Η ενδομητρίωση συμβαίνει όταν κύτταρα του ενδομητρίου αναπτύσσονται έξω από τη μήτρα σε άλλα σημεία του σώματος, όπως είναι οι ωοθήκες, οι σάλπιγγες και το έντερο. Πολλές φορές το έκτοπο αυτό ενδομήτριο μπορεί να επηρεάσει τη σεξουαλική δραστηριότητα καθιστώντας την επώδυνη.
Οι γυναίκες με ενδομητρίωση έχουν επώδυνες περιόδους με αυξημένη ροή και κάποιες φορές έχουν δυσπαρευνία, δηλαδή πόνο κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής πράξης. Η δυσπαρευνία εμφανίζεται συχνά σε γυναίκες με ενδομητρίωση, καθώς η διείσδυση του πέους και οι κινήσεις της συνουσίας μπορεί να τεντώσουν ή να ασκήσουν πίεση στον έκτοπο ενδομήτριο ιστό, ιδιαίτερα εάν αυτός έχει αναπτυχθεί πίσω από τον κόλπο ή στο κάτω μέρος της μήτρας.
Η δυσπαρευνία μπορεί επίσης να προκληθεί από την κολπική ξηρότητα. Κάποιοι τρόποι, μάλιστα, αντιμετώπισης της ενδομητρίωσης, όπως είναι οι ορμονικές θεραπείες και η υστερεκτομή, μπορεί να προκαλέσουν κολπική ξηρότητα. Ωστόσο, η δυσπαρευνία δεν επηρεάζει όλες τις γυναίκες με ενδομητρίωση. Αυτές, όμως, που εμφανίζουν δυσπαρευνία συνήθως νιώθουν:
• οξύ πόνο σαν κάποιος να τις μαχαιρώνει
• πόνο βαθιά στο υπογάστριο
• πόνο που κυμαίνεται από ήπιος έως σοβαρός.
Ο πόνος διαφέρει από άτομο σε άτομο και μπορεί να εξαρτάται από τον τύπο της σεξουαλικής επαφής. Κάποιες γυναίκες βιώνουν πόνο κατά τη διείσδυση, ενώ άλλες πονούν περισσότερο μετά το πέρας της πράξης πάρα κατά τη διάρκειά της.
Επίσης, κάποιες σεξουαλικές στάσεις ασκούν επιπλέον πίεση στις περιοχές της πυέλου, όπου υπάρχει ενδομήτριος ιστός. Είναι σημαντικό, λοιπόν, το ζευγάρι να δοκιμάσει με προσοχή διάφορες στάσεις και να καταλήξει σε αυτές που δεν προκαλούν πόνο και δυσφορία. Για παράδειγμα, η στάση κατά την οποία η γυναίκα είναι από πάνω τη βοηθά να έχει καλύτερο έλεγχο του βάθους και της ταχύτητας της διείσδυσης. Βοηθά, επίσης, στον καθορισμό ενός ρυθμού με τον οποίο νιώθει άνετα. Πολλές φορές μπορεί να βοηθήσει η ανύψωση των γοφών της γυναίκας και γενικά η τροποποίηση των σεξουαλικών στάσεων έτσι ώστε να επιτρέπουν μια διείσδυση με ελεγχόμενο βάθος. Συνήθως η κλασική ιεραποστολική στάση είναι επώδυνη για τις γυναίκες με ενδομητρίωση.
Υπάρχουν επίσης και οι φορές που μια γυναίκα με ενδομητρίωση δεν μπορεί να ανεχθεί καθόλου τη διείσδυση εξαιτίας του πόνου. Στις περιπτώσεις αυτές είναι σημαντικό το ζευγάρι να προτιμήσει άλλους τύπους σεξουαλικής δραστηριότητας, όπως είναι το στοματικό σεξ, το μασάζ, τα προκαταρκτικά καθώς και η χρήση σεξουαλικών παιχνιδιών ή βοηθημάτων.
Σε κάθε περίπτωση, όταν μια γυναίκα υποφέρει από δυσπαρευνία, θα πρέπει να απευθυνθεί στον ιατρό της. Παρακάτω υπάρχουν κάποιες συμβουλές ειδικών για τη μείωση της δυσπαρευνίας σε γυναίκες με ενδομητρίωση:
• Η συνουσία είναι καλύτερο να γίνεται σε συγκεκριμένες φάσεις του κύκλου, καθώς η σεξουαλική επαφή μπορεί να είναι λιγότερο επώδυνη την εβδομάδα μετά την ωορρηξία, καθώς και τις δύο εβδομάδες που ακολουθούν την εμμηνορρυσία.
• Η παράταση των προκαταρκτικών είναι χρήσιμη γιατί αυξάνει τη φυσιολογική λίπανση του κόλπου πριν από τη διείσδυση.
• Η διείσδυση πρέπει να γίνεται μαλακά και αργά.
• Η χρήση ικανής ποσότητας λιπαντικών προϊόντων μπορεί να βοηθήσει σημαντικά.
• Απαραίτητη είναι η επικοινωνία με τον σύντροφο αναφορικά με το τι προκαλεί ευχαρίστηση και τι προκαλεί δυσφορία.
• Ένα ζεστό μπάνιο ή η λήψη ενός αναλγητικού πριν από το σεξ μπορεί να περιορίσει τη δυσπαρευνία
• Η δοκιμή διαφορετικών στάσεων είναι σημαντική μέχρι να βρεθεί η κατάλληλη.
• Η επιλογή σεξουαλικών πρακτικών που δεν περιλαμβάνουν διείσδυση είναι μια καλή λύση για τις ημέρες που η συνουσία προκαλεί έντονη δυσφορία.
• Η συμβουλευτική καθώς και η θεραπεία σεξουαλικών διαταραχών μπορεί να βοηθήσουν τους δύο συντρόφους να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες της ενδομητρίωσης καθώς και να βελτιώσουν τη μεταξύ τους επικοινωνία.
Η καλή επικοινωνία μεταξύ των δύο συντρόφων είναι θεμελιώδης για μια υγιή σεξουαλική ζωή, αν και συχνά η συζήτηση σχετικά με το σεξ προκαλεί ντροπή και αμηχανία. Όταν όμως η γυναίκα λέει στον σύντροφό της πότε η επαφή είναι επώδυνη και πότε ευχάριστη, δίνει τη δυνατότητα και στους δύο να απολαύσουν περισσότερο, ενώ παράλληλα ενισχύεται το αίσθημα οικειότητας. Είναι πολύ σημαντικό οι δύο σύντροφοι να μοιράζονται τις ανάγκες, τις επιθυμίες, τους φόβους και τις απογοητεύσεις τους σχετικά με το σεξ. Πολύ συχνά, μάλιστα, οι σύντροφοι των γυναικών με ενδομητρίωση έχουν έντονο άγχος και ανησυχία μήπως προκαλέσουν πόνο ή δυσφορία στο αγαπημένο τους πρόσωπο.
Είναι απαραίτητο, λοιπόν, να υπάρχει μια ανοιχτή, ειλικρινής συζήτηση, η οποία συχνά είναι καλύτερο να ξεκινήσει κάποια ουδέτερη στιγμή, σε έναν ουδέτερο τόπο που δεν σχετίζεται άμεσα με τη σεξουαλική δραστηριότητα. Επίσης, ό,τι λέγεται είναι καλό να διατυπώνεται με έναν τρόπο που προσκαλεί σε διάλογο και δεν κατακρίνει. Για παράδειγμα, είναι καλύτερο να πει κάποιος: «Μου αρέσει όταν με χαϊδεύεις, θα μου άρεσε να το κάνεις πιο συχνά», αντί να πει: «Δεν με χαϊδεύεις καθόλου πια». Επίσης, καλό είναι η συζήτηση να γίνει συγκεκριμένη και οι δύο σύντροφοι να αναφερθούν στις στάσεις και στα σεξουαλικά ερεθίσματα που προτιμούν καθώς και σε αυτά που θέλουν να αποφύγουν.
Ακόμα κι αν η γυναίκα με ενδομητρίωση μετά τη θεραπεία παρατηρήσει ανακούφιση από τη δυσπαρευνία, είναι πολύ σημαντικό να διατηρεί ανοιχτή την επικοινωνία με τον σύντροφό της σχετικά με τη σεξουαλική δραστηριότητα, ώστε να την ευχαριστιούνται και οι δύο χωρίς πόνο και δυσφορία.
