Τα 63 λεπτά, που καθήλωσαν το κοινό στα Γιάννενα, αποτυπώνουν την ιστορία και τη διαδρομή της σημαντικής Ρωμανιώτικης Εβραϊκής Κοινότητας, που αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της πόλης επί αιώνες.
Η ταινία «Ρωμανιώτες», αφιερωμένη στην ομώνυμη Ισραηλιτική Κοινότητα Ιωαννίνων, κέρδισε το βραβείο Καλύτερου Ντοκιμαντέρ μεγάλου μήκους στο Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου της Νέας Υόρκης 2019 και το περασμένο Σάββατο σε πρώτη παγκόσμια, προβλήθηκε στην αίθουσα «Β. Πυρσινέλλας» του Πνευματικού Κέντρου του Δήμου Ιωαννιτών.
Οι Ρωμανιώτες, είναι ελληνόφωνοι Εβραίοι. Πριν τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, οι Ρωμανιώτικες Κοινότητες υπήρχαν διάσπαρτες στην Ελλάδα.
«Η πιο αρχετυπική, σημαντική Ρωμανιώτικη Κοινότητα, η Μητρόπολη των Ρωμανιωτών Εβραίων ήταν στα Ιωάννινα», τονίζει μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο δήμαρχος κ. Μωυσής Ελισάφ, ενώ επισημαίνει, πως μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, παρέμεινε ίσως «η μονή αμιγής Ρωμανιωτική κοινότητα που υπάρχει σήμερα στην πατρίδα. Συρρικνωμένη, αλλά είναι η μόνη ζώσα Ρωμανιώτικη Κοινότητα, σήμερα στην Ελλάδα».
Τη σκηνοθεσία του ντοκιμαντέρ, έκαναν η Ανιές Σκλάβου και ο Στέλιος Τατάκης, ενώ αποτελεί μια παραγωγή του CosmoteTV με την υποστήριξη της Ισραηλιτικής Κοινότητας Ιωαννίνων και τη συμβολή του Εβραϊκού Μουσείου Ελλάδος.
Ο δήμαρχος Ιωαννιτών, ο οποίος είναι και πρόεδρος της Ισραηλιτικής Κοινότητας Ιωαννίνων, αναφέρεται στο περιεχόμενο της ταινίας. Σημειώνει πως αυτή, προσπαθεί να αποτυπώσει την πολυσήμαντη και ταραχώδη ζωή της εβραϊκής κοινότητας των Ιωαννίνων διάμεσου των αιώνων, και καταλήγει στα γεγονότα της Κατοχής και την μεταπολεμική ζωή της κοινότητας.
Παρουσιάζει τα χαρακτηριστικά της, το μουσικό της ιδίωμα, τη γλώσσα, τα ήθη και τα έθιμα των Ρωμανιωτών που είναι πολύ στενά συνδεδεμένα με τον ντόπιο πληθυσμό, Χριστιανούς και Μουσουλμάνους που συνυπήρχαν. Παράλληλα, δίνεται έμφαση σε γεγονότα της ζωής των Ρωμανιωτών στα Γιάννενα, υπάρχουν συνεντεύξεις Ελλήνων Εβραίων που ζουν στο Ισραήλ και ομιλούν για το Ρωμανιώτικο παρελθόν τους, πως το ζουν, πως το βιώνουν εκτός Ελλάδας και Ιωαννίνων. Στο ντοκιμαντέρ κάνει κατάθεση ψυχής και η 95χρονη σήμερα Γιαννιώτισσα Εσθήρ Κοέν, που επέζησε του Άουσβιτς-Μπίρκεναου. Επίσης, υπάρχουν αναφορές στη Ρωμανιώτικη Κοινότητα της Νέας Υόρκης, με Συναγωγή και Μουσείο, που είναι μια ενεργή Γιαννιωτοεβραϊκή Κοινότητα.
Ο κ. Ελισάφ εξηγεί, ότι οι Εβραίοι εμφανίστηκαν στον ελλαδικό χώρο, πολλά χρόνια πριν την Γέννηση του Χριστού. Στη συναγωγή της Δήλου, υπάρχει μια ένδειξη για την παρουσία Εβραίων στην Ελλάδα, είναι ένα ενδεικτικό παράδειγμα 300 χρόνια π.Χ.
Ο Απόστολος Παύλος, μιλούσε στην Θεσσαλονίκη και στην Κόρινθο σε συναγωγές, δηλαδή στις εβραϊκές κοινότητες που ήταν διάσπαρτες στον ελλαδικό χώρο. Οι Εβραίοι ομιλούσαν τα ελληνικά, τα οποία τότε ήταν κάτι σαν μια διεθνής γλώσσα. Οι Εβραίοι που ζούσαν στον ευρύτερο ελλαδικό χώρο μιλούσαν ελληνικά και πήραν τον χαρακτηρισμό Ρωμανιώτες, από το Βενετσιάνικο, Romani, που υποδήλωνε τον ευρύτερο ελλαδικό χώρο.
Mετά την προβολή της ταινίας, ακολούθησε μουσικό πρόγραμμα με ρωμανιώτικους ύμνους και τραγούδια.
