Ποια είναι άραγε η πιο δύσκολη στιγμή στην ημέρα ενός σύγχρονου ζευγαριού; Ας πάρουμε την περίπτωση που ο ένας σύζυγος εργάζεται εκτός σπιτιού και ο άλλος έχει αναλάβει το νοικοκυριό και τη φροντίδα των παιδιών και ας σκεφτούμε πως μπορεί να είναι μια τυπική, κάπως κουραστική ημέρα. Ας υποθέσουμε λοιπόν, πως ο άνδρας είναι όλη την ημέρα στη δουλεία, έχει συμμετάσχει σε τρία meetings, έχει έρθει αντιμέτωπος με προβλήματα και μικρές παρεξηγήσεις που έπρεπε να λύσει και μέχρι να φύγει τελικά από το γραφείο έκανε έναν αγώνα δρόμου για να αφήσει όσο το δυνατό λιγότερες εκκρεμότητες. Στο δρόμο για το σπίτι κι ενώ ταλαιπωρείται από την κυκλοφοριακή συμφόρηση.
Φαντάζεται πόσο ωραίο θα είναι να φτάσει επιτέλους στο σπίτι , να βάλει ένα ποτήρι κρασί, να διαβάσει στα παιδιά του ένα παραμύθι, να τα καληνυχτίσει και να απολαύσει ένα ήρεμο δείπνο και μια πολιτισμένη συζήτηση με τη σύντροφό του.
Η γυναίκα, από την άλλη, είναι όλη την ημέρα στο σπίτι. Αφού πήγε τα παιδιά στο σχολείο, το οποίο δεν ήταν ευχάριστο, γιατί τσακώθηκαν μέσα στο αυτοκίνητο, έπρεπε να ταχτοποιήσει και να καθαρίσει το σπίτι. Παράλληλα, έπρεπε να κλείσει ραντεβού με τον υδραυλικό για να ελέγξει τις βρύσες, να πάρει τα ρούχα από το καθαριστήριο, να προγραμματίσει ραντεβού με τον οδοντίατρο για τα παιδιά, να ψωνίσει τρόφιμα, να πάρει τα παιδιά από το σχολείο, να προετοιμάσει ένα υγιεινό σνακ και να τους το δώσει, να τα πείσει να κάνουν τα μαθήματά τους, να τους ετοιμάσει δείπνο να τα κάνει μπάνιο και τέλος να καθαρίσει και τους λεκέδες από μελάνι που μόλις έκαναν στο πάτωμα του σαλονιού. Εξουθενωμένη σκέπτεται πόσο ωραία θα ήταν να ερχόταν ο σύντροφός της και να αναλάβει τις υπόλοιπες υποχρεώσεις, έτσι ώστε αυτή να μπορέσει να βάλει ένα ποτήρι κρασί, να διαβάσει στα παιδιά ένα παραμύθι, να τα καληνυχτίσει και στη συνέχεια να απολαύσει ένα ήρεμο δείπνο και μια πολιτισμένη συζήτηση με το σύντροφό της.
Το πιο πιθανό αποτέλεσμα είναι ότι θα υπάρξει σύγκρουση ή τουλάχιστον μια τεταμένη ατμόσφαιρα ανάμεσα στους δύο συντρόφους. Οι ειδικοί αρχίζουν να εντοπίζουν ένα ξέσπασμα αγανάκτησης ανάμεσα στους συντρόφους των ζευγαριών του δυτικού πολιτισμού και υποστηρίζουν, μάλιστα, ότι η αγανάκτηση είναι το κύριο χαρακτηριστικό των εργαζόμενων ζευγαριών με παιδιά στη σύγχρονη εποχή. Ενώ και οι δυο σύντροφοι κουράζονται πολύ όλη ημέρα και κάνουν πολλά πράγματα για την οικογένεια, κανένας από τους δυο δεν αισθάνεται ευγνωμοσύνη για αυτά που έκανε ο άλλος, αλλά αντίθετα, το κυρίαρχο συναίσθημα είναι η αγανάκτηση.
Για κάθε ζευγάρι η αίσθηση αυτή της αγανάκτησης είναι πολύ προσωπική. Ό ένας σύντροφος σκέπτεται για τον άλλο ότι είναι παράλογος, εγωιστής, βραδύνους, αγνώμων και κακός. Στην πραγματικότητα όμως οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι η σύγκρουση έχει περισσότερο γενικό χαρακτήρα και δεν έχει να κάνει με τους συντρόφους ως άτομα, αν και οι επιπτώσεις της εστιάζονται σε αυτά. Η σύγκρουση αυτή λοιπόν φαίνεται να είναι η συνέπεια μιας ιδέας που άρχισε να επικρατεί από τα μέσα του 20ου αιώνα και έχει πλέον την αξία ενός καθολικού νόμου. Πρόκειται για την ιδέα της ισότητας στο γάμο.
Σύμφωνα με αυτή, σε ένα καλό γάμο που εξελίσσεται οι αρμοδιότητες πρέπει να μοιράζονται εξίσου στους δύο συζύγους. Αυτό σημαίνει ότι και οι δυο πρέπει να εργάζονται, γιατί εκτός από την πρακτική αναγκαιότητα υπάρχουν και οι διαστάσεις της προσωπικής αυτονομίας και αυτοπραγμάτωσης, ενώ παράλληλα πρέπει να φροντίζουν τα παιδιά και το νοικοκυριό γιατί θα ήταν άδικο εάν ένας μόνο αναλάμβανε ολόκληρο ή το μεγαλύτερο κομμάτι αυτών των υποχρεώσεων. Όλες οι αρμοδιότητες λοιπόν πρέπει να μοιράζονται δίκαια, με ακρίβεια.
Αν και ο νόμος περί ισότητας στο γάμο δεν είναι κάπου γραμμένος, φαίνεται να είναι πανίσχυρος και να καθορίζει τι είναι καλό και τι κακό σε μια σχέση, πότε ένας σύντροφος αξίζει να είναι ευτυχισμένος και πότε δικαιούται να αγανακτεί.
Η ιδέα της ισότητας ήρθε για να καταπολεμήσει το γεγονός ότι οι γυναίκες για χρόνια ήταν αποκλεισμένες από το εργασιακό στίβο και περιορισμένες στο σπίτι, με την αποκλειστική φροντίδα του νοικοκυριού και των παιδιών. Οι γυναίκες τότε μάθαιναν πως τα οικοκυρικά ήταν το ιδανικό πεδίο για την ανάπτυξη του δυναμικού τους και πως η αμειβόμενη εργασία δεν ήταν κατάλληλη για αυτές. Πολλές γυναίκες ωστόσο εργάζονταν σε θέσεις που δεν ανεδείκνυαν καθόλου τις ικανότητες και τα ταλέντα τους. Ήταν απαραίτητο λοιπόν να έρθει αυτός ο άγραφος νόμος της ισότητας στο γάμο για να διορθώσει αυτό το αναποτελεσματικό και απογοητευτικό σύστημα. Καθώς η ιδέα της ισότητας έμπαινε σε λειτουργία, δυο σημαντικές αλλαγές έλαβαν χώρα. Καταρχάς υποβαθμίστηκαν τα οικοκυρικά, γιατί έπρεπε να αναδειχτεί πως η φροντίδα των παιδιών και του νοικοκυριού δεν μπορούσε να προσφέρει ικανοποίηση και ολοκλήρωση. Ήταν περισσότερο ένας περιοριστικός παράγοντας που δεν επέτρεπε στο άτομο να καλλιεργήσει τα ταλέντα του. Η δεύτερη αλλαγή κατ΄ επέκταση ήταν η αναβάθμιση της αμειβόμενης εργασίας, γιατί έπρεπε να αναδειχτεί ότι δεν ήταν μια αγγαρεία, αλλά πηγή αυτοδημιουργίας και ολοκλήρωσης στην οποία όλοι θα έπρεπε να έχουν μια ευκαιρία. Σταδιακά σε πολλές περιπτώσεις στο δυτικό πολιτισμό η εργασία έγινε κάτι που το άτομο κάνει για τον εαυτό του σχεδόν σαν μια πηγή ευχαρίστησης που καμία σχέση δεν έχει με θυσία ή αγγαρεία.
Η ιδέα αυτή όμως δημιούργησε διάφορα προβλήματα από τα οποία πρόεκυψαν νέες πηγές αγανάκτησης.
Πρώτα- πρώτα φαίνεται το πρόβλημα του πόσο δύσκολο είναι πρακτικά να μοιραστούν με ακρίβεια όλες τις αρμοδιότητες κατά το ήμισυ. Κάποιος θα βγάζει περισσότερα χρήματα και κάποιος ίσως ασχολείται περισσότερο με το νοικοκυριό είτε από επιλογή, είτε από ανάγκη. Αυτή ακριβώς η άνιση διανομή των αρμοδιοτήτων κόντρα στο ιδεώδες της ισότητας είναι που προκαλεί τεράστια προβλήματα στα ζευγάρια του αναπτυγμένου κόσμου.
Το άτομο που ασχολείται περισσότερο με το νοικοκυριό συχνά έχει την αίσθηση του ανεκπλήρωτου, γιατί η κοινωνία έχει προβάλει την υποβάθμιση της αξίας των οικιακών. Δε θα νιώσει ευγνωμοσύνη για το σύντροφο που εργάζεται, γιατί από τη στιγμή που η εργασία είναι η πηγή της αυτοπραγμάτωσης πρόκειται για μια εγωιστική δραστηριότητα για την οποία δε χρειάζεται να πει ευχαριστώ. Συνεχίζει λοιπόν και προκειμένω να ενισχύσει το ιδανικό της ισότητας προβαίνει σε μια συμπεριφορά που θα στερήσει την ευχαρίστηση του συντρόφου μέσα στο σπίτι αφού ήδη πέρασε καλά στη δουλειά του. Μια τέτοια συμπεριφορά για παράδειγμα είναι η άρνηση της σεξουαλικής πράξης.
Ακόμα και εάν ο σύντροφος επαινέσει την προσπάθεια του με το νοικοκυριό ή ευχαριστήσει το άτομο που μένει στο σπίτι για οτιδήποτε σχετικό με τις αρμοδιότητες που έχει αναλάβει, αυτό δε θα ενδιαφερθεί γιατί έχει ήδη ενστερνιστεί ότι αυτό που κάνει είναι ήσσονος σημασίας. Δεν μπορεί, δηλαδή, να νιώσει περηφάνια για αυτά που το ίδιο έκανε, αλλά ούτε και να εκφράσει τη δική του ευγνωμοσύνη προς το σύντροφο που καλύπτει τις βιοποριστικές ανάγκες.
Από την άλλη, ο σύντροφος που έχει αναλάβει το μεγαλύτερο μέρος της κάλυψης των βιοποριστικών αναγκών έχει τους δικούς του λόγους να νιώθει απογοήτευση και αγανάκτηση. Πολύ συχνά, ο σύντροφος που παραμένει στο σπίτι πιστεύει ότι όποιος είναι ενεργός στον εργασιακό στίβο απολαμβάνει περισσότερο κύρος και είναι περισσότερο ικανοποιημένος από τον εαυτό του και πέρα από την κάλυψη των οικονομικών αναγκών δε δείχνει το απαραίτητο ενδιαφέρον για το περιεχόμενο της σχέσης του ζευγαριού. Στην πραγματικότητα όμως, η εργασία μπορεί να μην είναι τελικά πηγή ευχαρίστησης, αλλά ένας στρεσογόνος παράγοντας, από τον οποίο το άτομο υποφέρει και το υπομένει για να μπορέσει να παρέχει τα δέοντα στην οικογένειά του. Ακόμα κι αν κάτι τέτοιο δε συμβαίνει, το αίσθημα της αγανάκτησης του ατόμου μπορεί να προκύψει από το βαθμό στον οποίο υποβιβάζεται από το έτερον ήμισυ η συμβολή του στην οικογενειακή ζωή. Ταυτόχρονα, συχνά φοβούνται να τονίσουν την ευγνωμοσύνη τους στο σύντροφο που έχει αναλάβει το νοικοκυριό, γιατί κάτι τέτοιο μπορεί να φανεί παλαιομοδίτικο και να παραπέμψει στο ρόλο του αφεντικού που επιδοκιμάζει τον υφιστάμενό του για να τον κρατήσει λειτουργικό στη θέση του, ενώ οι ίδιοι δεν έχουν καμία πρόθεση να διατηρήσουν σχέσεις εξουσίας.
Ο πυρήνας του προβλήματος λοιπόν είναι το γεγονός ότι η οικιακή εργασία έχει υποτιμηθεί την ίδια στιγμή που η αμειβόμενη έχει υπερτιμηθεί ή τουλάχιστον παρερμηνευτεί.
Η δημιουργία και η διαχείριση ενός νοικοκυριού καθώς και η ανατροφή των παιδιών είναι από τα πιο σοβαρά σημαντικά και απαιτητικά ανθρώπινα επιτεύγματα. Πρόκειται για επιτεύγματα που ανταποκρίνονται στις ζωικές ανάγκες της ανθρώπινης φύσης και δεν μπορούν όλα τα άτομα να τα καταφέρουν. Αυτοί που το κάνουν αξίζουν αναγνώριση και κύρος.
Την ίδια στιγμή, η αμειβόμενη εργασία δεν είναι πάντα πηγή ευχαρίστησης και αυτοί που την κάνουν συχνά αξίζουν συμπαράσταση και φροντίδα. Τα περισσότερα άτομα μάλιστα εργάζονται για λόγους βιοπορισμού και όχι ψυχικής εκπλήρωσης. Είναι σημαντικό να δει κανείς πως τόσο η αμειβόμενη εργασία όσο και τα οικιακά είναι πολύ σημαντικά για την αρμονική οικογενειακή ζωή και τα άτομα που τα αναλαμβάνουν αξίζουν εξίσου το σεβασμό και τη συμπαράσταση του συντρόφου τους.
Αφού τα άτομα κατανοήσουν ότι και τα δυο είδη εργασίας είναι το ίδιο σημαντικά και το ίδιο δύσκολα, δεν υπάρχει λόγος να αναζητά κανείς τον επιμερισμό των εργασιών σύμφωνα με το μοντέλο 50% αμειβόμενη εργασία , 50% νοικοκυριό. Μπορεί ο διαχωρισμός των αρμοδιοτήτων να γίνει με πιο δημιουργικό και αρμονικό τρόπο που να ανταποκρίνεται στη φύση και την ιδιοσυγκρασία του ατόμου. Οι δυο σύντροφοι λοιπόν απελευθερωμένοι από την αναζήτηση του ποιός έχει τη μεγαλύτερη συμβολή και ποιος θα κάνει τη πιο επώδυνη θυσία, μπορούν να συμφωνήσουν σε έναν επιμερισμό αρμοδιοτήτων που τους ταιριάζει πραγματικά και μπορεί να τους βοηθήσει να κατακτήσουν το στόχο τους, μια ευτυχισμένη ζωή για αυτούς και τα παιδιά τους.
Σε γενικές γραμμές, λοιπόν, είναι σημαντικό η δυτική κουλτούρα να απελευθερωθεί από αυτό το ιδεώδες της απόλυτης ισότητας και να μετακινηθεί προς την ιδέα της συμπληρωματικότητας. Τα άτομα δηλαδή δεν είναι υποχρεωμένα να κάνουν τα ίδια πράγματα προκειμένω να συνεισφέρουν εξίσου στον οικογενειακό βίο. Σε καμία περίπτωση όμως, η επιλογή του ποιος θα κάνει τι δεν πρέπει να καθορίζεται με βάση το φύλο , να είναι αυτόματη ή να επιβάλλεται, αλλά να είναι αποτέλεσμα μιας συμφωνίας των συντρόφων μετά από προσεκτική εξέταση των κλίσεων, των ενδιαφερόντων και των ευκαιριών που έχει ο καθένας.
Οι δύο σύντροφοι πρέπει να λειτουργούν σαν μια ομάδα και αν κάτι πρέπει να μοιράζεται εξίσου είναι η προσπάθεια που καταβάλλεται και από τους δύο. Αν και οι δυο προσπαθούν το ίδιο για το καλό της οικογένειας , τότε αυτό που κάνουν αποκτά σημασία και κύρος.
Ο σύγχρονος τρόπος ζωής έχει υπονομεύσει την ικανότητα των ατόμων να νιώσουν ευγνωμοσύνη, ενώ προάγει την αναζήτηση του απόλυτα δίκαιου διαχωρισμού ευθυνών και αρμοδιοτήτων. Ακριβώς όμως επειδή ο απόλυτος αυτός διαχωρισμός είναι σπάνιος ή ακόμα και αδύνατος, σχεδόν όλοι αισθάνονται αγανάκτηση κάποιες στιγμές.
Στο σημείο που έχει φτάσει ο πολιτισμός μας με τους αυξημένους ρυθμούς και τις αναρίθμητες απαιτήσεις είναι απαραίτητος ο αναπροσδιορισμός των νορμών και των ιδανικών έτσι ώστε να εξασφαλίζεται ο σεβασμός όλων των ατόμων ανεξάρτητα από τις αρμοδιότητες που θα αναλάβουν. Με τον τρόπο αυτό η επιλογή θα είναι καθαρά ελεύθερη και η συμβολή του ατόμου στην ευρύτερη ομάδα πιο αποτελεσματική. Παράλληλα, είναι ο καλύτερος τρόπος για να αναπτυχτούν σχέσεις συνεργασίας που θα οδηγήσουν σε ακόμα σημαντικότερα επιτεύγματα. Ποτέ ξανά, καθώς φαίνεται, οι ρόλοι στη σύγχρονη κοινωνία δε θα μπορέσουν να καθοριστούν αυτόματα σύμφωνα με το φύλο.
Παρομοίως μέσα στο πλαίσιο της σχέσης οι δυο σύντροφοι δε θα έπρεπε να ζουν με βάση μια αφηρημένη ιδέα περί ισότητας, αλλά να αντιλαμβάνονται ότι είναι μια ομάδα και να λειτουργούν ως τέτοια. Είναι σημαντικό λοιπόν να αναγνωρίζουν ο ένας την προσπάθεια του άλλου και με κάθε ευκαιρία να εκφράζουν την ευχαρίστηση και την ευγνωμοσύνη τους.
Πηγή: thephilosophersmail
Το άρθρο επιμελήθηκε ο Κ.Κωνσταντινίδης, Χειρουργός, Ουρολόγος-Ανδρολόγος, Πρόεδρος του Ανδρολογικού Ινστιτούτου Αθηνών, www.andrologia.gr
