Η ριζική προστατεκτομή είναι ένας τύπος χειρουργείου που διεξάγεται κυρίως για την αντιμετώπιση του καρκίνου του προστάτη και περιλαμβάνει την ολική αφαίρεση του αδένα. Ο προστάτης υπό φυσιολογικές συνθήκες παράγει χαμηλά επίπεδα μιας πρωτεΐνης, του ειδικού προστατικού αντιγόνου (PSA). Οι ειδικοί χρησιμοποιούν τη μέτρηση των επιπέδων του PSA στο αίμα των ασθενών, καθώς τα υψηλοτέρα επίπεδα είναι ενδεικτικά κάποιου προβλήματος του προστάτη, συμπεριλαμβανομένου και του καρκίνου.
Η εξέταση του ειδικού προστατικού αντιγόνου δεν χρησιμοποιείται μόνο για τον προληπτικό έλεγχο του καρκίνου του προστάτη και για την έγκαιρη διάγνωσή του. Είναι, επίσης, μια σημαντική εξέταση που διεξάγεται μετά τη ριζική προστατεκτομή, καθώς βοηθά την ιατρική ομάδα που έχει αναλάβει τη θεραπεία και την παρακολούθηση του ασθενή να ελέγξει εάν έχει αφαιρεθεί επιτυχώς η καρκινική βλάβη και να επιβεβαιώσει ότι δεν υπάρχει υποτροπή μετά το χειρουργείο.
Ακόμα και μετά τη χειρουργική αφαίρεση ολόκληρου του αδένα, κάποια καρκινικά κύτταρα ενδέχεται να έχουν μεταφερθεί σε γειτονικούς ιστούς. Είναι λοιπόν πιθανόν ο καρκίνος του προστάτη να υποτροπιάσει ακόμα και μετά τη ριζική προστατεκτομή. Μια μελέτη του 2013 βρήκε ότι ο καρκίνος του προστάτη υποτροπίασε στο 20%-40% των ανδρών μέσα σε ένα διάστημα 10 ετών από την υποβολή τους σε ριζική προστατεκτομή.
Η εξέταση του PSA μπορεί, λοιπόν, να βοηθήσει τους ιατρούς να εντοπίσουν και να αντιμετωπίσουν τον καρκίνο του προστάτη εγκαίρως. Για αυτόν τον λόγο η εξέταση αυτή περιλαμβάνεται στον τακτικό έλεγχο που διεξάγεται σε άνδρες οι οποίοι έχουν λάβει θεραπεία για τον καρκίνο του προστάτη. Η μέτρηση του PSA γίνεται σε νανογραμμάρια ανά χιλιοστό του λίτρου (ng/ml). Τα επίπεδα του PSA αλλάζουν και αυξάνονται με την αύξηση της ηλικίας. Παρατηρούνται, επίσης, μικρές διαφορές μεταξύ των ατόμων. Σύμφωνα, όμως, με τους ειδικούς τα φυσιολογικά επίπεδα κυμαίνονται ως εξής:
Για τις ηλικίες 40-49 στα 0-2,5 ng/ml, για τις ηλικίες 50-59 στα 0-4 ng/ml, για τις ηλικίες 60-69 στα 0-4,5 ng/ml και για τις ηλικίες 70-79 στα 0-6,5 ng/ml.
Σύμφωνα με την Αμερικανική Καρκινολογική Εταιρεία, καλό είναι οι ιατροί να συστήνουν στους ασθενείς να περιμένουν 6-8 εβδομάδες μετά το χειρουργείο πριν να υποβληθούν σε εξέταση PSA, ακριβώς γιατί τα επίπεδά του δεν έχουν ακόμα υποχωρήσει μετά την προστατεκτομή. Μετά τη θεραπεία τα άτομα περιμένουν να έχουν πολύ χαμηλά επίπεδα PSA – και σε πολλές περιπτώσεις το PSA είναι όντως μη ανιχνεύσιμο. Εάν όμως το αντιγόνο εντοπιστεί μετά την προστατεκτομή δεν σημαίνει απαραίτητα ότι ο καρκίνος έχει υποτροπιάσει. Τα μη καρκινικά κύτταρα ενδέχεται επίσης να παράγουν PSA και ο ιατρός θα κατευθύνει κατά περίπτωση τον άνδρα εάν χρειάζεται περεταίρω εξετάσεις ή θεραπεία.
Ακριβώς επειδή τα επίπεδα του PSA προκαλούν μεγάλη ανησυχία στους άνδρες που έχουν υποβληθεί σε ριζική προστατεκτομή, καλό είναι οι ιατροί να συζητούν με τους ασθενείς τους σχετικά με τα προσδοκώμενα επίπεδα του PSA και τι αυτά μπορεί να σημαίνουν.
