Η ατροφία των όρχεων συμβαίνει όταν οι όρχεις του άνδρα συρρικνώνονται. Οι όρχεις είναι δύο μικροί αδένες που βρίσκονται στο όσχεο και είναι υπεύθυνοι για την παραγωγή σπερματοζωαρίων. Η ατροφία οφείλεται στην απώλεια ενός αριθμού γεννητικών κυττάρων και κυττάρων του Leydig. Τα γεννητικά κύτταρα παράγουν σπερματοζωάρια και τα κύτταρα του Leydig παράγουν τεστοστερόνη. Εάν οι όρχεις συρρικνωθούν, ο άνδρας μπορεί να εμφανίσει χαμηλότερη συγκέντρωση σπερματοζωαρίων, χαμηλότερα επίπεδα τεστοστερόνης ή και τα δύο. 

Η ατροφία των όρχεων διαφέρει από τη συρρίκνωση που συμβαίνει στους εν λόγω αδένες εξαιτίας χαμηλών θερμοκρασιών. Στη δεύτερη περίπτωση το όσχεο αντιδρά με σύσπαση στις χαμηλές θερμοκρασίες, έτσι ώστε να τραβήξει τους όρχεις πιο κοντά στο σώμα και να διατηρήσει τη θερμοκρασία τους, ενώ αντιθέτως σε υψηλές θερμοκρασίες χαλαρώνει. Στις πιθανές αιτίες της ατροφίας των όρχεων περιλαμβάνονται:

ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ

– Η ηλικία: με την αύξηση της ηλικίας το σώμα παράγει λιγότερη τεστοστερόνη και λιγότερα σπερματοζωάρια.

-Ορμονικές διαταραχές: κάποιες φορές ενδέχεται να προκαλέσουν ατροφία των όρχεων. Εάν ο οργανισμός δίνει εντολή για μειωμένη παραγωγή τεστοστερόνης, οι όρχεις μπορεί να μειωθούν σε μέγεθος. Οι ορμονικές διαταραχές που αναστέλλουν την παραγωγή τεστοστερόνης συνήθως οφείλονται στη λήψη θεραπείας υποκατάστασης τεστοστερόνης, οιστρογόνων, αναβολικών καθώς και κάποιων άλλων φαρμάκων.

-Ορχίτιδα: πρόκειται για μια λοίμωξη που προκαλεί πόνο και φλεγμονή στους όρχεις και μπορεί να προκληθεί από βακτήριο ή ιό. Κάποια από τα συχνά αίτια της ορχίτιδας περιλαμβάνουν τη λοίμωξη από χλαμύδια, από γονόρροια ή από βακτήρια του εντέρου, τις λοιμώξεις του ουροποιητικού, το ουρολογικό χειρουργείο καθώς και τη τοποθέτηση ουροκαθετήρα.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ

-Διάφορα νοσήματα: κάποια νοσήματα, όπως είναι η λοίμωξη από HIV και η παρωτίδα, αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης ατροφίας των όρχεων. Η θεραπεία μπορεί να αναστρέψει την ατροφία, εξαρτάται όμως από τη σοβαρότητα της συρρίκνωσης.

-Κατάχρηση αλκοόλ: η τακτική κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων αλκοόλ ενδέχεται να προκαλέσει μείωση των επιπέδων τεστοστερόνης. Η κατάχρηση του αλκοόλ μπορεί επίσης να προκαλέσει βλάβη του ιστού των όρχεων, η οποία μπορεί να οδηγήσει στην ατροφία.

-Συστροφή όρχεως: εκτός από τον πόνο και το οίδημα, μπορεί επίσης να προκληθεί και απώλεια αίματος. Εάν το άτομο δεν λάβει άμεσα θεραπεία, η απώλεια αιμάτωσης και οξυγόνου ενδέχεται να οδηγήσει σε μόνιμη ατροφία.

-Η κιρσοκήλη: σε πολλές περιπτώσεις το άτομο δεν αντιλαμβάνεται ότι έχει κιρσοκήλη, μπορεί όμως να παρατηρήσει ότι ο όρχις της πλευράς που έχει προσβληθεί είναι μικρότερος.

-Ο καρκίνος των όρχεων: σε σπάνιες περιπτώσεις ο καρκίνος των όρχεων μπορεί να προκαλέσει ατροφία στους όρχεις. Ενώ ο καρκίνος των όρχεων τείνει να προσβάλει νεότερους άνδρες, είναι σε μεγάλο βαθμό θεραπεύσιμος. 

Συνήθως τα πιο εμφανή συμπτώματα ατροφίας των όρχεων είναι η έκδηλη συρρίκνωση του ενός ή και των δύο όρχεων. Ωστόσο, ανάλογα με την ηλικία, καθώς και την ύπαρξη άλλων προβλημάτων υγείας, ένα άτομο μπορεί να παρατηρήσει και κάποια άλλα συμπτώματα. Για παράδειγμα, τα νεαρά άτομα που δεν έχουν μπει στην εφηβεία μπορεί να παρατηρήσουν αυξημένο μέγεθος πέους κι έλλειψη τριχοφυΐας στο πρόσωπο ή στο εφήβαιο. Εάν η ατροφία εμφανιστεί μετά την εφηβεία, τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν:

  • μαλακούς όρχεις
  • μειωμένη σεξουαλική ορμή
  • μειωμένη μυϊκή μάζα
  • υπογονιμότητα
  • μειωμένη τριχοφυΐα στο πρόσωπο και το εφήβαιο.

Εάν η ατροφία προκαλείται από ένα υποκείμενο πρόβλημα υγείας, τότε το άτομο μπορεί να έχει πόνο στους όρχεις φλεγμονή, πυρετό και ναυτία.

Για τη διάγνωση της ατροφίας των όρχεων ο ιατρός θα ρωτήσει τον ασθενή σχετικά με τον τρόπο ζωής του, το ιατρικό του ιστορικό και τα φάρμακα που ενδεχομένως λαμβάνει. Παράλληλα, θα διεξαγάγει μια φυσική εξέταση των όρχεων, ώστε να διαπιστώσει το μέγεθος, το σχήμα, τη σκληρότητα και την υφή τους. Τέλος, μπορεί να διεξαγάγει και κάποιες εξετάσεις, όπως είναι ένα υπερηχογράφημα στους όρχεις, ώστε να εξετάσει τυχόν ανωμαλίες στη ροή του αίματος, εξετάσεις αίματος για να ελεγχθούν σημεία λοίμωξης, καλλιέργειες υγρών και ούρων για να αποκλειστούν σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα και ορμονολογικές εξετάσεις.

Η αντιμετώπιση της ατροφίας των όρχεων εξαρτάται από την αιτία που την προκαλεί. Πιθανές θεραπείες είναι η χορήγηση αντιβιοτικών σε περίπτωση λοίμωξης, οι αλλαγές του τρόπου ζωής, η ορμονοθεραπεία και το χειρουργείο – ιδιαίτερα σε περιπτώσεις όπως είναι η συστροφή όρχεως.

Κάποιοι ισχυρίζονται ότι υπάρχουν φυτικές θεραπείας που είναι αποτελεσματικές για την αντιμετώπιση της ατροφίας των όρχεων, αλλά δεν υπάρχουν κλινικά δεδομένα που να το υποστηρίζουν.

Τέλος, είναι πολύ σημαντικό τα άτομα να γνωρίζουν το φυσιολογικό μέγεθος και σχήμα των όρχεών τους ώστε να ανιχνεύουν έγκαιρα τυχόν αλλαγές. Η έγκαιρη παρέμβαση και θεραπεία αυξάνει την πιθανότητα αναστρεψιμότητας της ατροφίας των όρχεων.

Το άρθρο επιμελήθηκε ο Κ. Κωνσταντινίδης, Χειρουργός, Ουρολόγος-Ανδρολόγος, Πρόεδρος του Ανδρολογικού Ινστιτούτου Αθηνών, www.andrologia.gr

σχόλια αναγνωστών
oδηγός χρήσης