Ζήσης Ψάλλας
Ένα ποτήρι κρασί ίσως είναι αρκετό για να φύγουν οι κακές αναμνήσεις και να μείνουν οι καλές. Οι ερευνητές λένε ότι το αλκοόλ επιδρά στη μνήμη θεμελιώδες, σε μοριακό επίπεδο. Η μελέτη δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Neuron.
Το αλκοόλ επηρεάζει ένα γονίδιο που εμπλέκεται στην κωδικοποίηση του αν η μνήμη είναι ευχάριστη ή δυσάρεστη. Αλλάζει μια πρωτεΐνη που παράγεται από ένα γονίδιο το οποίο με τη σειρά του μας κάνει να σχηματίσουμε «λαχταριστές αναμνήσεις». Ένα ποτό αλλάζει το μονοπάτι των αναμνήσεων για περίπου μια ώρα, αλλά τρία ποτά μέσα στην ημέρα μπορούν να αλλάξουν το μονοπάτι για 24 ώρες.
Το αλκοόλ επηρεάζει τον υποδοχέα τύπου ντοπαμίνης-2Ερευνητές από το Brown University λένε ότι τα ευρήματα μπορεί να βοηθήσουν να εξηγηθεί γιατί η ανάρρωση των αλκοολικών είναι δύσκολη. Η επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης Karla Kaun, επίκουρη καθηγήτρια νευροεπιστήμης μελετά το γιατί παρότι το οινόπνευμα, τα οπιούχα, η κοκαΐνη, ή η μεθαμφεταμίνη, έχουν δυσμενείς παρενέργειες, οι άνθρωποι τα θυμούνται ως κάτι καλό και όχι ως κάτι κακό.
Για τη μελέτη, η ομάδα χρησιμοποίησε μύγες φρούτων επειδή προσελκύονται από το αλκοόλ και τα μοριακά σήματα που σχηματίζουν τις αναμνήσεις ανταμοιβής και αποφυγής είναι παρόμοια με τον άνθρωπο. Οι μύγες φρούτων έχουν μόνο 100.000 νευρώνες, ενώ οι άνθρωποι έχουν πάνω από 100 δισεκατομμύρια. Η μικρότερη κλίμακα και το γεγονός ότι οι επιστήμονες έχουν αναπτύξει γενετικά εργαλεία για να χειραγωγήσουν τη δραστηριότητα αυτών των νευρώνων σε μοριακό επίπεδο, κάνουν τις μύγες φρούτων το τέλειο μοντέλο για αυτή τη μελέτη.
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν γενετικά εργαλεία για να απενεργοποιήσουν ορισμένα βασικά γονίδια, ενώ εκπαίδευσαν τις μύγες να βρίσκουν αλκοόλ. Αυτό τους επέτρεψε να δουν ποιες πρωτεΐνες μεσολαβούσαν στη συμπεριφορά ανταμοιβής. Μια από τις πρωτεΐνες που ήταν υπεύθυνη για την προτίμηση των μυγών για το αλκοόλ βρέθηκε πως είναι η αποκαλούμενη Notch η οποία προκαλεί ένα ντόμινο μεταβολών στα μονοπάτια μοριακής σηματοδότησης. Η Notch εμπλέκεται στην ανάπτυξη εμβρύων, την ανάπτυξη του εγκεφάλου και τη λειτουργία του εγκεφάλου των ενηλίκων σε ζώα και στον άνθρωπο.
Λεπτές επιδράσεις
Ένα μονοπάτι σηματοδότησης που επηρεάζεται από το αλκοόλ αφορά ένα γονίδιο που ονομάζεται υποδοχέας τύπου ντοπαμίνης-2, το οποίο δημιουργεί μια πρωτεΐνη στους νευρώνες και αναγνωρίζει την ντοπαμίνη, τον νευροδιαβιβαστή που μας κάνει να νιώθουμε καλά. Ο υποδοχέας τύπου ντοπαμίνης-2 είναι γνωστό ότι εμπλέκεται στην κωδικοποίηση του αν η μνήμη είναι ευχάριστη ή όχι. Αυτό το κάνει με μια λεπτή επίδραση: αλλάζει λίγο την πρωτεΐνη και συγκεκριμένα ένα αμινοξύ σε μια σημαντική περιοχή της πρωτεΐνης.
Δεν είναι γνωστό ποιες είναι οι βιολογικές συνέπειες αυτής της μικρής αλλαγής αλλά ένα από τα σημαντικά ευρήματα της μελέτης είναι ότι οι επιστήμονες πρέπει να βλέπουν όχι μόνο ποια γονίδια ενεργοποιούνται και απενεργοποιούνται αλλά και αν υπάρχουν λεπτές επιδράσεις στις πρωτεΐνες που παράγονται.
«Εάν αυτό λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο στους ανθρώπους, ένα ποτήρι κρασί είναι αρκετό για να ενεργοποιήσει το μονοπάτι αλλά επιστρέφει στο φυσιολογικό μέσα σε μια ώρα», δήλωσε η Kaun. «Μετά από τρία ποτήρια, με ένα διάλειμμα μιας ώρας, η πορεία δεν επανέρχεται στο φυσιολογικό μετά από 24 ώρες. Πιστεύουμε ότι αυτή η επιμονή είναι πιθανό να αλλάζει την έκφραση γονιδίων στα κυκλώματα της μνήμης».
