Είναι πολύ συχνό φαινόμενο οι άνδρες να παραμελούν συμπτώματα ή προβλήματα υγείας μέχρι να κινητοποιηθούν από κάποια αλλαγή στη σεξουαλική τους ζωή. Πολλά από τα προβλήματα υγείας επηρεάζουν τη σεξουαλικότητα. Ιδιαίτερα ο καρκίνος, σύμφωνα με τους ειδικούς, μπορεί να έχει πολύ αρνητική επίδραση στη σεξουαλική ζωή του ασθενούς, τόσο κατά τη διάγνωση όσο και κατά η θεραπεία.
Κατ’ αρχάς πολλά από τα άτομα που διαγιγνώσκονται με καρκίνο εμφανίζουν μια μείωση στη libido, δεδομένης της συνολικής αβεβαιότητας που συνοδεύει τη διάγνωση. Αν και κάποιοι καταφέρνουν να διατηρήσουν την πεποίθηση ότι δεν πρόκειται για θανατική καταδίκη, άλλοι μπορεί να βιώνουν μια έντονη αίσθηση αβεβαιότητας για το μέλλον, να έχουν φόβο για το άγνωστο, να ανησυχούν για τα παιδιά τους ή τα άλλα αγαπημένα τους πρόσωπα. Με όποιον τρόπο, όμως, και να αντιμετωπίσει κάποιος τη διάγνωση, είναι σημαντικό να διατηρήσει την ψυχραιμία του αναφορικά με τη μεγάλη πτώση ή και απουσία της σεξουαλικής επιθυμίας. Είναι πολύ φυσιολογικό να συμβεί από τη στιγμή που η διάγνωση θέτει ένα μεγάλο στρες τόσο συναισθηματικό όσο και σωματικό. Το σωματικό στρες συνήθως προκαλείται από τη θεραπεία, είτε πρόκειται για χημειοθεραπεία είτε για ακτινοθεραπεία, ή χειρουργείο. Παράλληλα, ο καρκίνος αλλάζει όλη τη ζωή του ατόμου, με αποτέλεσμα οι προτεραιότητες να μην είναι οι ίδιες.
Είναι πολύ πιθανό, λοιπόν, όλες αυτές οι στρεσογόνες αλλαγές να εκτοπίζουν τη σεξουαλική ζωή από τις πρώτες θέσεις της λίστας των προτεραιοτήτων. Εάν συμβεί αυτό, ο άνδρας είναι σημαντικό να θυμάται ότι η κατάσταση είναι αναστρέψιμη και ότι μέχρι να βρει εκ νέου την ισορροπία του υπάρχουν άλλοι τρόποι, όπως είναι η ψυχοσυναισθηματική και σεξουαλική σύνδεση με τη σύντροφο χωρίς να συμπεριλαμβάνεται απαραίτητα η συνουσία και όλη η πίεση που προκύπτει από αυτή. Είναι πολύ βοηθητικό, επίσης, να είναι ανοικτός στην εύρεση και δοκιμή νέων τρόπων επαφής με τη σύντροφο.
Από την άλλη υπάρχουν κάποιοι άνδρες που διατηρούν την επιθυμία τους μετά τη διάγνωση, αλλά δεν νιώθουν άνετα με αυτό, καθώς θεωρούν ότι δεν είναι η κατάλληλη στιγμή και δεν θα έπρεπε να σκέφτονται τη σεξουαλική δραστηριότητα. Η αλήθεια είναι ότι οι άνθρωποι απαντούν διαφορετικά σε μια κρίση, το οποίο σημαίνει ότι ενώ η διάγνωση του καρκίνου μειώνει τη σεξουαλική επιθυμία σε μια ομάδα ανδρών, σε μια άλλη την αυξάνει. Υπάρχουν κάποιοι καρκινοπαθείς που έχουν δηλώσει ότι η διάγνωση τους βοήθησε να συνειδητοποιήσουν ότι η ζωή είναι σύντομη και τους κινητοποίησε προς την αναζήτηση ευχαρίστησης. Άλλοι θεώρησαν ότι η επιβίωσή τους από τον καρκίνο ήταν ένα σημάδι ότι έπρεπε να ζήσουν τη ζωή τους στο έπακρο και να έχουν μεταξύ άλλων μια έντονη σεξουαλική ζωή, ενώ άλλοι προσπάθησαν να συνεχίσουν να ζουν στους γνωστούς τους φυσιολογικούς ρυθμούς και να ανακτήσουν κατά το δυνατόν τη σεξουαλική ζωή που είχαν πριν από τον καρκίνο. Εάν ένας άνδρας, λοιπόν, συνέχιζε να έχει σεξουαλικό ενδιαφέρον μετά τη διάγνωση του καρκίνου, δεν θα έπρεπε να ντρέπεται για αυτό ή να φοβάται την κριτική. Αντιθέτως, τα οφέλη της σεξουαλικής επαφής μπορούν να βοηθήσουν με έναν πιο ολιστικό τρόπο στην ανάκτηση της ευεξίας.
Αρκετά συχνό είναι και το αίσθημα ενοχής των συντρόφων των καρκινοπαθών ακόμα και στην ίδια τη σκέψη της σεξουαλικής πράξης από τη στιγμή που το αγαπημένο τους πρόσωπο δίνει μάχη για τη ζωή του. Παράλληλα, το να ζητήσει κάποιος σεξουαλική επαφή από έναν άνθρωπο που γνωρίζει ότι στην παρούσα φάση δεν μπορεί ανταποκριθεί επιφέρει ματαίωση κι απογοήτευση. Από την άλλη, οι σύντροφοι μπορεί να αποφεύγουν τη σωματική οικειότητα που μπορεί να συνδέεται με τη σεξουαλική επαφή για να προστατεύσουν τους εαυτούς τους αλλά και τους συντρόφους από την αίσθηση του πόνου, της αμηχανίας, της ντροπής ή της υποχρέωσης. Σε κάθε περίπτωση οι σύντροφοι των καρκινοπαθών είναι σημαντικό να αναγνωρίζουν τα συναισθήματά τους και να τα διαχειρίζονται με κατανόηση και συμπόνια τόσο απέναντι στους εαυτούς τους όσο και απέναντι στους συντρόφους τους. Η ειλικρινής συζήτηση και η διατήρηση της ψυχραιμίας ώστε να διευκολυνθεί η σωστή κρίση μπορεί να βοηθήσει σημαντικά το ζευγάρι. Η ανάκτηση της σεξουαλικής ζωής μετά τον καρκίνο είναι μια πρόκληση για το ζευγάρι και πρέπει να αντιμετωπιστεί ως τέτοια και από τους δύο συντρόφους. Ο ανοιχτός διάλογος και η προσπάθεια από κοινού θα βοηθήσει τους δύο συντρόφους να διαχειριστούν το πολύ έντονο στρες που προκαλεί ο καρκίνος.
Συμπερασματικά, ο ασθενής με καρκίνο αντιμετωπίζει μεγάλες δυσκολίες τόσο κατά τη διάγνωση όσο και κατά τη θεραπεία της νόσου. Ανάλογα με τον εντοπισμό και τη σοβαρότητά του, ο καρκίνος μπορεί να επηρεάσει τον ασθενή τόσο ψυχοσυναισθηματικά όσο και σωματικά. Μπορεί, για παράδειγμα, να προκαλέσει αιμορραγία, οίδημα ή πόνο, καθώς επίσης και να φέρει το άτομο αντιμέτωπο με το άγχος θανάτου, τις παρενέργειες της θεραπείας, με τις αντιδράσεις και τα συναισθήματα των άλλων, ακόμα και με την κατάθλιψη. Εάν όμως ο ασθενής ανέχεται σχετικά καλά τη θεραπεία και ο ιατρός του είναι σύμφωνος, είναι σημαντικό να βρεθούν οι κατάλληλοι τρόποι, ώστε ο ασθενής να αντλεί ευχαρίστηση από τη σεξουαλική του ζωή στην πορεία που διανύει προς την ανάκτηση ενός γενικού επιπέδου υγείας κι ευεξίας.
Το άρθρο επιμελήθηκε ο Κ.Κωνσταντινίδης, Χειρουργός, Ουρολόγος-Ανδρολόγος, Πρόεδρος του Ανδρολογικού Ινστιτούτου Αθηνών, www.andrologia.gr
