Ζήσης Ψάλλας
Μια μελέτη απεικόνισης του εγκεφάλου από το Drexel University’s Creativity Research Lab αποκαλύπτει ότι οι διαφορετικοί “γνωστικοί τρόποι” διορατικών και αναλυτικών στοχαστών οφείλονται σε θεμελιώδεις διαφορές στην εγκεφαλική τους δραστηριότητα.
Η μελέτη διεξήχθη από τον Brian Erickson, μεταδιδακτορικό ερευνητή και τον John Kunio, καθηγητή ψυχολογίας και διευθυντή του διδακτορικού προγράμματος στις εφαρμοσμένες γνωστικές και εγκεφαλικές επιστήμες στο Drexel University’s College of Arts and Sciences.
Τα ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (ΗΕΓ) κάθε συμμετέχοντος καταγράφηκαν στη διάρκεια τεσσάρων συνεδριών μέσα σε επτά εβδομάδες ενώ οι 42 συμμετέχοντες χαλάρωσαν σε μια «κατάσταση ανάπαυσης» χωρίς να έχουν κάποιο καθήκον να εκτελέσουν. Στο τέλος της τελευταίας δοκιμαστικής συνεδρίας, αντιμετώπισαν ένα παζλ αναγραγμάτων στα οποία έπρεπε να ξεδιπλώσουν μια σειρά γραμμάτων για να κάνουν μια λέξη. Για κάθε αναγραμματισμό που έλυσαν, ανέφεραν αν η λύση τους είχε συμβεί σε μια ξαφνική στιγμή έμπνευσης ή με μεθοδική αναδιάταξη των γραμμάτων μέχρι να βρουν τη λέξη.
Κάποιοι συμμετέχοντες – οι “διορατικοί” – έδωσαν τις περισσότερες από τις λύσεις τους κατόπιν δημιουργικών ιδεών. Άλλοι – οι “αναλυτικοί” – έδωσαν τις περισσότερες λύσεις μεθοδικά.
Τα κύματα του εγκεφάλου
Οι ερευνητές συνέκριναν έπειτα τα ΗΕΓ τα οποία έδειξαν σημαντικές διαφορές μεταξύ αυτών των δύο τύπων στοχασμού. Επιπλέον, τα ΗΕΓ μπορούσαν να προβλέψουν – εβδομάδες πριν – ποια άτομα ήταν διορατικά και ποια ήταν αναλυτικά.
Οι αναλυτικοί έδειξαν υψηλότερα επίπεδα δραστηριότητας στους μετωπικούς λοβούς τους. Οι διορατικοί έδειξαν περισσότερη δραστηριότητα στις οπίσθιες περιοχές του εγκεφάλου, και συγκεκριμένα στους κροταφικούς και βρεγματικούς λοβούς.
Ένα μεγάλο μέρος της έρευνας έδειξε ότι ο μετωπικός λοβός διαδραματίζει βασικό ρόλο στην οργάνωση της σκέψης και της συμπεριφοράς με την αναστολή και τον έλεγχο άλλων τμημάτων του εγκεφάλου. Η υψηλή δραστηριότητα των “αναλυτικών” στο μετωπιαίο λοβό είναι σύμφωνη με τη μεθοδική προσέγγιση για την επίλυση των αναγραμματισμών.
Παλαιότερες έρευνες έχουν δείξει πως όταν μειώνεται η δραστηριότητα του μετωπιαίου λοβού, π.χ. από βλάβες ή γήρανση, η σκέψη μπορεί να γίνει λιγότερο εστιασμένη και οργανωμένη. Η χαμηλότερη δραστηριότητα του μετωπιαίου λοβού στους διορατικούς υποστηρίζει τη θεωρία ότι οι δημιουργικές ιδέες εμφανίζονται όταν η μειωμένη εστίαση επιτρέπει τα ασυνείδητα διαμορφωμένα πρότυπα ή τις ιδέες να αναδυθούν ως “στιγμές έμπνευσης”.
Η μελέτη δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Neuropsychologia.
