Η «Γκέμμα» μάς καλεί σε μια «τελετουργία κάθαρσης». Πρόκειται για «μία περιπλάνηση στο ταξίδι του υπαρκτικού προσανατολισμού, στην περιπέτεια του ανθρώπου από την πρώτη κραυγή μέχρι το ύστατο τραγούδι». Ο σκηνοθέτης Πάνος Αγγελόπουλος μιλάει στο Αθηναϊκό- Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων για την «Γκέμμα» του Δημήτρη Λιαντίνη, έργο «βαθιά φιλοσοφικό, ποιητικό, ψυχαναλυτικά λυτρωτικό», το οποίο έκανε θέατρο, παραδίδοντας στο κοινό μια μυσταγωγική παράσταση.
Μετά την περσινή επιτυχία της, η «Γκέμμα», επιστρέφει, από τις 2 Μαΐου, στη σκηνή του θεάτρου «Βρετάνια», σε θεατρική προσαρμογή και σκηνοθεσία δική του. Άλλωστε ο Πάνος Αγγελόπουλος έχει δώσει εξαρχής το θεατρικό του στίγμα: μας συστήθηκε με την «Ασκητική» του Ν. Καζαντζάκη, παράσταση η οποία παίχτηκε για αρκετές σεζόν, γεμίζοντας και το Ηρώδειο. Τώρα καταπιάνεται με την «Γκέμμα» του Λιαντίνη, φωτίζοντας ένα κρυπτικό κείμενο, που αφορά τον σημερινό θεατή.
Γιατί επιλέξατε την «Γκέμμα» του Λιαντίνη μετά την «Ασκητική» του Ν. Καζαντζάκη;
Καταρχήν ο χαρισματικός φιλόσοφος Δημήτρης Λιαντίνης δεν μεταλαμπάδευε μόνο μεγάλες ιδέες, αλλά τις ενσάρκωνε στην ίδια του την ζωή, ζούσε απόλυτα σαν εμπνεόμενος άνθρωπος. Δηλαδή δεν ερμήνευε μόνο τον κόσμο αλλά επαλήθευε μέσα από την πράξη. Αυτό από μόνο του είναι μια μεγάλη δεξαμενή παραδειγμάτων για το ευ ζην. Η «Γκέμμα» αποτελεί το μεγάλο του αριστούργημα που έχει αγαπηθεί πολύ από όλο τον κόσμο. Εκεί μας διδάσκει ότι τελικός σκοπός της ζωής είναι η θέωσή μας. Κι αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο κάνοντας χρήση της ελευθερίας μας. Και ειδικά της ελευθερίας που οδηγεί στην αρετή. Αποκτούμε την αξιοπρέπειά μας όταν αρχίσουμε να αμφιβάλλουμε και να αμφισβητούμε.
Ποιος είναι ο λόγος που επιμένετε να διασκευάζετε φιλοσοφικά κείμενα;
Η διασκευή των φιλοσοφικών έργων ερευνά τα μεγάλα αρχετυπικά ερωτήματα του ανθρώπου μέσα από μια αφήγηση ή μια δράση χαρακτήρων επί σκηνής. Κατ’ αυτόν τον τρόπο «μεταφέρω» τις αφηρημένες φιλοσοφικές έννοιες σε όρους καθημερινότητας. Τα δύο αυτά κείμενα (σ.σ. «Ασκητική» και «Γκέμμα») τολμάνε να διαπραγματευθούν και να εξημερώσουν τη μέγιστη αγωνία που ταλανίζει τον άνθρωπο και που έχουν να κάνουν με το από πού ερχόμαστε και που πηγαίνουμε, για την αιτία και τον σκοπό της ύπαρξής μας, συγχρονίζοντας πάντα την επικαιρότητα και τα σύγχρονα προβλήματα με τις μεγάλες αφηγήσεις που κληρονομήσαμε.
Πόσο μας αφορά σήμερα το συγκεκριμένο κείμενο;
Η «Γκέμμα» μας μυεί στο μυστήριο της δυνατότητας να μπορούμε να θέτουμε ερωτήματα και να εφευρίσκουμε τις δικές μας απαντήσεις. Μας παιδεύει ώστε να αξιοποιούμε τις δημιουργικές μας δυνάμεις. Κι αυτό κατακτάται μέσα από την αγάπη για την ζωή. Όπου η ζωή μας δυσκολεύει διότι έχει αντιφάσεις αλλά μας αποθεώνει όταν προβαίνουμε σε σύνθεση των αντιφάσεων αυτών. Αρκεί να έχουμε ερωτικό βλέμμα. Που είναι θυσιαστικό και αντιεγωϊστικό. Και φυσικά ελευθερία δεν υπάρχει χωρίς την περιφρόνηση του φόβου και της ματαιοδοξίας.
Το έργο μιλά και για τον έρωτα;
Θεωρεί τον έρωτα αιτία ζωής. Ή και θανάτου! Μπορούμε να αποκτήσουμε γνώση και εμπειρία αθανασίας από τον θάνατο. Έρως και θάνατος πρέπει να μην χωρίζουν ούτε στιγμή. Με την έννοια ότι ο άνθρωπος, όταν σωφρονιστεί από την θνητότητά του, μόνο τότε μπορεί να τολμήσει να δοθεί απόλυτα στη μοναδικότητα της ζωής. Μέσω της δημιουργίας, τον ύψιστο έρωτα δηλαδή, να υψωθεί σε μικρό θεό και να υπερνικήσει την φθορά και την αδράνεια. Αν ξεπερνάς τα όρια τότε μόνο μπορείς να απαντήσεις θετικά σε κάθε ερώτημα που μπορεί να σε καθηλώνει ή να σε συντρίβει. Ο έρωτας λοιπόν σε κάνει παράτολμο και σε εκτοξεύει πέρα από τον στενό ορίζοντα της πραγματικότητας. Γι’ αυτό είναι μέγιστο δώρο, που ο έρως είναι ο πυρήνας της ζωής.
Πόσο δύσκολο είναι να αποδοθεί θεατρικά ένα απαιτητικό φιλοσοφικό δοκίμιο, όπως είναι η «Γκέμμα»;
Όπως κάθε δοκίμιο που αποτελείται από ιδέες που συγκρούονται μεταξύ τους και αναγκάζονται να εξελιχθούν! Αντιμετώπισα τις ιδέες αυτές σαν ανθρώπινους χαρακτήρες και την ανέλιξή τους σαν ιστορία με αρχή, μέση και τέλος, σύμφωνα με τον αριστοτελικό ορισμό της τραγωδίας, έργο μίμησης πράξεως σπουδαίας και τελείας. Εκμεταλλεύτηκα αυτή την διαλεκτική για να φέρω τις μεγάλες ιδέες στα μέτρα της καθημερινότητας.
*Τη θεατρική προσαρμογή και τη σκηνοθεσία της «Γκέμμας» υπογράφει ο Πάνος Αγγελόπουλος, τα σκηνικά ο Γιάννης Ζημιανίτης, τα κοστούμια η Λευκή Δεριζιώτη, τη μουσική η Έρρικα Σωτηρόπουλου και την κίνησης η Έρση Πήττα. Παίζουν: Νίκος Καλογερόπουλος, Βίκυ Μαραγκάκη, Αλίκη Ζαχαοπούλου , Κωνσταντής Ζημιανίτης, Κρυσταλλία Κεφαλούδη, Δανάη Μπερή και ο Γιώργος Νάκος.
Πηγή: ΑΠΕ – ΜΠΕ
