Για χρόνια, πολλοί ειδικοί θεωρούσαν το φύλο ως μια κατασκευή δυαδικού τύπου, με τους ανθρώπους να κατατάσσονται είτε από την πλευρά του αρσενικού είτε από την πλευρά του θηλυκού. Αυτές οι ξεκάθαρες κατηγορίες όμως δεν καλύπτουν όλες τις περιπτώσεις. Για παράδειγμα, τα αμφίφυλα άτομα (bi-gender) αλλάζουν ρόλους φύλου ανάλογα με την κατάσταση. Μπορεί, για παράδειγμα, να είναι θήλεα κατά τη διάρκεια της εργασίας τους και άρρενα στην κοινωνική τους ζωή. Επίσης, υπάρχουν άτομα που δεν προσδιορίζονται ως άνδρες ή γυναίκες, αλλά τοποθετούν το φύλο τους πάνω σε ένα συνεχές, με αποτέλεσμα αυτό να μην προσδιορίζεται 100% ούτε ως ανδρικό ούτε ως γυναικείο.
Σε μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο «Journal of Sexual Medicine» οι ερευνητές εξέτασαν μια ομάδα 415 διεμφυλικών ατόμων στη Γερμανία για να μάθουν περισσότερα για τα δημογραφικά τους στοιχεία, την επιλογή των λέξεων που χρησιμοποιούσαν για να περιγράψουν το φύλο τους, καθώς και τη χρήση των υπηρεσιών υγείας για συμβουλευτική ψυχικής υγείας, ορμονοθεραπεία, θεραπείες σχετικές με τα πρωτογενή χαρακτηριστικά φύλου κι επιπρόσθετες θεραπείες που δεν σχετίζονταν με τα πρωτογενή χαρακτηριστικά φύλου. Όλοι οι συμμετέχοντες ήταν τουλάχιστον 16 ετών.
Σχεδόν το 82% των συμμετεχόντων κατηγοριοποίησε τον εαυτό του με βάση το δίπολο αρσενικό – θηλυκό χρησιμοποιώντας όρους όπως άρρεν, θήλυ, trans-γυναίκα, trans-άνδρας, διεμφυλικός, τρανσέξουαλ. Οι υπόλοιποι (18%) θεωρήθηκαν από τους ερευνητές ως non-binary (μη δυαδικοί), άτομα δηλαδή που δεν δέχονται ότι το φύλο τους μπορεί να ενταχθεί σε μια από τις κατηγορίες αρσενικό-θηλυκό ή να προσδιοριστεί με βάση αυτές. Χρησιμοποίησαν όρους όπως αμφίφυλος, genderfluid, genderqueer και άλλους που δείχνουν τη ρευστότητα που αποδίδουν στο φύλο τους και την άρνηση της ένταξης σε μια από τις δύο κατηγορίες. Το 63% μάλιστα των ατόμων αυτών χρησιμοποίησε όρους που δεν υπήρχαν στη λίστα των ερευνητών, με το πιο συχνό να είναι «ούτε (άνδρας) ούτε (γυναίκα)».
Το 70% μάλιστα των non-binary (μη δυαδικών) διεμφυλικών ατόμων είχε καταγραφεί ως θήλεα κατά τη γέννηση, ενώ στην ομάδα των ατόμων που δέχονταν το δίπολο των δύο φύλων η καταγραφή ήταν πιο ομοιόμορφη, με το 48% να έχει καταγραφεί ως θήλεα. Επίσης, τα μη δυαδικά ήταν πιο νέα.
Oι ερευνητές εξηγούν ότι είναι πιθανό οι νεότεροι συμμετέχοντες να είχαν πειραματιστεί με πιο ρευστούς ρόλους φύλου κατά τη μεταβατική φάση της εφηβείας προς την επιλογή ενός από τα δύο φύλα.
Παράλληλα, οι νεότεροι είναι πιο πιθανό να νιώθουν περισσότερο άνετα εκφράζοντας το φύλο τους με έναν τρόπο περισσότερο ρευστό και ακαθόριστο σε σύγκριση με τους μεγαλύτερους σε ηλικία. Βρέθηκε, επίσης, ότι τα non-binary άτομα ζούσαν σε μεγάλες πόλεις όπου ένιωθαν μεγαλύτερη ελευθερία έκφρασης και είχαν περισσότερες πιθανότητες να γνωρίσουν άλλα άτομα που δεν μπορούν να εκφραστούν μέσα από τη δυαδικότητα του φύλου.
Ένα πολύ ενδιαφέρον εύρημα είναι ότι τα non-binary άτομα απευθύνονταν λιγότερο συχνά στις υπηρεσίες υγείας, ίσως γιατί θεωρούσαν ότι η δική τους οπτική περί φύλου χρειαζόταν λιγότερες θεραπείες, αφού δεν υπήρχε επιθυμία μετάβασης σε ένα από τα δυο φύλα για να νιώσουν ολοκληρωμένα. Αναφορικά με τις προγραμματισμένες θεραπείες όμως η συχνότητα αναζήτησής τους και από τις δύο ομάδες συμμετεχόντων ήταν παρόμοια, με εξαίρεση τις θεραπείες που σχετίζονταν με τα πρωτογενή χαρακτηριστικά φύλου. Τέτοιες θεραπείες προγραμματίστηκαν από το 43% των non-binary και το 20% των υπολοίπων διεμφυλικών ατόμων.
Είναι πολύ σημαντικό οι επαγγελματίες υγείας να αναγνωρίσουν τον διαφορετικό τρόπο αντίληψης του φύλου στους ασθενείς και να είναι ενημερωμένοι για τον τρόπο με τον οποίο τα non-binary άτομα βιώνουν το φύλο τους, το οποίο δεν είναι ούτε αρσενικό ούτε θηλυκό, καθώς και να εκτιμούν ποτέ πρόκειται για ένα φύλο υγιές που εμπίπτει μέσα σ’ ένα ευρύ φάσμα κανονικότητας. Είναι, επίσης, απαραίτητη η επιπλέον κατάρτιση και εξειδίκευση σε θέματα φύλου, έτσι ώστε οι επαγγελματίες υγείας να μάθουν περισσότερα για τις ανάγκες υγείας των ασθενών τους.
Το άρθρο επιμελήθηκε ο Κ. Κωνσταντινίδης, Χειρουργός, Ουρολόγος-Ανδρολόγος, Πρόεδρος του Ανδρολογικού Ινστιτούτου Αθηνών, www.andrologia.gr
