Η πρωτογενής πρόληψη η οποία πρωτίστως αφορά στον εμβολιασμό του πληθυσμού αποτελεί σημαντική ασπίδα προστασίας σε λοιμώδη νοσήματα.
Τα εμβόλια, από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα του περασμένου αιώνα, αποτελούν αναμφισβήτητα το καλύτερο «όπλο» πρόληψης έναντι των μικροβιακών και ιογενών λοιμώξεων. Επιπλέον μπορούν να αποτελέσουν σημαντική «ασπίδα» προστασίας από κάποιες μορφές καρκίνου. Τα εμβόλια έσωσαν και σώζουν εκατομμύρια ανθρώπους και με τη χρήση τους «εξαφανίστηκαν» θανατηφόρες ασθένειες όπως η πανώλη, η ευλογιά, ο επιδημικός τύφος και ο άνθρακας. Χάρη σε αυτά οι νέοι παιδίατροι δεν βλέπουν πλέον διφθερίτιδα, πολιομυελίτιδα, τέτανο και άλλα λοιμώδη νοσήματα. Κι επειδή ακριβώς έχουν εξαλειφθεί τα τραγικά αποτελέσματα του παρελθόντος κάποιοι γονείς δεν είναι ένθερμοι υποστηρικτές τους, με αποτέλεσμα οι κίνδυνοι να βρίσκονται ξανά προ των πυλών…
Οι εμβολιασμοί προλαμβάνουν περίπου 2 με 3 εκατομμύρια θανάτους ετησίως. Αποτέλεσαν σταθμούς στην ιστορία της ανθρωπότητας μαζί με την εξυγίανση του νερού. Όμως για την πρόληψη των λοιμώξεων η σωστή υγιεινή δεν αρκεί για να αποτρέψει τον κίνδυνο διότι κυρίαρχο ρόλο διαδραματίζει ο εμβολιασμός. Παρόλα αυτά ακόμη και σήμερα 22 εκατομμύρια βρέφη παγκοσμίως δεν εμβολιάζονται πλήρως και το τραγικό είναι ότι 1,5 εκατομμύρια παιδιά κάτω των 5 ετών πεθαίνουν από νοσήματα τα οποία μάλιστα προλαμβάνονται με εμβολιασμό! Πρέπει να εμβολιάζουμε τα παιδιά όχι μόνο για την προσωπική τους προστασία από τις ασθένειες, κάποιες από τις οποίες μπορεί να αποβούν μοιραίες, αλλά και για την θωράκιση ολόκληρου του κοινωνικού συνόλου με το χτίσιμο ενός «τείχους προστασίας» το οποίο πετυχαίνουμε, όταν το ποσοστό των εμβολιασμένων ανέρχεται στο 95% και άνω».
Διαφορετικά ελλοχεύουν σοβαρές απειλές για την υγεία. Φυσική νόσηση από ηπατίτιδα Β μπορεί να καταλήξει σε ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα, ο τέτανος θα προκαλέσει το θάνατο, η ερυθρά που θα μολύνει την έγκυο θα προκαλέσει συγγενή ερυθρά στο έμβρυο. Όλα αυτά είναι νοσήματα που προλαμβάνονται με τον εμβολιασμό από την παιδική ηλικία. Εξάλλου πετυχαίνοντας «τείχος προστασίας» προστατεύουμε άτομα των οποίων ο εμβολιασμός «δεν έπιασε», βρέφη τα οποία δεν έχουν εμβολιαστεί ακόμη, εγκύους και άτομα που δεν έκαναν την επαναληπτική δόση, και επιπλέον συνεισφέρουμε στη μείωση της ανθεκτικότητας των βακτηρίων, διότι στην φυσική νόσηση των ατόμων από αυτά είναι απαραίτητη η χορήγηση αντιβιοτικών.
Η αντι-εμβολιαστική τακτική που έχει γίνει πλέον αισθητή και στην Ελλάδα είχε ως αποτέλεσμα την επανεμφάνιση ξεχασμένων ασθενειών. Αν και η αξία τους είναι αδιαμφισβήτητη, σήμερα τα εμβόλια «πληρώνουν το τίμημα» της επιτυχίας τους με αποτέλεσμα οι νέοι γονείς να αγνοούν τα χειρότερα και να εστιάζουν το φόβο τους στις πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες.
Η πιο συχνή αιτία αποχής από τον εμβολιασμό αποτελεί ο προβληματισμός για την ασφάλεια των εμβολίων. Συγκεκριμένα εκφράζονται φόβοι ότι μπορεί να προκαλέσουν σοβαρές ασθένειες και παρενέργειες, κι ότι οι επιπτώσεις τους σε βάθος χρόνου είναι άγνωστες.
Τα εμβόλια είναι γενικώς ασφαλή. Η κυκλοφορία τους επιτρέπεται μόνο αν εξασφαλισθούν όλες οι απαραίτητες προϋποθέσεις από τους εθνικούς και διεθνείς οργανισμούς (ΕΟΦ, Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων κλπ.) Δεν υπάρχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν τη σύνδεση των εμβολίων με την ανάπτυξη νοσημάτων. Οι πιο συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες είναι αντιδράσεις στο σημείο της ένεσης, όπως ερυθρότητα, που είναι συνήθως πολύ ήπιες. Είναι πιθανότερο κάποιος να υποστεί σοβαρές βλάβες από την ασθένεια, παρά από το εμβόλιο. Για παράδειγμα η πολιομυελίτιδα μπορεί να προκαλέσει παράλυση και πολλά νοσήματα που προλαμβάνονται με εμβολιασμό μπορούν να επιφέρουν θάνατο, όπως η μηνιγγίτιδα.
Κύρια ανησυχία υπήρχε για το τριπλό εμβόλιο MMR (ιλαράς-ερυθράς-παρωτίτιδας) όταν το 1998 δημοσιεύτηκε σε ιατρικό περιοδικό μια μελέτη που το συσχέτιζε με τον αυτισμό. Αν και αποσύρθηκε διότι κρίθηκε ελλιπής και προβληματική, αυτός ο θόρυβος προκάλεσε σύγχυση και πανικό.
Δεν υπάρχει καμία ένδειξη σύνδεσης μεταξύ εμβολίου MMR και αυτισμού ή αυτιστικών διαταραχών. Μάλιστα οι συνέπειες από τις παραπάνω ασθένειες μπορεί να είναι ολέθριες. Η ιλαρά και η ερυθρά είναι ασθένειες που άρχισαν σήμερα να επανεμφανίζονται και μπορούν να επιφέρουν και το θάνατο ενώ σε μια καλύτερη «εκδοχή» η ιλαρά μπορεί να προκαλέσει εγκεφαλίτιδα και τύφλωση. Αν μία έγκυος κολλήσει ερυθρά, το έμβρυο θα γεννηθεί με συγγενείς ανωμαλίες κατά τη διάπλαση (μικροκεφαλία, καρδιοπάθεια). Η παρωτίτιδα μπορεί να προκαλέσει στον άνδρα στειρότητα.
Ένας άλλος φόβος για τα εμβόλια αναφέρει ότι περιέχουν υδράργυρο που είναι επικίνδυνος. Η θειομερσάλη είναι μια οργανική χημική ένωση που περιέχει υδράργυρο και προστίθεται σε μερικά εμβόλια σαν συντηρητικό. Ο υδράργυρος είναι στοιχείο της φύσης που υπάρχει στον αέρα, το νερό και το έδαφος. Δεν υπάρχουν στοιχεία ότι η ποσότητα της θειομερσάλης που χρησιμοποιείται στα εμβόλια αποτελεί κίνδυνο στην υγεία.
Η κ. Μαρία Χατζηδημητρίου είναι
Γραμματέας Ιατρικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης,
Υποψήφια Περιφερειακή Σύμβουλος Κ.Μακεδονίας με τον συνδυασμό “Αλληλεγγύη” του Απόστολου Τζιτζικώστα και Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ιατρικής Βιοπαθολογίας-Ιατρικής Μικροβιολογίας-Ιατρικής Ανοσολογίας στο ΑΤΕΙ-Θ
