Ένας χρόνος συμπληρώθηκε από την έναρξη της πανδημίας και κάποιες ευρωπαϊκές χώρες, είτε ξεκινούν να διοργανώνουν πιλοτικές συναυλίες με ειδικά υγειονομικά πρωτόκολλα, είτε ανακοινώνουν επισήμως το προσεχές άνοιγμα πολιτιστικών εκδηλώσεων με μέτρα, εντός του Μαΐου και του Ιουνίου, εν όψει της καλοκαιρινής περιόδου που ευνοεί τις υπαίθριες εκδηλώσεις. Η εικόνα αυτή, βέβαια, δε θυμίζει καθόλου το πλούσιο πολιτιστικό γίγνεσθαι του καλοκαιριού των ετών πριν από το 2020, με τα περίφημα φεστιβάλ ανά την Ευρώπη.
Το μωσαϊκό των εθνικών πολιτικών αντιμετώπισης της κρίσης, των περιοριστικών μέτρων, των «ακορντεόν» ανοίγματος-κλεισήματος, των προγραμμάτων εμβολιασμού και των λιγοστών ακόμα σχεδίων επανεκκίνησης, όπως διαμορφώνεται στις ευρωπαϊκές χώρες, παρουσιάζει τέτοια ποικιλομορφία σήμερα, ώστε καθίσταται επιτακτική η ανάγκη για έναν κεντρικό συντονισμό μεταξύ των κρατών μελών που θα επιτρέψει το ασφαλές και βιώσιμο άνοιγμα των ζωντανών εκδηλώσεων.
Ευρωπαίοι Διοργανωτές: «Συντονιστείτε για να μπορέσουμε να ξεκινήσουμε τις εκδηλώσεις, δεν τα βγάζουμε πέρα»
Η επιστολή προς τον Ευρωπαίο Επίτροπο Εσωτερικής Αγοράς Thierry Breton τον Μάρτιο, την οποία υπογράφουν οι μεγαλύτερες ευρωπαϊκές ενώσεις διοργανωτών φεστιβάλ και πολιτιστικών & αθλητικών εκδηλώσεων, μαζί με τη GESAC, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Οργανισμών Συλλογικής Διαχείρισης πνευματικών δικαιωμάτων, είναι ενδεικτική του κλίματος που επικρατεί στον κλάδο.
Οι ενώσεις απευθύνουν έκκληση για την ανάγκη διαμόρφωσης μίας ενιαίας ευρωπαϊκής στρατηγικής, όσον αφορά τον συντονισμό για το άνοιγμα των εκδηλώσεων και των χώρων πολιτισμού μετά την πανδημία, με την εμπλοκή όλων των εθνικών αρμόδιων υπουργείων (πολιτισμού, αθλητισμού, υγεία, οικονομίας, βιομηχανίας κ.ά.) και την υποστήριξη των Ευρωπαίων Επιτρόπων.
Ο συντονισμός αυτός κρίνεται απαραίτητος, καθώς αυτήν τη στιγμή, δεδομένων του πλήθους των περιοριστικών μέτρων που ισχύουν και εναλλάσσονται μεταξύ τους, ακόμα και εντός της ίδιας της χώρας, ανάλογα με τη φάση στην οποία βρίσκεται, αλλά και την πρόοδο του εκάστοτε εθνικού προγράμματος εμβολιασμών, δεν είναι εφικτή η υλοποίηση συναυλιών μεγάλου βεληνεκούς με βιώσιμη και μακρόπνοη προοπτική, αλλά μόνο σε πιλοτικό στάδιο και αποσπασματικά.
Τονίζουν, για παράδειγμα, ότι το κόστος διοργάνωσης μίας συναυλίας δεν μπορεί να καλυφθεί από την υφισταμένη επιτρεπόμενη χωρητικότητα (30%) σε χώρες όπου επιτρέπονται οι εκδηλώσεις.
Επιπλέον, η διοργάνωση εκδηλώσεων μεγάλης κλίμακας απαιτεί σχεδιασμό και προγραμματισμό από 3 έως και 9 μήνες νωρίτερα (ίσως και μερικά χρόνια σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως οι πανευρωπαϊκές περιοδείες), γεγονός που δεν είναι εφικτό τώρα.
Επιπλέον, επισημαίνουν ότι ακόμα και αν ενεργοποιήθηκαν σε εθνικό επίπεδο μέτρα έκτακτης οικονομικής ενίσχυσης για την προστασία του κλάδου και παρότι έχουν γίνει πολλές εκκλήσεις να δεσμευτεί συγκεκριμένο ποσό στον πολιτισμό -τουλάχιστον 2%- από τα εθνικά στρατηγικά Σχέδια Ανάκαμψης για την επόμενη 5ετία, πολλοί χώροι μεγάλου βεληνεκούς κινδυνεύουν με οριστικό λουκέτο.
Οι επισφαλείς συνθήκες, η απουσία ενιαίου συντονισμού και ολοκληρωμένου σχεδίου και η έλλειψη αυτοπεποίθησης αποθαρρύνουν τους διοργανωτές, τους επενδυτές και το κοινό, παρότι οι Ευρωπαίοι πολίτες έχουν σαφώς νοσταλγήσει τον θερινό κινηματογράφο, τις θεατρικές παραστάσεις, τις καλοκαιρινές συναυλίες, τα φεστιβάλ και τις δημοφιλείς αθλητικές διοργανώσεις.
Διαβάστε την επιστολή ΕΔΩ
Πατήστε εδώ για να δείτε τι ισχύει έως σήμερα, σχετικά με την επανεκκίνηση των εκδηλώσεων και το άνοιγμα των χώρων στην Ευρώπη.
Θαρραλέα βήματα επανεκκίνησης και πιλοτικές συναυλίες
Ελλάδα: Άνοιγμα τουρισμού και ορισμένων δραστηριοτήτων πολιτισμού εν όψει καλοκαιριού
Μετά τις 15/5 ανοίγει ο τουρισμός, με την εστίαση και το λιανεμπόριο να ανοίγουν στις 3/5, ενώ θα επιτρέπονται ορισμένες δραστηριότητες του Πολιτισμού. Εν τω μεταξύ, οι υπαίθριοι αρχαιολογικοί χώροι και τα δημόσια πάρκα είναι ήδη ανοιχτά από τον Μάρτιο.
Έχει ήδη προγραμματιστεί το Athens Technopolis Jazz Festival, στα τέλη Μαΐου, σε υβριδική μορφή -φυσική και ψηφιακή εκδοχή-, με Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες, ενώ στις 10/5 αναμένεται να ανακοινωθεί το πρόγραμμα του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου 2021, η ομάδα του οποίου ετοιμάζεται πυρετωδώς. Κάποιες υπαίθριες ζωντανές εκδηλώσεις με Έλληνες καλλιτέχνες αναμένεται να διοργανωθούν, επίσης, από τους Δήμους σε όλη την περιφέρεια μέσα στο καλοκαίρι.
Ωστόσο, οι μεγάλες συναυλίες ξένων καλλιτεχνών που είχαν προγραμματιστεί για το προσεχές διάστημα, όπως των Red Hot Chili Peppers, των Massive Attack και της Celine Dion τελικά ακυρώθηκαν.
Ελβετία: άνοιγμα πολιτιστικών και αθλητικών εκδηλώσεων με μέτρα
Το Ομοσπονδιακό Συμβούλιο της Ελβετίας -η 7μελής ομοσπονδιακή κυβέρνηση της χώρας- αποφάσισε να επανεκκινήσει τις ζωντανές πολιτιστικές και αθλητικές εκδηλώσεις. Το πρόγραμμα εμβολιασμού της χώρας προχωράει ομαλά και παρά τους κινδύνους που ενέχει μια τέτοια απόφαση, η κυβέρνηση αποφάσισε να δώσει το πράσινο φως. Έτσι, από τη Δευτέρα 19 Απριλίου είναι και πάλι δυνατή η διοργάνωση εκδηλώσεων με κοινό και θεατές υπό περιορισμούς, όπως σε αθλητικά στάδια, κινηματογράφους, θέατρα και χώρους συναυλιών.
Επιτρέπονται αθλητικές και πολιτιστικές δραστηριότητες, καθώς και ορισμένοι αγώνες και διαγωνισμοί, σε εσωτερικούς χώρους. Οι εκδηλώσεις με θεατές θα γίνονται σε εξωτερικούς χώρους με 100 άτομα – όπως ποδοσφαιρικοί αγώνες ή υπαίθριες συναυλίες – και σε εσωτερικούς χώρους με 50 άτομα – όπως κινηματογράφοι, θέατρα και συναυλίες- πάντα καθιστά και με χρήση μάσκας, χωρίς διαλείμματα και χωρίς φαγητό και ποτό. Τα εστιατόρια και τα μπαρ θα μπορούν να ανοίξουν ξανά σε υπαίθριους χώρους με μέγιστο αριθμό τεσσάρων ατόμων ανά τραπέζι και με αποστάσεις.
Πορτογαλία: Άνοιγμα ορισμένων χώρων πολιτισμού και εστίασης στο μεγαλύτερο μέρος της χώρας
Το άνοιγμα των πολιτιστικών χώρων ανακοίνωσε και η Πορτογαλία από τις 19 Απριλίου και εντεύθεν, με την εστίαση, τα θέατρα, τα μουσεία, τα εμπορικά κέντρα και τα σχολεία να ξανανοίγουν. Ωστόσο, 11 από τους 300 συνολικά δήμους της χώρας δεν μπόρεσαν να ενταχθούν στο πλάνο αυτό, λόγω της βεβαρυμένης επιδημιολογικής εικόνας που παρουσιάζουν.
Βρετανία: Ξεκινά πάλι το Διεθνές Φεστιβάλ Εδιμβούργου
“Είμαστε πολύ ευγνώμονες προς τους καλλιτέχνες που δέχθηκαν να συνταξιδέψουν μαζί μας, τους ενδιαφερομένους, τους δωρητές και τους χορηγούς που μας περιμένουν, κατά τη διάρκεια αυτής της δύσκολης χρονιάς, αλλά και το κοινό μας που δεν έπαψε να μας ενθαρρύνει.” Με αυτά τα λόγια ο Fergus Linehan, διευθυντής του Διεθνούς Φεστιβάλ του Εδιμβούργου, ανακοίνωσε το άνοιγμα για το κορυφαίο φεστιβάλ καλλιτεχνικών παραστάσεων στον κόσμο, γεγονός που σηματοδοτεί τη γενναία επιστροφή των ζωντανών εκδηλώσεων στην πρωτεύουσα της Σκωτίας και υλοποιείται σε συνεργασία με την κυβέρνηση της χώρας το Συμβούλιο του Εδιμβούργου και άλλες αρμόδιες αρχές για την εφαρμογή κατάλληλων μέτρων ασφαλείας Covid-19.
Το Διεθνές Φεστιβάλ θα πραγματοποιηθεί από τις 7 έως τις 29 Αυγούστου 2021 σε εμβληματικές τοποθεσίες της πόλης, όπως το πάρκο του Εδιμβούργου και το κτήριο Old College Quad του Πανεπιστημίου, τηρουμένων όλων των μέτρων ασφάλειας των καλλιτεχνών και του κοινού. Πλήρεις λεπτομέρειες για το πρόγραμμα του Φεστιβάλ που περιλαμβάνει όπερα, συμφωνική μουσική και μουσική δωματίου, θέατρο και σύγχρονη μουσική, θα ανακοινωθούν την Τετάρτη 2/6 και η προπώληση εισιτηρίων ξεκινά την Παρασκευή 11/6. Ασφαλώς, δεν θα λείψουν και επιλεγμένες streaming παραστάσεις από το Διεθνές Φεστιβάλ για τους απομακρυσμένους φίλους του σε όλον τον κόσμο.
Ισπανία: Συναυλία 5.000 ατόμων στη Βαρκελώνη
Μία από τις μεγαλύτερες συναυλίες στην Ευρώπη, εν μέσω πανδημίας, διοργανώθηκε στις 28 Μαρτίου στην Βαρκελώνη, στο κλειστό στάδιο Palau Sant Jordi, το οποίο ενισχύθηκε με προηγμένο σύστημα εξαερισμού. Τη συναυλία του συγκροτήματος Love of Lesbian παρακολούθησαν 5.000 άτομα με μάσκες FFP2 που είχαν κάνει διαγνωστικό τεστ την ίδια μέρα, χωρίς μέτρα αποστασιοποίησης. Η συναυλία πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο ενός πιλοτικού προγράμματος που εξετάζει τη βιωσιμότητα της διοργάνωσης μαζικών εκδηλώσεων Covid-safe μετά από τη διεξαγωγή rapid test των προσερχομένων. Μάλιστα, σύμφωνα με επίσημες ανακοινώσεις, δεν αναφέρθηκαν κρούσματα από μετάδοση της λοίμωξης covid-19 μετά το πέρας της συναυλίας.
Η κατάσταση, ωστόσο, στην Ισπανία είναι ιδιάζουσα, καθώς οι συνθήκες ποικίλουν από περιφέρεια σε περιφέρεια -οι περιφέρειες της χώρας είναι αυτόνομες και αυτοδιοικούμενες-, καθώς και από πόλη σε πόλη, και το επιτρεπόμενο ποσοστό χωρητικότητας μπορεί να κυμαίνεται από 30% έως και 75%, με αποτέλεσμα να απουσιάζει ένας κεντρικός σχεδιασμός για το ταυτόχρονο άνοιγμα των εκδηλώσεων με συντονισμένη δυνατότητα μετακίνησης καλλιτεχνών και κοινού διαπεριφερειακά.
Η συναυλία που έγινε στη Βαρκελώνη ήταν συνέχεια ενός παρόμοιου πειράματος στην Ολλανδία με 1.300 άτομα κοινό νωρίτερα τον Μάρτιο, κατά το οποίο οι μουσικόφιλοι παρακολούθησαν ένα διήμερο μουσικό φεστιβάλ, αφού επέδειξαν κατά την είσοδό τους τα αρνητικά αποτελέσματα του διαγνωστικού τους τεστ για Covid-19. Ανάλογες εκδηλώσεις μικρού βεληνεκούς έχουν διοργανωθεί και στο Λουξεμβούργο.
Βρετανία: Πολυχώρος για υπαίθριες πολιτιστικές εκδηλώσεις και εστίαση στο Μάντσεστερ
Ένας νέος, τεράστιος υπαίθριος χώρος για ζωντανές θεατρικές και μουσικές εκδηλώσεις, αλλά και για φαγητό και ποτό θα στηθεί στο Μάντσεστερ προκειμένου να προσφέρει έναν καλοκαιρινό προορισμό για άτομα που αναζητούν μια ασφαλή και ευχάριστη βραδιά ψυχαγωγίας στην πόλη της βορειοδυτικής Βρετανίας. Το νέο έργο θα δημιουργήσει 450 νέες θέσεις εργασίας για ανεξάρτητους καλλιτέχνες και δημιουργικούς επαγγελματίες, ενισχύοντας την οικονομία που έχει πληγεί δριμύτατα από την πανδημία.
Χτισμένος από την εταιρία HOME σε έναν χώρο τρεις φορές το μέγεθος της περίφημης Albert Square του Μάντσεστερ, ο νέος χώρος που ονομάζεται Homeground ανοίγει την Παρασκευή 28 Μαΐου και θα βρίσκεται σε μια τοποθεσία έκτασης 80.000 τ.μ. Θα διαθέτει έναν χώρο 400 θέσεων, σύμφωνα με τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης, το ειδικά σχεδιασμένο υπαίθριο θέατρο Covid-safe, όπου θα φιλοξενηθούν μουσικές παραγωγές δύο κλασικών έργων, καθώς επίσης και παραστάσεις καμπαρέ και κωμωδίας, ενώ θα υπάρχει και μία δεύτερη σκηνή που ονομάζεται The Manchester Stage.
Ανάγκη διασύνδεσης ευρωπαϊκών προγραμμάτων χρηματοδότησης με το άνοιγμα των ζωντανών εκδηλώσεων
Μέσα σε αυτό το κατακερματισμένο ακόμη τοπίο, τα νέα ευρωπαϊκά προγράμματα 2021-2027, όπως το Creative Europe, το Horizon Europe, το Digital Europe που παρέχουν σοβαρές ευκαιρίες χρηματοδότησης για τον Πολιτιστικό και Δημιουργικό Τομέα, έχουν εγκριθεί και αναμένεται να ανακοινώσουν το προσεχές διάστημα τις προσκλήσεις συμμετοχής για επιμέρους έργα.
Τα προγράμματα αυτά έχουν σχεδιαστεί για να καλύψουν ανάγκες δομικών αναδιαρθρώσεων και επενδύσεις υποδομής με μακροπρόθεσμο πλάνο υλοποίησης. Μήπως, όμως, με βάση όλα τα παραπάνω, θα πρέπει να διερευνηθεί η δυνατότητα διασύνδεσης των προγραμμάτων αυτών με το άνοιγμα των πολιτιστικών και αθλητικών εκδηλώσεων που επιχειρείται τώρα, οι οποίες θα πρέπει να είναι προσαρμοσμένες στις νέες συνθήκες που έχει δημιουργήσει η πανδημία, σε βάθος χρόνου δύο ετών;
Με βάση τα νέα υγειονομικά πρωτόκολλα που αναμένεται να σχεδιαστούν, με τη μεγαλύτερη δυνατή συνοχή μεταξύ τους, απαιτούνται σοβαρές επενδύσεις, προκειμένου να καλυφθούν κόστη εξοπλισμού/εγκαταστάσεων (π.χ. εξαερισμός σύμφωνα με τις νέες οδηγίες), μετακίνησης και ψηφιοποίησης, να προβλεφθούν υβριδικά μοντέλα διοργάνωσης συναυλιών με ζωντανή εκτέλεση μουσικής και ταυτόχρονα livestream μετάδοση για να καλυφθεί το κόστος διοργάνωσης της εκδήλωσης κλπ.
Κάποια από αυτά τα νέα επιχειρηματικά μοντέλα που θα αναπτυχθούν μπορεί να παρατείνουν την ύπαρξή τους και μετά τη μεταβατική αυτή φάση, αν αποδειχθούν λειτουργικά. Ήδη η μουσική βιομηχανία προσαρμόζεται στις νέες συνθήκες, αναζητώντας ευφάνταστους τρόπους παρουσίασης των ζωντανών εμφανίσεων καλλιτεχνών με τη βοήθεια της τεχνολογίας, στο πλαίσιο τηλεοπτικών σόου, προκειμένου να προσφέρει μία εμπλουτισμένη μουσική/κινηματογραφική εμπειρία στον απομακρυσμένο online θεατή.
Το μέλλον των ζωντανών εκδηλώσεων
Οι streaming συναυλίες δεν θα υποκαταστήσουν τη ζωντανή εμπειρία. Όμως, ο τρόπος με τον οποίο θα επιστρέψουμε στις ζωντανές εκδηλώσεις μαζικής ψυχαγωγίας και θα επισκεφθούμε πάλι δημόσιους και ιδιωτικούς χώρους επιτέλεσης παραστατικών τεχνών και μεγάλες αθλητικές διοργανώσεις, με το πέρας της πανδημίας, θα διαμορφωθεί και θα εξαρτηθεί από την ασφάλεια και την εμπιστοσύνη που θα οικοδομήσουμε μεταξύ μας και θα εμπνεύσουμε γύρω μας, μέσα από τη χάραξη ενός ολοκληρωμένου μακρόπνοου πολιτικού και οικονομικού σχεδιασμού που θα αφορά όλους τους εμπλεκομένους: τον καλλιτέχνη, τον διοργανωτή, τον χορηγό και το κοινό.
Ο πολιτισμός μπορεί να ξαναχτίσει τις σχέσεις εμπιστοσύνης μεταξύ των Ευρωπαίων πολιτών, να μετουσιώσει συναισθήματα και ιδέες σε νέες εμπειρίες με μια φρέσκια και θετική ματιά για το μέλλον, να επουλώσει κοινωνικούς δεσμούς που τραυματίστηκαν από την πρωτοφανή αποστασιοποίηση και απομόνωση που βιώσαμε. Με τη δημιουργική πρωτοτυπία, την άριστη σχέση με την καινοτομία και την ψηφιακή τεχνολογία, το υψηλό ποσοστό απασχόλησης νέων και την ισχυρή παραγωγική του δύναμη, ο πολιτιστικός και δημιουργικός τομέας, ακόμα και εάν έχει πληγεί σφόδρα από την πανδημία, μπορεί να συμβάλει δυναμικά στην ανοικοδόμηση της ευρωπαϊκής οικονομίας.
Θα σταθούμε όλοι στο ύψος των περιστάσεων σε αυτήν την κρίσιμη καμπή για τον πολιτισμό και τους ανθρώπους του;
Ή μήπως μπορούμε να φανταστούμε τη ζωή μας χωρίς την τέχνη και την αισθητική απόλαυση, την ενέργεια, την πνευματική καλλιέργεια, την ψυχική ανάταση και την συντροφιά που μας προσφέρει;…
