αρχάς, το DEHP προκαλεί υπερβολικό αριθμό ρήξεων στο DΝΑ καθώς το «γονικό» γενετικό υλικό των σκουληκιών ανασυνδυάζεται στα ωάριά τους. Η χημική ουσία φαίνεται να το κάνει αυτό αλλάζοντας το μήκος του χρωμοσώματος και χαλαρώνοντας τη δομή της χρωματίνης εκθέτοντας περισσότερο το DNA σε πιθανή θραύση.
Στη συνέχεια, το DEHP πολλαπλασιάζει το πρόβλημα παρεμβαίνοντας στο σύστημα που υποτίθεται ότι απενεργοποιεί την υπερβολική θραύση του DNA κατά τη διάρκεια της μείωσης.
Τα αποτελέσματα: οι ρήξεις του DNA δεν διορθώνονται σωστά κατά τη διάρκεια της μείωσης, τα χρωμοσώματα έχουν μη φυσιολογική μορφολογία, τα ωάρια περιέχουν λάθος αριθμό χρωμοσωμάτων και τα έμβρυα είναι λιγότερο βιώσιμα.
H μελέτη δημοσιεύθηκε στο περιοδικό PLoS Genetics,
