Disco Elysium: The Final Cut – Review: Άνισης ποιότητας νέα έκδοση για ένα υπέροχο RPG

Του Βασίλη Τατσιόπουλου

Πληροφορίες‌

‌Τίτλος:‌ Disco Elysium: The Final Cut
Διαθέσιμο‌ ‌σε:‌ PC, PlayStation 4, PlayStation 5
Δοκιμάστηκε‌ ‌σε:‌ PlayStation 5
Εταιρεία‌ ‌Ανάπτυξης:‌ ZA/UM
Εκδότρια‌ ‌Εταιρεία:‌ ZA/UM
Είδος:‌ RPG
Ημ/νία‌ ‌Κυκλοφορίας:‌ 30 Μαρτίου 2021

Ότι το Disco Elysium είναι αξιόλογο παιχνίδι, είναι κάτι γνωστό πλέον, δύσκολα αμφισβητείται. Ωστόσο, επειδή μέχρι στιγμής κυκλοφορούσε μόνο σε PC, υπάρχει αρκετός κόσμος που δεν το έχει παίξει ακόμη. Ένας από αυτούς είμαι κι εγώ. Άκουγα συνεχώς για το αριστουργηματικό writing, για τους εξαιρετικούς χαρακτήρες και την επαναστατική προσέγγιση, όμως δεν είχα την τύχη να το δοκιμάσω. Έτσι, η κυκλοφορία της Final Cut έκδοσης σε κονσόλες πλέον (και σε PC, ως δωρεάν update αν έχετε ήδη το παιχνίδι) είναι μία καλή ευκαιρία αν δεν έχετε παίξει το Disco Elysium, αλλά ακόμα κι αν το έχετε κάνει, τα νέα χαρακτηριστικά είναι αρκετά για να σας κάνουν να επιστρέψετε. Μάλιστα, ρίχνοντας μια ματιά στα περιεχόμενα της νέας αυτής έκδοσης, είναι ξεκάθαρο πως το Final Cut έχει τη δυναμική να αποτελέσει την ιδανική μορφή του τίτλου.
 

Καινούργιες αποστολές, πλήρες voice acting και δυνατότητα για fast travel, είναι οι πιο ηχηρές προσθήκες της νέας έκδοσης, και μάλιστα η ποιότητά τους είναι πολύ υψηλή. Υπάρχουν και οπτικές αναβαθμίσεις, με 4Κ υποστήριξη και 60 fps στο PS5, και το αποτέλεσμα είναι πανέμορφο και τονίζει τα ιδιαίτερα γραφικά σε στιλ νερομπογιάς. Μπορεί να μην έχω παίξει το παιχνίδι στην αρχική του μορφή και έτσι να μην έχω μέτρο σύγκρισης, όμως το νέο περιεχόμενο είναι εξαιρετικό όπως και να ‘χει, και οι φωνές των χαρακτήρων ιδανικές και δοσμένες με αξιοπρόσεκτες ερμηνείες. Τα συναισθήματα και η ιδιοσυγκρασία του εκάστοτε προσώπου που συναντάμε στο Disco Elysium αποτυπώνονται με μαεστρία μέσω του νέου voice acting, ενώ επιτυγχάνεται και η ενσωμάτωση της ξεχωριστής προφοράς των λαών του κόσμου του παιχνιδιού, με πολύ ενδιαφέροντα και καλοδουλεμένα αποτελέσματα.
 

Αν, όπως κι εγώ, δεν είχατε την ευκαιρία να απολαύσετε το Disco Elysium σε PC, φυσικά προτείνεται η αγορά του σε κονσόλες, με μερικές όμως ενστάσεις. Πρόκειται για RPG που παίζει σε ισομετρική οπτική, όπως τα παλιά, κλασικά του είδους αλλά και οι τίτλοι του κύματος της αναβίωσης της χρυσής εποχής του. Αυτό, σημαίνει αυτόματα μερικά πράγματα: σίγουρα θα διαβάσετε πολύ κείμενο και αναμφίβολα ο χειρισμός με χειριστήριο δεν θα είναι ικανοποιητικός. Αναμενόμενα, το Disco Elysium πράγματι περιέχει τεράστιο αριθμό λέξεων, αφού μάλιστα το μεγαλύτερο μέρος του gameplay είναι διάλογος καθώς δεν υπάρχουν μάχες –τουλάχιστον όχι με την παραδοσιακή τους μορφή. Αν, λοιπόν, θέλετε γρήγορα παιχνίδια, με δράση και μονομαχίες, ακόμα και αν μιλάμε για RPG, τότε μείνετε μακριά, ή έστω πλησιάστε με προσοχή. Δεν εννοώ πως το μεγάλης έκτασης κείμενο είναι κάτι αρνητικό –δεν είναι- και ειδικά όταν είναι όσο ποιοτικό όσο του Disco Elysium, όμως σίγουρα πρέπει να γνωρίζει ο ενδιαφερόμενος ή η ενδιαφερόμενη τι πρόκειται να παίξει· δεν αρέσουν όλα σε κάθε τύπο gamer.
 

Στη συνέχεια, δυστυχώς επιβεβαιώνω πως η κατάρα του χειρισμού δεν σπάει με το Disco Elysium και έτσι, πράγματι, το ποντίκι-πληκτρολόγιο είναι ο σωστός τρόπος για να παιχτεί ο τίτλος. Παίζοντας με το DualSense προκύπτουν πολλά προβλήματα. Ο έλεγχος του χαρακτήρα δεν είναι ακριβής και τα περιβάλλοντα που θυμίζουν πίνακες με νερομπογιές δεν βοηθούν πάντα στην κατανόηση της διαδρομής που πρέπει να ακολουθήσουμε (ένα πρόβλημα που δεν υπάρχει όταν αρκεί ένα κλικ στο σημείο που επιθυμούμε να καταλήξει ο ήρωάς μας). Επίσης, η αλληλεπίδραση με το περιβάλλον αποδεικνύεται δύσκολη στη μεταφορά στο χειριστήριο, με αποτέλεσμα να έχουμε ένα σύστημα διάδρασης που μοιάζει καλή προσπάθεια, σε γενικές γραμμές, πάσχει όμως από διαφόρων ειδών ατοπήματα. Όπως και να ‘χει, η αλληλεπίδραση με αντικείμενα του χώρου δεν είναι ομαλή διαδικασία· πολλές είναι οι φορές που θα ανοίξουμε κατά λάθος μία πόρτα ενώ στην πραγματικότητα θέλουμε να μιλήσουμε σε έναν χαρακτήρα. Κλασικοί περιορισμοί που εμφανίζονται όταν επιχειρείται μεταφορά τέτοιου είδους.
 

Ωστόσο, τα προβλήματα δεν μένουν εκεί, στο «αναγκαίο κακό» δηλαδή, αφού η αλληλεπίδραση με το περιβάλλον, τα αντικείμενα και τους χαρακτήρες γίνεται συνεχώς ενοχλητική επειδή δεν συμβαίνει καν. Πατάμε, δηλαδή, το πλήκτρο στο κατάλληλο σημείο, έχοντας «φωτίσει» το αντικείμενο ενδιαφέροντος που θέλουμε, αλλά ο χαρακτήρας μας είτε δεν κινείται καν ή πάει στο επιθυμητό μέρος αλλά δεν αλληλεπιδρά όπως θα έπρεπε, με αποτέλεσμα να πρέπει να πατήσουμε και πάλι το κουμπί. Δυστυχώς, τέτοιου είδους προβλήματα εμφανίζονται πολύ συχνά, σε σημείο εκνευρισμού.
 

Υπάρχει ένα ακόμα πρόβλημα του port, το οποίο εμφανίζεται με τη μορφή ιδιαίτερα σημαντικών bugs, που καθιστούν την πρόοδο σε συγκεκριμένα questlines αδύνατη. Φυσικά, είναι σίγουρο ότι θα υπάρξουν σχετικά patches, όμως με το τελευταίο που κυκλοφόρησε, που ήρθε μετά την κυκλοφορία του Final Cut, δεν επιλύθηκαν και προκύπτει σοβαρό θέμα. Μερικά από τα πιο ενδιαφέροντα τμήματα του Disco Elysium, τη στιγμή που γράφονται οι γραμμές αυτές δεν είναι προσβάσιμα εξαιτίας τεχνικών προβλημάτων (δεν γνωρίζω τη συχνότητα εμφάνισης των bugs αυτών, ωστόσο σε ένα playthrough «κλειδώθηκα» έξω από τρία κομβικά σημεία της πλοκής -πάλι μπορεί να τερματιστεί η βασική ιστορία, αλλά δεν παύει να υπάρχει μεγάλο πρόβλημα).
 

Όλα αυτά, όμως, είναι θέματα που έχουν να κάνουν με τη μεταφορά του Disco Elysium στις κονσόλες. Πολλά από τα προαναφερθέντα θα διορθωθούν, άλλα όχι, όμως αυτό που έχει μεγαλύτερη σημασία είναι ο πυρήνας του παιχνιδιού, αυτό που βρίσκεται κάτω από τα απογοητευτικά στοιχεία αυτά. Και, κάτω από αυτά, βρίσκεται ένα θαύμα.
 

Το Disco Elysium είναι ένα παιχνίδι ρόλων που φεύγει από τα στενά όρια που περιορίζουν συνήθως το είδος, σπάει εντελώς τα κλισέ και απομακρύνεται από τη ρουτίνα, για να μας δώσει μία εμπειρία άνευ προηγουμένου. Πριν από 20 χρόνια είδαμε κάτι παρόμοιο, με το Planescape: Torment, που τόλμησε σε πολλούς τομείς και έφερε επανάσταση. Χαρακτηριστικά, εκτός από την αγάπη για πολύωρο διάβασμα διαλόγων, το κλασικό αυτό RPG μοιράζεται με το Disco Elysium ένα ακόμα βασικό στοιχείο: και στα δύο, ο βασικός πρωταγωνιστής πάσχει από αμνησία. Ευτυχώς, όπως και το Torment τότε, έτσι το Disco Elysium τώρα καταφέρνει να πάρει αυτό το χιλιοπαιγμένο αρχέτυπο, αυτό το τεράστιο κλισέ, και να το χρησιμοποιήσει με ιδιοφυή, εντελώς αναπάντεχο τρόπο.
 

Όσο κι αν μνημονεύουμε και λατρεύουμε το Planescape, όμως, πρέπει να παραδεχτώ πως το Disco Elysium το ξεπέρασε. Το κλασικό RPG, ως προϊόν μιας άλλης εποχής, δεν κατάφερε να βγάλει από πάνω του τα στερεότυπα και τις νόρμες του είδους του, αλλά και του D&D συγκεκριμένα, και έτσι το αποτέλεσμα σε κάποια τμήματα μοιάζει παράταιρο. Η ύπαρξη μάχης, για παράδειγμα και το γενικότερο σύστημα των μηχανισμών ρόλων είναι χαρακτηριστικά που κράτησαν πίσω το τιτάνιο αυτό RPG και δεν του επέτρεψαν να επαναστατήσει συνολικά όσο το έκανε μέσω της αφήγησης. Ο πνευματικός διάδοχος του Planescape, το Torment: Tides of Numenera, επιχείρησε να αφήσει το δικό του στίγμα και να ξεφύγει από τα «πρέπει» του είδους, όμως όσο κι αν ήταν τίμια προσπάθεια τελικά δεν καρποφόρησε επαρκώς για να έχουμε τέτοιου επιπέδου δημιουργία. Ε, λοιπόν, το Disco Elysium τα κατάφερε.
 

Έχουμε το πρώτο RPG που ξεφεύγει εντελώς από τις διδαχές όλων των σχολών ρόλων και το κάνει με αξεπέραστο στιλ, με άνεση και αυτοπεποίθηση. Για παράδειγμα. Γενικά, στα παιχνίδια ρόλων κάθε μορφής, το role-playing είναι άμεσα συνδεδεμένο με τα χαρακτηριστικά, τα στατιστικά του χαρακτήρα μας, που μεταφράζονται συνήθως σε «δύναμη», «ταχύτητα», «ευφυΐα» και άλλων τύπων απλουστευμένα στοιχεία. Συνήθως, η έκφραση των ιδιοτήτων αυτών ενός χαρακτήρα έχει να κάνει με την επίλυση προβλημάτων: πώς θα ανοίξεις την πόρτα; Σπάζοντάς την με ωμή δύναμη ή λύνοντας έναν έξυπνο γρίφο; Πώς θα πείσεις τον φύλακα να σε αφήσει να περάσεις; Σπάζοντάς του το κεφάλι ή προσφέροντάς του μία συμφωνία; Σε καθεστώς μάχης και εκτός, τα RPG στηρίζουν το role-playing κομμάτι σε καταστάσεις τέτοιου τύπου και στις αντιδράσεις μας που βασίζονται σε ένα τυπικό ή άτυπο «character sheet», το οποίο περιλαμβάνει όλα τα στοιχεία του χαρακτήρα, εσωτερικά και εξωτερικά, με βάση τα οποία οφείλουμε να κινούμαστε.
 

Το Disco Elysium πάει πιο βαθιά. Περιληπτικά, πρόκειται για μία ιστορία σε στιλ ντετεκτιβικού whodunit, με πολλά όμως twist. Ο κεντρικός χαρακτήρας, ο αμνησιακός αστυνομικός, έχει μία από τις πιο παράξενες και ενδιαφέρουσες προσωπικότητες που έχουν υπάρξει σε οποιοδήποτε μέσο ψυχαγωγίας. Μεθυσμένος, ρακένδυτος, παράξενος σε επίπεδα άνω του Dale Cooper από το Twin Peaks, ο ντετέκτιβ αυτός θα σας κάνει να γελάσετε, να συγκινηθείτε και να σκεφτείτε, πάρα πολλές φορές σε ένα playthrough που διαρκεί περίπου 20-30 ώρες -ανάλογα με τον βαθμό ενασχόλησης με παράπλευρες αποστολές.

Όλοι οι χαρακτήρες που θα συναντήσετε είναι αξιομνημόνευτοι, υπάρχουν κάποιες καταστάσεις που πραγματικά κλέβουν την παράσταση και δεν πρόκειται ποτέ να ξεχάσετε, ενώ και η ίδια η πόλη που αποτελεί το setting είναι τρομερή, με απίστευτα βαθύ και συναρπαστικό lore. Οι διάλογοι είναι φοβερά καλογραμμένοι, η κεντρική πλοκή επίσης και γενικά, σε κάθε του σημείο, το Disco Elysium αναβλύζει ποιότητα και προσοχή. Το role-playing κομμάτι ειδικά είναι σοκαριστικό. Παρόλο που θα δείτε τα κλασικά checks, για να πείσετε έναν χαρακτήρα ή να ανοίξετε μία πόρτα με βάση την ικανότητά σας, τα skills που θα κληθείτε να ανεβάσετε σε level και να αξιοποιήσετε είναι τουλάχιστον παράξενα και λειτουργούν με τρομερό τρόπο.
 

Ο πρωταγωνιστής εδώ δεν χαρακτηρίζεται από την ωμή του δύναμη επειδή τη χρησιμοποιεί για να ανοίξει πόρτες, ούτε από τη διπλωματία του επειδή δύναται να πείθει τον κόσμο με τα λόγια. Εδώ, ο ντετέκτιβ συνομιλεί με διάφορα τμήματα του εαυτού του, μέσα στο κεφάλι του. Η ωμή του δύναμη μπορεί να εκφραστεί ως οργή, μπροστά σε ένα περιπαιχτικό σχόλιο ενός περαστικού. Ως αντίβαρο, θα μπει στην κουβέντα η λογική, προσωποποιημένη και αυτή, και θα προσπαθήσει να κατευνάσει τα πνεύματα. Οι διάλογοι αυτοί, οι εσωτερικοί, είναι ένα από τα highlights του Disco Elysium και από τα πιο ενδιαφέροντα συστήματα που έχουν υπάρξει ποτέ σε παιχνίδι ρόλων, ενώ και όσον αφορά τα mechanics τους, λειτουργούν άψογα.
 

Μία μικρή ένσταση που έχω, έχει να κάνει με το voice acting των εσωτερικών φωνών αυτών που, αν και είναι εξαιρετικό, αφήνει μερικές ευκαιρίες ανεκμετάλλευτες, καθώς ο ίδιος ηθοποιός ερμηνεύει όλα τα κομμάτια του χαρακτήρα, με αποτέλεσμα το “Drama” να ακούγεται ακριβώς όπως το “Logic” για παράδειγμα. Δεν πρόκειται για κακή υλοποίηση, σε καμία περίπτωση, αλλά για προσωπική προτίμηση την οποία μπορώ να φανταστώ πως θα μοιραστεί αρκετός κόσμος που θα παίξει το παιχνίδι, και για αυτό την αναφέρω. Επιπλέον, παρόλο που πρόκειται για πλήρως voiced παιχνίδι πλέον, υπάρχουν αρκετές στιγμές που οι φωνές παύουν να ακούγονται, με αποτέλεσμα κάποιοι χαρακτήρες να μιλούν μόνο σε μερικά κομμάτια του διαλόγου τους, ή απλώς να σταματούν ξαφνικά.
 

Το κουβάρι της πλοκής είναι αρκετά περίπλοκο και καταφέρνει να συνδυάσει φαινομενικά άσχετες αποστολές και κομμάτια του lore για να φτιάξει ένα σύνολο που κερδίζει τις εντυπώσεις. Ευρηματικό, ενδιαφέρον, αστείο, μελαγχολικό, άριστο σε κάθε του στιγμή, το σενάριο μεταφράζεται ιδανικά σε αποστολές και αλληλεπιδράσεις, προκαλώντας όμως μερικές φορές αναστεναγμούς με τον τεράστιο όγκο πληροφοριών και την υπερμεγέθη λίστα αποστολών στο –μέτριο όσον αφορά τον χειρισμό του στην κονσόλα- μενού. Υπάρχουν κάποια σημεία που δεν είναι εξίσου διασκεδαστικά, προκύπτει πού και πού ανούσιο backtracking που, παρά την εισαγωγή ενός εντελώς καλοδεχούμενου μηχανισμού fast travel, εξακολουθεί να μην προσφέρει κάτι, όμως τελικά η ιστορία, κεντρική και παράπλευρα τμήματά της, είναι τόσο καλή που αξίζει να παραβλέψουμε τα όποια θέματα.
 

Με λίγα λόγια, όσον αφορά το port του Disco Elysium στις κονσόλες, προτείνω την αγορά σίγουρα, όμως με μία επιφύλαξη μέχρι να διορθωθούν τα bugs για να μην χάσετε τις εξαιρετικές αποστολές και να δείτε ολοκληρωμένη την ιστορία, όπως της αξίζει. Ωστόσο, πέρα από τα προβλήματα του port, στο παιχνίδι εντοπίζονται μερικά συστήματα που δεν είναι επαρκώς εμπλουτισμένα, με αποτέλεσμα σε σημεία να μοιάζουν ελλιπή. Ένα από αυτά τα mechanics έχει να κάνει με τον τρόπο που επιτυγχάνονται ή αποτυγχάνουν τα skill checks: σε κάποιες περιπτώσεις ένα check μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο μία φορά, ενώ σε άλλες έχουμε τη δυνατότητα να επιστρέψουμε και να το ξαναδοκιμάσουμε, όταν ανεβάσουμε το κατάλληλο skill.
 

Μάλιστα, η πιθανότητα επιτυχίας φαίνεται στην οθόνη πριν δοκιμάσουμε, ενώ είναι εμφανή και τα ολοκληρωμένα quests που σχετίζονται με το check αυτό, και τα οποία μας δίνουν επιπλέον πιθανότητες να πετύχουμε. Στο σύνολό του είναι ένα πολύ βαθύ σύστημα που συνδυάζει διάφορα ετερόκλητα quests με ιδανικό τρόπο, αλλά η μέθοδος που έχει χρησιμοποιηθεί είναι πολύ «παιχνιδίστικη» και πάει κάπως κόντρα στη γενικότερη απομάκρυνση του Disco Elysium από τα κλασικά χιλιοφορεμένα RPG στοιχεία. Επίσης, αναπόφευκτα προκύπτει το συνηθισμένο κόλπο: είναι δύσκολο το check και υπερβαίνει τις ικανότητες του χαρακτήρα μου; ας του φορέσω όσα ρούχα ανεβάζουν το χαρακτηριστικό που χρειάζεται και ας δοκιμάσω να πετύχω έχοντας κάνει save ακριβώς δίπλα, ώστε να κάνω load και ξανά load μέχρι να πετύχω.

Επίσης, οι δραστηριότητες που είναι κλειδωμένες πίσω από skill checks είναι πιο πολλές από όσο θα έπρεπε και λιγότερο διεσπαρμένες. Μπορούσε να βρεθεί καλύτερη λύση για τα skill checks, ή έστω πιο ταιριαστή. Υπάρχει πάντως ένα εξαιρετικό mechanic, εκείνο των “thoughts”, που αντιπροσωπεύει την ενεργή σκέψη του πρωταγωνιστή και την τριβή του με κάποιο ζήτημα μέσα στο κεφάλι του, το οποίο είναι ευρηματικό και βελτιώνει αισθητά τη μορφή των checks.
 

Ακόμα, το σύστημα της «ζωής» του παίκτη είναι παράξενο και αρμόζει στο ύφος του παιχνιδιού: έχουμε health (υγεία) και morale (ηθικό), τα οποία δέχονται πλήγμα ακόμα και μέσα σε έναν διάλογο και αν οποιοδήποτε από αυτά φτάσει στο μηδέν χάνουμε και πρέπει να κάνουμε load. Ωστόσο, υπάρχουν γιατρικά που χρησιμοποιούνται με το πάτημα ενός κουμπιού ανά πάσα στιγμή και αποκτούνται πολύ εύκολα, με αποτέλεσμα τελικά ο μηχανισμός να μην έχει πολύ νόημα και να καταλήγει απλώς ένα ακόμα αριθμητικό στατιστικό σε μια λίστα.
 

Ένα mechanic που δεν προσφέρει πολλά στο σύνολο και μάλλον αφαιρεί, είναι το πέρασμα του χρόνου. Δεν έχουμε το κλασικό day-night cycle με ρολόι που προχωρά συνεχώς όσο περιμένουμε, αφού ο χρόνος στο Disco Elysium περνά μόνο όσο ασχολούμαστε με κάτι, όσο δηλαδή είμαστε σε διάλογο ή όσο διαβάζουμε ένα βιβλίο, για παράδειγμα. Βέβαια, είναι μία μέθοδος που βοηθά το immersion, και σε θεωρητικό πλαίσιο είναι καλή επιλογή για ένα τέτοιο παιχνίδι, όμως η υλοποίηση δεν είναι ιδανική και τελικά ο μηχανισμός περισσότερες φορές ενοχλεί με τους περιορισμούς που βάζει, παρά ενισχύει την ατμόσφαιρα. Αρκετές φορές θα καταλήξουμε να ψάχνουμε τρόπους για να προχωρήσουμε τον χρόνο ώστε να συμβεί κάποιο προγραμματισμένο γεγονός, ενώ και το ότι πρέπει να κοιμόμαστε τη νύχτα δημιουργεί επιπλέον περιοριστικές συνθήκες και συνολικά το σύστημα είναι αναίτια περίπλοκο και ενίοτε κουραστικό. Ο εξαιρετικός κόσμος του τίτλου πλήττεται ακόμα από σχετικά μεγάλα loading, που εμφανίζονται κάθε φορά που μπαίνουμε σε εσωτερικό χώρο ή βγαίνουμε έξω, προκαλώντας κούραση –κάτι που δεν περιμέναμε από την έκδοση του PS5.
 

Συμπέρασμα
 

Πάντως, όπως και να ‘χει, ο μόνος λόγος για να μην παίξετε το Disco Elysium, είναι να μην σας αρέσει το διάβασμα, έστω στα παιχνίδια. Κατά τα άλλα, παρά τα προβλήματά του Final Cut και τις ατέλειες των μηχανισμών, πρόκειται για ένα επαναστατικό, πανέμορφο παιχνίδι, γεμάτο πρωτοπορίες, με υπέροχο σενάριο και τρομερά συστήματα role-playing, μακριά από κλισέ και αναχρονισμούς.
 

Βαθμολογία: 8/10

Το παιχνίδι μάς παραχωρήθηκε από την εκδότρια εταιρεία για τις ανάγκες του review.