Δύο μελέτες Eλληνικής ερευνητικής ομάδας αποκαλύπτουν νέα δεδομένα για τη νόσο COVID-19 και τους παράγοντες κινδύνου για νοσηλεία και την αρνητική έκβαση, ενώ συσχετίζουν τη λοίμωξη με διαταραχή του νικοτινικού χολινεργικού συστήματος και αναδεικνύουν τη νικοτίνη και άλλους νικοτινικούς αγωνιστές ως πιθανά θεραπευτικά μέσα για τους ασθενείς με COVID-19.
Μελέτη 1
Μια νέα μελέτη που δημοσιεύεται στο διεθνές επιστημονικό περιοδικό “European Respiratory Journal” παρέχει σημαντικές πληροφορίες για την πανδημία COVID-19 και για τους σημαντικότερους παράγοντες κινδύνου που σχετίζονται με νοσηλεία και την αρνητική έκβαση της νόσου. (Το πλήρες κείμενο της μελέτης είναι διαθέσιμο εδώ).
Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Πατρών, το Πανεπιστήμιο Utah, USA, το Universidad Nacional Autónoma de México, το Νοσοκομείο Angeles Lomas του Μεξικό ανέλυσαν τα κλινικά χαρακτηριστικά περίπου 90.000 ασθενών από το Μεξικό. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη έως τώρα μελέτη παγκοσμίως ως προς τον αριθμό των επιβεβαιωμένων κρουσμάτων COVID-19 που εξετάσθηκαν. Ως βασικότερος παράγοντας κινδύνου τόσο για νοσηλεία στο νοσοκομείο όσο και για αρνητική έκβαση (διασωλήνωση, νοσηλεία σε ΜΕΘ ή θάνατος) ήταν η ηλικία > 65 ετών. Άλλοι σημαντικοί παράγοντες κινδύνου ήταν η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, ο διαβήτης και η παχυσαρκία. Στη μελέτη καταγράφονται και άλλα νοσήματα, όπως στεφανιαία νόσο και χρόνια πνευμονοπάθεια, με μικρότερη όμως αύξηση στον κίνδυνο.
Εξαιρετικά σημαντικό στοιχείο της μελέτης είναι ο αριθμός των συνοδών νοσημάτων (συνοσηρότητες) αποτελούσε καθοριστικό παράγοντα για αρνητική έκβαση. Οι ασθενείς που είχαν 2 ή 3 συνοδά νοσήήματα είχαν σημαντικά αυξημένο κίνδυνο νοσηλείας από COVID-19 και αρνητικής έκβασης.
Από τη μελέτη, τέλος, προκύπτει ότι το κάπνισμα σχετιζόταν με 23% λιγότερο κίνδυνο διάγνωσης με COVID-19 και δεν σχετιζόταν με κακή έκβαση. Το στοιχείο αυτό υποδηλώνει ενδεχόμενο προστατευτικό ή θεραπευτικό ρόλο της νικοτίνης και εμπλοκής του νικοτινικού χολινεργικού συστήματος στη νόσο, στοιχείο που έχει αναδειχθεί από την ερευνητική ομάδα και στο πρόσφατο παρελθόν.
Μελέτη 2
Στη δεύτερη μελέτη, που δημοσιεύεται στο περιοδικό “International Journal of Molecular Sciences” επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο Πατρών, το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας χρησιμοποίησαν πολύπλοκα υπολογιστικά μοντέλα μοριακής σύνδεσης για να εξετάσουν τις τρισδιάστατες δομές του κορωνοϊού και των νικοτινικών υποδοχέων ακετυλοχολίνης. Διαπίστωσαν ότι ο ιός μπορεί να αλληλεπιδράσει και να συνδεθεί με τους υποδοχείς, αναστέλλοντας ενδεχομένως τη δραστηριότητά τους. Η σημασία του ευρήματος σχετίζεται με την γνωστή δράση της νικοτίνης να προστατεύει και να προάγει την λειτουργία αυτών των υποδοχέων. (Για περισσότερες πληροφορίες δείτε εδώ).
Το σημείο αλληλεπίδρασης συμπίπτει με το σημείο όπου τοξίνες δηλητηρίου φιδιών δρουν σε αυτούς τους υποδοχείς. Τα δηλητήρια των φιδιών ασκούν πολλές από τις ανεπιθύμητες δράσεις τους αναστέλλοντας τη δραστηριότητα των υποδοχέων ακετυλοχολίνης. Επιπλέον, αυτοί οι υποδοχείς αποτελούν μέρος του «χολινεργικού αντιφλεγμονώδους συστήματος» που ελέγχει τη φλεγμονώδη απόκριση σε λοιμώξεις από βακτήρια και ιούς. Έχει γίνει ευρέως αποδεκτό ότι η σοβαρή COVID-19 αντιπροσωπεύει μια υπερ-φλεγμονώδη απόκριση, γνωστή ως «καταιγίδα κυτοκινών», και έχει ήδη δημοσιευθεί η υπόθεση ότι η αποτυχία ελέγχου του ανοσοποιητικού συστήματος να οφείλεται, τουλάχιστον εν μέρη, σε διαταραχή των νικοτινικών υποδοχέων ακετυλοχολίνης και του χολινεργικού αντιφλεγμονώδους συστήματος.
Η νικοτίνη και άλλοι χολινεργικοί αγωνιστές θα μπορούσαν να αποκαταστήσουν τη λειτουργία αυτών των υποδοχέων και να ελέγξουν την καταιγίδα κυτοκινών που χαρακτηρίζει τη σοβαρή νόσο COVID-19.
Κύριοι ερευνητές και στις δύο μελέτες ήταν ο Δρ. Κωνσταντίνος Φαρσαλινός και ο Καθ. Κωνσταντίνος Πουλάς από το Εργαστήριο Μοριακής Βιολογίας και Ανοσολογίας του Τμήματος Φαρμακευτικής του Πανεπιστημίου Πατρών. Ξεκαθάρισαν με έμφαση ότι το κάπνισμα είναι σαφέστατα επιβλαβές και οι καπνιστές θα πρέπει να ενθαρρυνθούν ακόμη και τώρα να το διακόψουν. Ωστόσο, υπάρχουν ήδη εγκεκριμένα φαρμακευτικά σκευάσματα νικοτίνης ή άλλοι νικοτινικοί αγωνιστές που θα πρέπει να διερευνηθούν άμεσα σε κλινικές μελέτες. Δεν θα πρέπει όμως ο καθένας να χρησιμοποιήσει σκευάσματα νικοτίνης ως θεραπευτικό μέσο για την λοίμωξη από κορωνοϊό πριν την πραγματοποίηση κλινικών μελετών.
