Όταν ένας άνδρας έχει χαμηλά επίπεδα τεστοστερόνης, η επιλογή της κατάλληλης θεραπείας εξαρτάται από πολλούς παράγοντες και κυρίως από την αιτία του υπογοναδισμού. Εάν ο υπογοναδισμός οφείλεται σε κάποιο υποκείμενο νόσημα, η αντιμετώπισή του θα είναι τελείως διαφορετική από αυτήν του υπογοναδισμού που σχετίζεται με την αύξηση της ηλικίας.
Μια από τις προτεινόμενες θεραπείες για την αντιμετώπιση των χαμηλών επιπέδων τεστοστερόνης είναι τα συμπληρώματα τεστοστερόνης. Ένας τύπος συμπληρωμάτων τεστοστερόνης μάλιστα, η μεθυλτεστοστερόνη, έχει εγκριθεί από τον αρμόδιο οργανισμό φαρμάκων στις ΗΠΑ. Οι επίσημες κατευθυντήριες οδηγίες ωστόσο συμβουλεύουν τους ιατρούς να μην τη συνταγογραφούν εξαιτίας της μεγάλης ταχύτητας με την οποία το ήπαρ μεταβολίζει την τεστοστερόνη, με αποτέλεσμα να υπάρχει κίνδυνος εμφάνισης ηπατοτοξικότητας. Συνήθως λοιπόν, ακόμα κι εάν οι ιατροί μπορούν να συνταγογραφήσουν το εν λόγω συμπλήρωμα, προσπαθούν να το αποφύγουν. Μέχρι να είναι διαθέσιμα ισχυρά επιστημονικά δεδομένα που να τεκμηριώνουν την ασφαλή χρήση των συμπληρωμάτων τεστοστερόνης, υποψήφιοι για χορήγηση θα πρέπει να είναι μόνο ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας με σοβαρά κλινικά συμπτώματα που οφείλονται σε χαμηλά επίπεδα τεστοστερόνης. Επίσης, ο αρμόδιος οργανισμός φαρμάκων δεν εγκρίνει τη χρήση τους σε περιπτώσεις όψιμου υπογοναδισμού κι όταν η αιτία εμφάνισής του δεν είναι διακριτή.
Μια άλλη επιλογή είναι η θεραπεία υποκατάστασης με τεστοστερόνη, η οποία βοηθά στην αποκατάσταση κάποιων εκ των λειτουργιών που έχουν επηρεαστεί από τα χαμηλά επίπεδα της ορμόνης.
Οι σχετικές μελέτες δείχνουν ότι η θεραπεία υποκατάστασης κυρίως επιδρά στη μυϊκή δύναμη και στα επίπεδα αιμοσφαιρίνης, αλλά όχι στις γνωστικές λειτουργίες. Η θεραπεία μπορεί να χορηγηθεί μέσω δερματικών επιθεμάτων και τζελ, ενέσιμα ή μέσω ταμπλετών που απορροφώνται από τα ούλα. Στις πιθανές παρενέργειες περιλαμβάνονται:
– η αύξηση των ερυθρών αιμοσφαιρίων
– η αύξηση του μεγέθους του προστάτη και των μαστών
– η εμφάνιση ακμής
– σε σπάνιες περιπτώσεις, οι δυσκολίες στην αναπνοή κατά τη διάρκεια του ύπνου
– ο αυξημένος κίνδυνος καρδιαγγειακών νοσημάτων, αν και αποτελεί αντικείμενο επιστημονικού διαλόγου.
Μια πρόσφατη μελέτη βρήκε ότι οι άνδρες που έχουν επαναφέρει τα επίπεδα τεστοστερόνης τους στα φυσιολογικά μέσω της θεραπείας υποκατάστασης έχουν ένα επιπλέον πλεονέκτημα αναφορικά με τον κίνδυνο θνησιμότητας από οποιαδήποτε αιτία, καθώς και με την πιθανότητα εμφάνισης εγκεφαλικού επεισοδίου.
Ωστόσο, η Ενδοκρινολογική Εταιρεία συστήνει στους ιατρούς να μη συνταγογραφούν θεραπεία υποκατάστασης με τεστοστερόνη σε άνδρες με ηλικία μικρότερη των 65 ετών, καθώς τόσο τα οφέλη όσο και οι κίνδυνοι της θεραπείας για τους νεότερους άνδρες δεν έχουν ακόμα ξεκαθαριστεί από τους ερευνητές.
Τα σχετικά ερευνητικά δεδομένα είναι αντικρουόμενα και χρειάζονται επιπλέον μελέτες για την καλύτερη κατανόηση των κινδύνων και της ωφέλειας που προκύπτει από τη θεραπεία υποκατάστασης, καθώς και τον εντοπισμό των ατόμων που μπορούν να επωφεληθούν περισσότερο από αυτήν.
Κάθε άνδρας που σκέφτεται να ξεκινήσει θεραπεία υποκατάστασης με τεστοστερόνη θα πρέπει πριν αποφασίσει να συζητήσει με τον ιατρό του τα οφέλη και τους πιθανούς κινδύνους.
Μια τρίτη θεραπευτική επιλογή για την αντιμετώπιση των χαμηλών επιπέδων τεστοστερόνης είναι οι προορμόνες. Πρόκειται για ένα είδος αστεροειδών που συχνά χρησιμοποιούνται για την απώλεια βάρους και την αύξηση της μυϊκής μάζας.
Στην αγορά κυκλοφορούν συμπληρώματα προορμονών για τους άνδρες με χαμηλά επίπεδα τεστοστερόνης. Σε αυτά περιλαμβάνονται το συμπλήρωμα διυδροεπιανδροστερόνης (DHEA), καθώς και το φυτικό προϊόν Tribulus terrestris. Από το 2014 και μετά απαγορεύεται η κυκλοφορία αναβολικών αστεροειδών, με αποτέλεσμα να κάνουν την εμφάνισή τους νόμιμα φυτικά συμπληρώματα προορμονών. Ακριβώς επειδή ο νόμος δεν απαιτεί τον έλεγχο των φυτικών σκευασμάτων πριν από την πώλησή τους, οι καταναλωτές θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί.
Οι προορμόνες πέρα από την ενίσχυση των επιπέδων τεστοστερόνης μπορεί την ίδια στιγμή να αυξήσουν και τα επίπεδα των οιστρογόνων. Επίσης, ενδέχεται να προκαλέσουν διαταραχή των επιπέδων της χοληστερόλης στο αίμα και να μειώσουν τα επίπεδα της HDL, της «καλής», δηλαδή, χοληστερόλης.
Οι πιθανές παρενέργειες των προορμονών καθώς και τα ανεπιβεβαίωτα κλινικά οφέλη τις καθιστούν μια δυνητικά επικίνδυνη επιλογή για την αύξηση των επιπέδων τεστοστερόνης.
Συμπερασματικά, οποιαδήποτε από τις θεραπευτικές επιλογές μπορεί να έχει παρενέργειες και είναι απαραίτητο σε κάθε περίπτωση να ζυγιστούν τα αναμενόμενα οφέλη και οι κίνδυνοι. Είναι σημαντικό, τέλος, να τονισθεί ότι αρκετά συχνά τα χαμηλά επίπεδα τεστοστερόνης δεν προκαλούν σοβαρά συμπτώματα και δεν χρειάζεται η λήψη αγωγής. Εάν ένας άνδρας ανησυχεί για τα επίπεδα τη τεστοστερόνης του, θα πρέπει να απευθυνθεί στον ειδικό που εμπιστεύεται.
Το άρθρο επιμελήθηκε ο Κ. Κωνσταντινίδης, Χειρουργός, Ουρολόγος-Ανδρολόγος, Πρόεδρος του Ανδρολογικού Ινστιτούτου Αθηνών, www.andrologia.gr
