Πολλά είναι τα άτομα που βιώνουν αμηχανία και ντροπή στην ιδέα του ελέγχου της σεξουαλικής υγείας. Άλλωστε, οι ερωτήσεις για τη σεξουαλική ζωή και η εξέταση των γεννητικών οργάνων δεν είναι κάτι το οποίο αντιμετωπίζει κάποιος συχνά και είναι πολύ φυσιολογικό να νιώθει άβολα με τη διαδικασία.
Ο έλεγχος της σεξουαλικής υγείας, ωστόσο, είναι πιθανό υπό προϋποθέσεις να μην προκαλεί αμηχανία, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να μην περιλαμβάνει ούτε εξέταση των γεννητικών οργάνων.
Παράλληλα, ο έλεγχος δεν είναι απαραίτητος μόνο όταν υπάρχουν συμπτώματα, όπως εκκρίσεις από το πέος ή τον κόλπο, έλκη ή κονδυλώματα στα γεννητικά όργανα και αιμορραγία κατά τη διάρκεια της συνουσίας ή κατά την ούρηση. Είναι επίσης απαραίτητος και σε περίπτωση που δεν υπάρχουν συμπτώματα, όπως για παράδειγμα έπειτα από ελεύθερη σεξουαλική επαφή με νέο σύντροφο, όταν σε μια σχέση οι δύο σύντροφοι αποφασίσουν από κοινού τη μη χρήση προφυλακτικού ή όταν ο ένας σύντροφος έχει διαγνωστεί με κάποιο σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα (ΣΜΝ). Επίσης, ο τακτικός έλεγχος συστήνεται στα άτομα που έχουν αυξημένο κίνδυνο να προσβληθούν από κάποια λοίμωξη, όπως είναι τα σεξουαλικά ενεργά άτομα κάτω των 29 και οι άνδρες που έχουν σεξουαλικές επαφές με άλλους άνδρες. Από τη στιγμή που πολλά από τα ΣΜΝ δεν έχουν συμπτώματα, ο τακτικός έλεγχος θα διασφαλίσει ότι τα άτομα που έχουν προσβληθεί θα διαγνωστούν και θα λάβουν θεραπεία εγκαίρως.
Κατ’ αρχάς είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζει κάποιος τι να περιμένει από την εξέταση και να θυμάται ότι μπορεί να μιλήσει ελεύθερα στους επαγγελματίες υγείας χωρίς να ντρέπεται ή να φοβάται ότι θα τους φέρει σε δύσκολη θέση.
Στη συνέχεια το άτομο μπορεί να επιλέξει τον ειδικό που θα εμπιστευτεί. Πολλές φορές μπορεί, δηλαδή, να μην επιλέξει τον γενικό του ιατρό αλλά έναν άλλο ειδικό της σεξουαλικής υγείας.
Η συμβουλευτική μπορεί επίσης να είναι χρήσιμη ιδιαίτερα σε περιπτώσεις σεξουαλικής κακοποίησης, καθώς τα θύματα αυτής συνήθως υποβάλλονται σε σεξουαλικό έλεγχο.
Καλό είναι επίσης το άτομο να γνωρίζει τι θα συμβεί κατά την επίσκεψη στον ειδικό. Σε πρώτη φάση θα πρέπει να δώσει το σεξουαλικό του ιστορικό. Είναι πολύ σημαντικό να απαντήσει με ειλικρίνεια στις ερωτήσεις που θα του γίνουν, έτσι ώστε να λάβει την καλύτερη δυνατή φροντίδα. Οι ερωτήσεις που μπορεί να γίνουν είναι:
– Πότε ήταν η τελευταία φορά που είχατε σεξουαλική επαφή; Ήταν με σταθερό σύντροφο;
– Αν ναι, πόσα χρόνια είστε σε αυτήν τη σχέση;
– Ποιο είναι το φύλο του συντρόφου και ο τύπος της σεξουαλικής επαφής (κολπικό, πρωκτικό ή στοματικό σεξ)
– Πόσους συντρόφους είχατε μέσα στους τελευταίους 12 μήνες; Ήταν άνδρες, γυναίκες ή και τα δύο;
– Χρησιμοποιείτε προφυλακτικά πάντα, μερικές φορές ή ποτέ;
– Πότε ήταν ο τελευταίος σας σεξουαλικός έλεγχος; Είχατε ποτέ ένα σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα (ΣΜΝ);
Ο έλεγχος για τα ΣΜΝ περιλαμβάνει συνήθως μια εξέταση ούρων καθώς και τη λήψη επιχρίσματος για την εξέταση των χλαμυδίων και της γονόρροιας, και μπορεί να συμπληρωθεί με εξέταση αίματος για τον έλεγχο του HIV, της σύφιλης και της ηπατίτιδας Β.
Στο τέλος του ελέγχου ο ειδικός θα ενημερώσει το άτομο για τα ΣΜΝ που εξετάστηκαν και γιατί. Θα πρέπει να διευκρινιστεί στο σημείο αυτό ο τρόπος λήψης των αποτελεσμάτων.
Οι επαγγελματίες υγείας είναι εκπαιδευμένοι ώστε να βοηθήσουν τα άτομα να αισθανθούν άνετα ανεξάρτητα από το ιστορικό, την ηλικία, το φύλο τους και τη σεξουαλική ταυτότητα. Δεν θα επικρίνουν το άτομο και είναι ανοιχτοί στο να ανταποκριθούν σε οποιαδήποτε απορία. Πολλές φορές δεν μπορούν να καλυφθούν όλα τα ζητήματα σε μια μόνο επίσκεψη από άποψη συμβουλευτικής. Το άτομο, όμως, μπορεί πάντα να επιστρέψει μέχρι να νιώσει ότι έχει λάβει μια ολοκληρωμένη φροντίδα.
Αδιαφιλονίκητα τα άτομα δεν θα πρέπει να ανησυχούν αναφορικά με την εχεμύθεια των ειδικών. Το ιατρικό απόρρητο προστατεύει την ιδιωτικότητά τους και το ιστορικό τους δεν μπορεί να το δει κανείς άλλος αν δεν δώσει ο ασθενής τη συγκατάθεσή του. Το ίδιο δικαίωμα στην εμπιστευτικότητα με τους μεγαλύτερους σε ηλικία έχουν και οι νεότεροι. Η μοναδική εξαίρεση προβλέπεται όταν ο ειδικός κρίνει ότι απειλείται η ασφάλεια του ίδιου του ασθενούς ή κάποιου άλλου.
Κάποιοι προτιμούν να επισκέπτονται τον ειδικό μόνοι τους, ενώ κάποιοι άλλοι προτιμούν να έχουν μαζί τους ένα έμπιστο άτομο που θα προσφέρει συναισθηματική υποστήριξη και θα βοηθήσει στο να θυμηθεί ο ενδιαφερόμενος όλες τις ερωτήσεις που θέλει να θέσει στον ειδικό. Βέβαια, ο ειδικός θα ζητήσει σε κάποια φάση να δει τον εξεταζόμενο μόνο του για να διασφαλίσει ότι μιλάει ελεύθερα χωρίς να υφίσταται εξαναγκασμό.
Τέλος, είναι σημαντικό να διευκρινιστεί ότι για να απευθυνθεί ένα άτομο σε ειδικό με σκοπό τον έλεγχο της σεξουαλικής του υγείας δεν είναι απαραίτητο πρώτα να έχει καλλωπίσει τη γενετήσια περιοχή, ούτε χρειάζεται να απολογηθεί γιατί δεν έχει κάνει αποτρίχωση ή γιατί δεν έχει φρεσκαριστεί ακριβώς πριν από την εξέταση. Οι ειδικοί καταλαβαίνουν ότι μπορεί κάποιος να τους επισκέπτεται αμέσως μετά την εργασία του. Όπως δεν θα επικρίνουν τα λεγόμενα του ασθενούς, έτσι δεν θα επικρίνουν ούτε την εμφάνισή του. Αντιθέτως, ιδιαίτερα οι ειδικοί της σεξουαλικής υγείας θα εκτιμήσουν το γεγονός πως το άτομο κατάφερε να βρει χρόνο ώστε να κάνει αυτόν τον τόσο σημαντικό έλεγχο.
Το άρθρο επιμελήθηκε ο Κ. Κωνσταντινίδης, Χειρουργός, Ουρολόγος-Ανδρολόγος, Πρόεδρος του Ανδρολογικού Ινστιτούτου Αθηνών, www.andrologia.gr
