Ο «Μάκβεθ», η συναρπαστική όπερα του Τζουζέππε Βέρντι, είναι η πρώτη παραγωγή όπερας που θα παρουσιαστεί στη δοκιμαστική περίοδο της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, στην Κεντρική Σκηνή – Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος, στις 23, 25, 27, 29 Απριλίου και 3 Μαΐου 2017.
Βασισμένη στην ομότιτλη «καταραμένη» τραγωδία του Σαίξπηρ, η σημαντικότερη νεανική όπερα του συνθέτη, μέσα από την έντονα δραματική μουσική της, προσφέρει σπάνια ψυχογραφήματα των βασικών ρόλων. Η υπόθεση αφορά την αναρρίχηση του στρατηγού Μάκβεθ στον θρόνο της Σκωτίας αφού φονεύσει τον βασιλιά Ντάνκαν και τον στρατηγό Μπάνκο. Συνεργός και υποκινητής των εγκληματικών ενεργειών είναι η σύζυγος του Μάκβεθ. Στη συνέχεια, εκείνη αυτοκτονεί υπό το βάρος των τύψεων κι εκείνος εκτελείται από τον ευγενή Μακντάφ, ο οποίος υπερασπίζεται τα δικαιώματα του Μάλκολμ, γιου του Ντάνκαν.
Στον Μάκβεθ, ο Βέρντι υπερβαίνει το συμβατικό πλαίσιο της εποχής του για να συνθέσει ένα έργο με θεατρική δύναμη και με χαρακτήρες που διαθέτουν πρωτόγνωρο ψυχολογικό βάθος και ένταση, ενώ με τη δεξιοτεχνική ενορχήστρωση επιτυγχάνει να σκιαγραφήσει θεαματικά τη βία, τη συνωμοσία, τον θάνατο.
Ο Βέρντι, αδιαφορώντας για τα τυπικά γνωρίσματα της όπερας του 19ου αιώνα, έρχεται σε έμμεση ρήξη με την παράδοση της ιταλικής λυρικής τέχνης, προκειμένου να αφομοιώσει και να ενσωματώσει στο έργο του, τη δραματουργία του Σαίξπηρ. Ως αποτέλεσμα αυτής της επιλογής του συνθέτη, στον Μάκβεθ ο τενόρος δεν έχει πρωταγωνιστικό ρόλο, στο έργο δεν υπάρχει ερωτική ιστορία, ούτε και η καθοριστική πατρική φιγούρα. Παράλληλα, ο Βέρντι αναδεικνύει σε βασική πρωταγωνίστρια τη Λαίδη Μάκβεθ, την οποία θεωρεί κύριο υπαίτιο των τραγικών εξελίξεων και η οποία χαρακτηρίζεται ως το «κυρίαρχο δαιμόνιο – demonio dominatore». Όχι τυχαία, ο Μάκβεθ έχει χαρακτηριστεί «η πρώτη γνήσια σαιξπηρική όπερα», στην ιστορία της ιταλικής όπερας.
Χρονικά ο Μάκβεθ προηγείται των αριστουργημάτων που καθιέρωσαν διεθνώς τον Βέρντι. Ωστόσο, στο έργο αυτό είναι ήδη πλήρως ανεπτυγμένη η μουσικοθεατρική γλώσσα του συνθέτη και μάλιστα πάνω στον καμβά ενός από τα σπουδαιότερα έργα της ιστορίας του θεάτρου. Ο Βέρντι και ο λιμπρετίστας του Φραντσέσκο-Μαρία Πιάβε ακολούθησαν σε γενικές γραμμές την αφήγηση της σαιξπηρικής τραγωδίας, μπολιάζοντας, ωστόσο, το λιμπρέτο με στοιχεία έντασης και θεατρικότητας που άρμοζαν στο ιλουζιονιστικό θέατρο του 19ου αιώνα. Έτσι, οι τρεις μάγισσες του πρωτοτύπου μετατράπηκαν σε ένα χορό μαγισσών, για τον οποίο ο Βέρντι έγραψε ορισμένες από τις ωραιότερες χορωδιακές του σελίδες, ενώ ο συνθέτης έγραψε συγκλονιστική μουσική για τις σκηνές μεγάλης θεατρικότητας, όπως η σκηνή της υπνοβασίας της Λαίδης Μάκβεθ.
Την παραγωγή, η οποία πρωτοπαρουσιάστηκε από την ΕΛΣ τον Ιανουάριο του 2014 στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, διευθύνουν οι δύο διακεκριμένοι αρχιμουσικοί της ΕΛΣ, Λουκάς Καρυτινός και Ηλίας Βουδούρης.
Η σκηνοθεσία του διακεκριμένου Ιταλού σκηνοθέτη και θεωρητικού της όπερας Λορέντσο Μαριάνι, εστιάζει στον τρόπο σκέψης των δύο ηρώων και οπτικοποιεί την αντίδραση στο συναίσθημα του φόβου. Το σκηνικό αποδίδει ένα no man’s land – έναν τόπο στο πουθενά, μια «απεικόνιση» των σκοτεινών σημείων του μυαλού μας.
Οι δύο κεντρικοί ρόλοι του έργου είναι εξαιρετικά απαιτητικοί, καθώς συνδυάζουν τις υψηλές φωνητικές απαιτήσεις με αντίστοιχες υποκριτικές. Είναι χαρακτηριστικό πως όταν πρότειναν στον Βέρντι μία διάσημη πρωταγωνίστρια της εποχής του, με εξαιρετικά φωνητικά, αλλά φτωχά υποκριτικά χαρίσματα, για το ρόλο της Λαίδη Μάκβεθ, ο συνθέτης αντέταξε ότι προτιμούσε ο ρόλος να ερμηνευθεί από κάποια που δεν τραγουδά καθόλου, παρά από κάποια που δεν είναι ικανή να αναδείξει τις σκοτεινές και διαβολικές του παραμέτρους. Ο δε ομώνυμος ρόλος, αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις στο ρεπερτόριο του βαρυτόνου. Ανάμεσα στους τραγουδιστές που άφησαν εποχή στο ρόλο αυτό υπήρξε και ο σπουδαίος Έλληνας βαρύτονος Κώστας Πασχάλης (1929-2007), που τον ερμήνευσε στα μεγαλύτερα θέατρα του κόσμου.
Τον ρόλο του Μάκβεθ, στην παραγωγή, ερμηνεύει ο διεθνώς αναγνωρισμένος Έλληνας βαρύτονος Τάσης Χριστογιαννόπουλος, με εμφανίσεις στα σημαντικότερα ευρωπαϊκά λυρικά θέατρα και φεστιβάλ, όπως, μεταξύ άλλων, η Όπερα των Παρισίων, η Opéra Comique του Παρισιού, η Κρατική Όπερα της Βιέννης, το Glyndebourne festival της Αγγλίας, το Θέατρο La Monnaie των Βρυξελλών, η Όπερα της Φρανκφούρτης κτλ.
Τη Λαίδη Μάκβεθ ερμηνεύει η Δήμητρα Θεοδοσίου, η οποία έχει διαπρέψει ως σπουδαία ερμηνεύτρια του βερντιανού ρεπερτορίου σε θέατρα από το Μιλάνο έως τη Ζυρίχη και από το Λονδίνο έως την Ιαπωνία και τη Βραζιλία.
Μαζί τους οι μονωδοί της ΕΛΣ Πέτρος Μαγουλάς, Αντωνία Καλογήρου, Δημήτρης Πακσόγλου, Φίλιππος Δελλατόλας, Παύλος Σαμψάκης, Χρήστος Αμβράζης, Παύλος Μαρόπουλος, Βάσω Πετρόγιαννη, Φύλλη Γεωργιάδου, καθώς και μέλη του Μπαλέτου της ΕΛΣ.
Η Λαίδη Μάκβεθ είναι θύμα του. Παρά την αρχική εντύπωση, διακρίνεται από τραγική προδιάθεση για αυτοκαταστροφή. Η ψυχή της είναι ήδη ραγισμένη. Περιμένει να ανοίξει στα δύο σαν ώριμο φρούτο. Η ιστορία του Μάκβεθ αναπτύσσεται σε αυτές τις δύο σφαίρες. Είναι η ιστορία του τρόπου με τον οποίο δουλεύει το μυαλό δύο ανθρώπων και των αντιδράσεών τους απέναντι στο φόβο. Διαδραματίζεται σε έναν τόπο που δεν θα μπορούσε να είναι πουθενά, αν όχι στο μυαλό μας και στις ειδικές σκοτεινές δυνάμεις του. Οι δυνάμεις του σκότους ταξιδεύουν μέσα από τις μάγισσες.
Διαμορφώνουν και κατευθύνουν τους πρωταγωνιστές, σπρώχνοντάς τους στο μονοπάτι της φιλοδοξίας, του φόνου και του θανάτου. Αντιπροσωπεύουν όσα δεν γνωρίζουμε. Η ιστορία βρίσκεται πλήρως στα χέρια τους. Φόβος. Ψυχή. Δύο ελληνικές λέξεις, οι οποίες περιλαμβάνουν πλήρως το δράμα που μάς προσέφεραν οι Σαίξπηρ και Βέρντι. Ελπίζουμε ότι παρακολουθώντας αυτή την παράσταση, αυτές οι δύο θεμελιώδεις όψεις της ύπαρξής μας θα μπορέσουν με κάποιο τρόπο να διερευνηθούν και να καταστούν καλύτερα κατανοητές. Από όλους.
Ο Μάκβεθ σε μία ματιά
Ο συνθέτης / Ο Τζουζέππε Βέρντι, ο διασημότερος συνθέτης του ιταλικού ρομαντισμού, γεννήθηκε στο Λε Ρόνκολε της βόρειας Ιταλίας το 1813 και πέθανε στο Μιλάνο το 1901. Σπούδασε μουσική στο επαρχιακό Μπουσσέτο και στη συνέχεια στο Μιλάνο. Τα πρώτα του
Σύνοψη πρωτοτύπου
A’ Πράξη / Σκωτία, 1040 μ.Χ. Ο Μάκβεθ και ο Μπάνκο, δύο στρατηγοί στο στρατό του βασιλιά Ντάνκαν, επιστρέφουν από τη μάχη. Στο δάσος συναντούν μάγισσες, οι οποίες προβλέπουν ότι ο Μάκμπεθ θα γίνει βασιλιάς της Σκωτίας αλλά και ότι ο Μπάνκο θα γίνει πατέρας βασιλιάδων.
Στον πύργο του Μάκβεθ η γυναίκα του πληροφορείται την προφητεία από γράμμα του συζύγου της. Όταν μαθαίνει ότι ο Μάκβεθ επιστρέφει στο κάστρο συνοδευόμενος από το βασιλιά, αντιλαμβάνεται πως ήρθε η ώρα της δράσης. Πείθει το σύζυγό της να δολοφονήσει τον Ντάνκαν και ενοχοποιεί τους φρουρούς. Ο Σκωτσέζος ευγενής Μακντάφ και ο Μπάνκο ανακαλύπτουν το φόνο.
Β’ Πράξη / Ο Μάκβεθ έχει γίνει βασιλιάς ενώ ο Μάλκολμ, γιός του Ντάνκαν, διέφυγε στην Αγγλία. Ενθυμούμενοι την προφητεία των μαγισσών, Μάκβεθ και Λαίδη αποφασίζουν να σκοτώσουν τον Μπάνκο και το γιό του Φλίανς.
Μπάνκο και Φλίανς πλησιάζουν στο κάστρο του Μάκβεθ, προσερχόμενοι σε λαμπρό δείπνο, που παραθέτει ο βασιλιάς. Δολοφόνοι σκοτώνουν τον Μπάνκο, όμως ο Φλίανς τους ξεφεύγει.
Κατά τη διάρκεια του δείπνου ένας δολοφόνος πληροφορεί τον Μάκβεθ για όσα συνέβησαν έξω από το κάστρο. Επιστρέφοντας στο τραπέζι ο Μάκβεθ θορυβείται καθώς νομίζει ότι βλέπει τον Μπάνκο να κάθεται στην προβλεπόμενη θέση. Η Λαίδη προσπαθεί να διώξει το φάντασμα από την σκέψη του συζύγου της, όμως αυτό επιστρέφει. Η περίεργη συμπεριφορά του Μάκβεθ ξενίζει τους καλεσμένους. Θορυβημένος, ο Μακντάφ αποφασίζει να εγκαταλείψει τη Σκωτία, τώρα που την κυβερνά ένας τύραννος.
Γ’ Πράξη / Ο Μάκβεθ συναντά τις μάγισσες σε μία σπηλιά. Απαντώντας στα ερωτήματά του, προκαλούν σειρά από οράματα. Τον προειδοποιούν να φυλάγεται από τον Μακντάφ αλλά τον βεβαιώνουν ότι δεν κινδυνεύει από άνδρα που γέννησε γυναίκα, καθώς επίσης ότι θα βασιλεύει μέχρι να κινηθεί το δάσος του Μπέρναμ. Γεμάτος φόβο από την εμφάνιση των οραμάτων οκτώ βασιλέων που ακολουθούνται από τον Μπάνκο, ο Μάκβεθ λιποθυμά. Όταν συνέρχεται αποφασίζει να εξοντώσει τον Μακντάφ και τη γενιά του.
Δ’ Πράξη / Στα σύνορα Σκωτίας και Αγγλίας, Σκωτσέζοι πρόσφυγες θρηνούν την πατρίδα τους, που διοικείται από τον τύραννο Μάκβεθ. Ο Μακντάφ πληροφορείται τη δολοφονία της γυναίκας και των παιδιών του και μαζί με τον Μάλμολμ αποφασίζει να εκδικηθεί. Κρυμμένοι πίσω από κομμένα κλαδιά όλοι μαζί προελαύνουν προς το κάστρο του Μάκβεθ.
Ο γιατρός και μία κυρία επί των τιμών παρακολουθούν έντρομοι τη Λαίδη Μάκβεθ, η οποία καθώς υπνοβατεί ομολογεί τα φοβερά εγκλήματα που διέπραξε μαζί με το σύζυγό της.
Συντριμμένος, ο Μάκβεθ αντιμετωπίζει με απάθεια τα νέα του θανάτου της γυναίκας του. Ο στρατός των Μακντάφ και Μάλκολμ προελαύνει κρυμμένος πίσω από κλαδιά, τα οποία κρατά. Αντικρίζοντας το θέαμα οι έκπληκτοι φρουροί ανακοινώνουν στον Μάκβεθ πως το δάσος του Μπέρναμ κινείται.
Στη συνέχεια, στο πεδίο της μάχης ο Μάκβεθ ακούει τον Μακντάφ να αφηγείται ότι δεν γεννήθηκε φυσιολογικά, αλλά ότι τον άρπαξαν πρόωρα από τα σπλάχνα της μάνας του. Συνειδητοποιεί ότι έχει έρθει το τέλος του. Τα νικηφόρα στρατεύματα του Μάλκολμ εισέρχονται και πανηγυρίζουν την απελευθέρωση της πατρίδας.
Μάκβεθ
Όπερα σε τέσσερις πράξεις του Τζουζέππε Βέρντι (1813-1901)
Κεντρική Σκηνή Εθνικής Λυρικής Σκηνής – Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος
Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος
23, 25, 27, 29 Απριλίου & 3 Μαΐου 2017
Ώρα έναρξης: 20.00
Μουσική διεύθυνση: Λουκάς Καρυτινός (23, 25, 27/4) – Ηλίας Βουδούρης (29/4 & 3/5)
Σκηνοθεσία: Λορέντσο Μαριάνι
Σκηνικά: Μαουρίτσιο Μπαλό
Κοστούμια: Σίλβια Αϋμονίνο
Χορογραφία: Ρενάτο Τζανέλλα
Σχεδιασμός φωτισμών: Λίνους Φέλμπομ
Επιμέλεια-προσαρμογή φωτισμών: Χριστίνα Θανάσουλα
Σχεδιασμός Βιντεοπροβολών: Λούσυ Μακ Κίννον
Διεύθυνση χορωδίας: Αγαθάγγελος Γεωργακάτος
Μάκβεθ: Τάσης Χριστογιαννόπουλος
Μπάνκο: Πέτρος Μαγουλάς
Λαίδη Μάκβεθ: Δήμητρα Θεοδοσίου
Ακόλουθος Λαίδης Μάκμπεθ: Αντωνία Καλογήρου
Μακντάφ: Δημήτρης Πακσόγλου
Μάλκολμ: Φίλιππος Δελλατόλας
Γιατρός, Υπηρέτης του Μάκμπεθ: Παύλος Σαμψάκης
Δολοφόνος / Αγγελιαφόρος: Χρήστος Αμβράζης
Α’ Οπτασία: Παύλος Μαρόπουλος
Β’ Οπτασία: Βάσω Πετρόγιαννη
Γ’ Οπτασία: Φύλλη Γεωργιάδου
Συμμετέχουν η Ορχήστρα, η Χορωδία και μέλη του Μπαλέτου της ΕΛΣ
Στα ιταλικά, με ελληνικούς και αγγλικούς υπότιτλους
Τιμές εισιτηρίων δοκιμαστικής περιόδου
€15, €25, €35, €50, €55, €60
Φοιτητικό, παιδικό €12
Περιορισμένης ορατότητας €10
Προπώληση εισιτηρίων:
ΤΑΜΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΣ ΣΤΟ ΚΠΙΣΝ – Τ. 2130885700
καθημερινά 09.00-21.00,
ΤΑΜΕΙΑ ΘΕΑΤΡΟΥ ΟΛΥΜΠΙΑ – Τ. 2103662100
Τρίτη- Κυριακή 09.00-21.00 & Δευτέρα 09.00-16.00
& online στο WWW.NATIONALOPERA.GR
Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος: Λεωφόρος Συγγρού 364, 176 74 Καλλιθέα
Πληροφορίες για την πρόσβαση στο ΚΠΙΣΝ: http://snfcc.org/you-the-snfcc/planning-your-visit/?lang=el
