Σαράντα έξι πανέμορφα ορεινά χωριά, γεφύρια και μονοπάτια από πέτρα, σε μοναδικό φυσικό τοπίο, με ποτάμια, φαράγγια και χαράδρες. Τα Ζαγοροχώρια, διάσπαρτα στη δύσβατη βορειοδυτική άκρη της Πίνδου, αποτελούν διακαή πόθο όχι μόνο για όσους δεν έχουν βρεθεί ακόμη εκεί, αλλά και για τους υπόλοιπους που πρόλαβαν να πάρουν μια γεύση και θέλουν να επιστρέψουν.
Τα χωριά συγκροτούν μία ενότητα, ένα γεωγραφικό σύνολο, το Ζαγόρι, που σημαίνει «πίσω από το βουνό», δηλαδή πίσω από το όρος Μιτσικέλι, το φυσικό όριο της περιοχής στα νότια. Πρόκειται για μετάφραση της αρχαίας ονομασίας της περιοχής «Παρωραία» (παρά το όρος) από σλαβικά φύλα που έφτασαν εδώ τον 6ο αιώνα. Το Ζαγόρι χωρίζεται σε τρία γεωγραφικά τμήματα, το δυτικό, το κεντρικό και το ανατολικό, συνολικής έκτασης περίπου 1.000 τ.χλμ.
Τα Ζαγοροχώρια μοιάζουν με μουσεία λαϊκής αρχιτεκτονικής. Τα υπέροχα πέτρινα σπίτια τους, τα μεγαλοπρεπή κτήρια, τα θαυμαστά γιοφύρια και τα λιθόστρωτα μονοπάτια είναι έργα Ηπειρωτών μαστόρων και ξενιτεμένων ευεργετών. Αποκαλύπτουν την ιστορία αυτού του τόπου, που είναι συνυφασμένη με την ιστορία της ελληνικής μετανάστευσης και της επινοητικότητας που προκαλούν οι περιορισμένοι φυσικοί πόροι.
Πέρα από τα όμορφα χωριά, το Ζαγόρι διαθέτει και ένα από τα πλουσιότερα οικοσυστήματα της Ελλάδας, που περιλαμβάνει τον Εθνικό Δρυμό Βίκου-Αώου. Εκεί βρίσκεται και το φαράγγι του Βίκου, το οποίο, με άνοιγμα 1.100 μέτρων και βάθος άνω των 900 μέτρων, έχει καταχωρηθεί στο βιβλίο Guinness.
Το φαράγγι που κόβει την ανάσα και ο κρυστάλλινος ποταμός
Στολίδι του Δυτικού Ζαγορίου και μοναδική φυσική κληρονομιά είναι το φαράγγι του Βίκου, που δημιουργήθηκε πριν από περίπου 30 εκατομμύρια χρόνια, σε περίοδο μεγάλων γεωλογικών αλλαγών. Αποτελεί τμήμα του γεωπάρκου που προστατεύεται από το δίκτυο της UNESCO.
Ο Βοϊδομάτης, παραπόταμος του Αώου με μήκος 15 χλμ., διαρρέει το φαράγγι. Κρυστάλλινα, πεντακάθαρα νερά και πλούσια βλάστηση συνθέτουν ένα φυσικό τοπίο μοναδικής ομορφιάς.
Το Φαράγγι του Βίκου αποτελεί δημοφιλή διαδρομή πεζοπόρων, διάρκειας 4 έως 5 ωρών, καθώς το τοπίο κόβει την ανάσα. Από το χωριό Βραδέτο στη θέση Μπελόη, αλλά και από τη θέση Οξιά, η θέα προς το φαράγγι είναι συγκλονιστική.
Δυτικό Ζαγόρι
Εκπληκτικά είναι και τα 10 χωριά του Δυτικού Ζαγορίου, τα οποία έχουν αναπτυχθεί τουριστικά. Στον Εθνικό Δρυμό Βίκου-Αώου, το Πάπιγκο και το Μικρό Πάπιγκο, με θέα την επιβλητική Αστράκα, κορυφή του ορεινού όγκου της Τύμφης, μαγεύουν τους επισκέπτες, οι οποίοι μπορούν να απολαύσουν φανταστικά τοπία ακολουθώντας το μονοπάτι που συνδέει τα δύο χωριά.
Κοντά στη γέφυρα μεταξύ Αρίστης και Πάπιγκου, η μονή Παναγίας Σπηλιώτισσας, αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου, δεσπόζει γαντζωμένη πάνω σε κάθετο βράχο, δίπλα στην όχθη του Βοϊδομάτη. Χρονολογείται στον 16ο αιώνα.
Η Αρίστη, κεφαλοχώρι, είναι γνωστή για την πλατεία της και ιδανική για περιήγηση στα καλντερίμια, ενώ πιο κάτω, από τη γέφυρα του Βοϊδομάτη ξεκινά μονοπάτι που οδηγεί στις πηγές του ποταμού. Ο Βίκος, που πήρε το όνομά του από την ομώνυμη χαράδρα, βρίσκεται πάνω από τις κύριες πηγές του Βοϊδομάτη.
Κεντρικό Ζαγόρι
Άνω και Κάτω Πεδινά, Βίτσα, Δίλοφο, Ελάτη, Ελαφότοπος είναι μερικά μόνο από τα 20 γραφικά χωριά του Κεντρικού Ζαγορίου. Γύρω από τους Κήπους είναι συγκεντρωμένα τα περισσότερα τοξωτά γεφύρια της περιοχής, καθώς ήταν παλιότερα το διοικητικό κέντρο των Ζαγοροχωριών. Οι γέφυρες φέρουν τα ονόματα των δωρητών τους.
Από το πανέμορφο Μονοδένδρι, που προσφέρει ξεχωριστή θέα στον Βίκο, ξεκινά μονοπάτι που οδηγεί στο φαράγγι. Σε αυτό το Ζαγοροχώρι ξεχωρίζουν τα αρχοντικά, οι εκκλησίες και τα σχολεία που έχτισαν ευεργέτες του, όπως οι αδελφοί Ριζάρη.
Αξιοθαύμαστο έργο του ανθρώπινου μόχθου είναι η περίφημη Σκάλα του Βραδέτου, το μονοπάτι που το συνδέει με το Καπέσοβο, σε κάθετη πλαγιά. Οι εργασίες για την κατασκευή του διήρκεσαν 20 χρόνια.
Ανατολικό Ζαγόρι
Τα 16 υπέροχα χωριά του, γνωστά και ως Βλαχοχώρια, είναι λιγότερο ανεπτυγμένα τουριστικά από εκείνα του δυτικού Ζαγορίου. Η Βωβούσα, στις όχθες του Αώου ποταμού, είναι η είσοδος για τον Εθνικό Δρυμό της Βάλια Κάλντα, ο οποίος το χειμώνα είναι αποκλεισμένος από το χιόνι.
Οι Λιγκιάδες είναι το πλησιέστερο στα Ιωάννινα χωριό του ανατολικού Ζαγορίου. Σκαρφαλωμένο στη νότια πλαγιά του Μιτσικελίου, προσφέρει θέα προς το λεκανοπέδιο των Ιωαννίνων. Κρυμμένα σε πυκνή βλάστηση είναι και το γραφικό Ελατοχώρι, με τα τρεχούμενα νερά, το Μακρίνο, με την αρχαία Ακρόπολη, το Φλαμπουράρι και το Τρίστενο.
Μη φύγετε χωρίς:
- Να περπατήσετε στα πέτρινα μονοπάτια που συνδέουν τα χωριά μεταξύ τους και στις όχθες του Βοϊδομάτη.
- Να επισκεφθείτε την εντυπωσιακή Δρακολίμνη, που βρίσκεται σε υψόμετρο 2.100 μέτρων ή άλλες υπέροχες ορεινές λίμνες.
- Να επιδοθείτε σε δραστηριότητες στη φύση. Οι επιλογές είναι πολλές: από πεζοπορίες και διαδρομές για ποδήλατο βουνού μέχρι rafting, kayak και αλεξίπτωτο πλαγιάς.
- Να επισκεφθείτε λαογραφικά μουσεία, βιβλιοθήκες και αρχαιολογικούς χώρους, όπως το Κλειδί, περιοχή που χρονολογείται στην Παλαιολιθική εποχή.
- Να φάτε ζαγορίσιες πίτες.
