Συνέντευξη στη Σπυριδωνία Κρανιώτη
«Κάθε θεατής που φεύγει κι έχει μετακινηθεί λίγο μέσα του είναι ευτύχημα για εμένα, αυτός είναι ο στόχος μου, μέσα σε αυτόν τον μουντό κόσμο να μπορέσουμε να αγγίξουμε τις ταλαιπωρημένες ψυχές των ανθρώπων μέσα από την τέχνη μας» αναφέρει μεταξύ άλλων στο zougla.gr η Βάσια Χρονοπούλου, σκηνοθέτιδα και μέλος της ομάδας Apparatus, με αφορμή την παράσταση της «Δούλες» του Ζενέ, η οποία παρουσιάζεται κάθε Δευτέρα και Τρίτη στο Θέατρο Άλμα μέχρι τις 28 Δεκεμβρίου.
Η ταλαντούχα Βάσια Χρονοπούλου, τα τελευταία χρόνια με τις σκηνοθεσίες της, παρά το νεαρό της ηλικίας της, κατάφερε να αφήσει το στίγμα της στον καλλιτεχνικό χώρο.
«Με μαθαίνω ακόμα, προσπαθώ δηλαδή» εξομολογείται η αξιόλογη καλλιτέχνις και αποκαλύπτει πού οφείλεται η επιτυχία της παράστασης «Δούλες» καθώς και τι ονειρεύεται για την καλλιτεχνική της διαδρομή.
Τέλος, αναφέρεται στις δυσκολίες που αντιμετωπίζει ένας καλλιτέχνης στην Ελλάδα του 2021 και αποκαλύπτει τα μελλοντικά της σχέδια.
Τι σας ώθησε να ασχοληθείτε με τις Δούλες του Ζενέ;
Το έργο το διάβασα πρώτη φορά πριν δέκα χρόνια και με προκάλεσε να ασχοληθώ με όλη την εργογραφία και τη ζωή του Ζενέ. Το είχα, λοιπόν, στο πίσω μέρος του μυαλού μου στη λίστα των έργων που ήθελα όταν θα το επέτρεπαν οι συνθήκες να ασχοληθώ με αυτό και να ζωντανέψω τον κόσμο που φαντάστηκα και μου αποκαλύφθηκε. Είναι ένα έργο τόσο γενναιόδωρο για τις πονεμένες ψυχές!
Ποια η δική σας σκηνοθετική προσέγγιση;
Το έργο βασίζεται στις μεταμφιέσεις και στο κέντημα της αλήθειας με το ψέμα. Θέλησα λοιπόν να φτιάξω ένα ονειρικό περιβάλλον στο οποίο η μεταμφίεση και το παιχνίδι δεν σταματάει ποτέ, η αλήθεια με το ψέμα δεν ξεχωρίζουν. Όλα δημιουργούνται μπροστά στον θεατή, ακόμα και η επιλογή του ρόλου αυτών των τριών πλασμάτων που βλέπουμε στη σκηνή. Όλα είναι ένας ρόλος, από τον ρόλο μας στην εργασία, στην οικογένεια, στους φίλους. Κάθε άνθρωπος λειτουργεί διαφορετικά στο εκάστοτε περιβάλλον, κλείνουμε άπειρους κόσμους μέσα μας. Η επιλογή του ρόλου, λοιπόν, είναι μια απόφαση που ήθελα να γίνει μπροστά στον θεατή, όπως και όλες οι επιλογές που οδηγούν την πορεία του έργου, θέλησα να φωτιστούν, αφήνοντας μετέωρο το ερώτημα αν αυτό το παραμύθι το κινούν οι ήρωες του έργου ή μια ανεξήγητη «μοίρα» φέρνει το αναπόφευκτο και αφήνει τους ήρωες χωρίς επιλογή. Άραγε όσα συμβαίνουν στην ζωή μας τα έχουμε οδηγήσει με κάποιον τρόπο εμείς εκεί ή τα γεγονότα έχουν μια ανεξάρτητη πορεία από εμάς.
Η Κλαιρ και η Σολάνζ θα ήταν πάντα «οι δούλες» ή θα μπορούσαν να επιλέξουν μια άλλη ζωή; Η μόνη λύση τους για να ξεφύγουν από τον ρόλο της δούλας είναι ο τίτλος του εγκληματία ή η μόνη αυτή λύση είναι στην πραγματικότητα μεταμφίεση της δειλίας; Αυτά τα ερωτήματα δεν απαντώνται, αλλά η ενασχόληση με αυτά φωτίζει τη ζωή μας. Το μόνο σίγουρο που φαίνεται στην παράστασή μας, πάντως, είναι ότι το αγόρι που αποφάσισε να γίνει η Κυρία κι ας μην είναι γυναίκα γίνεται το απόλυτο πρότυπο Κυρίας που κυριαρχεί με την παρουσία της υπενθυμίζοντάς μας πως το μόνο που χρειάζεται μερικές φορές είναι το θάρρος να επιλέξουμε να χτίσουμε και να στηρίξουμε τα όσα ονειρευόμαστε.
Ποιο είναι το στοιχείο που θέλει πρωτίστως να αναδείξει η παράσταση;
«Αυτό το αιώνιο ζεύγος του εγκληματία και της αγίας», αυτή τη διπλή φύση που κρύβουν μέσα τους οι άνθρωποι.
Αν μπορούσατε να απομονώσετε μια φράση του έργου ποια θα επιλέγατε;
«Επιτέλους τώρα είμαι μόνη, φριχτά.» Επιτέλους και φριχτά μαζί δεν χωράνε…
Πού πιστεύετε ότι οφείλεται η επιτυχία της παράστασης;
Δεν ξέρω πώς ορίζεται η επιτυχία… Πάντως, έχει δημιουργηθεί ένα έργο που πρωταγωνιστής του είναι το ψέμα, αλλά όλα και όλοι είναι αληθινά, ό,τι προκύπτει θα έλεγα ότι οφείλεται στην αλήθεια που υπάρχει στα όσα δεν λέγονται. Έχουμε δουλέψει πολύ με τους ηθοποιούς ώστε να μην γίνεται μια κορεσμένη παράσταση αλλά πρώτα από όλα να είναι μια εμπειρία ξεχωριστή κάθε φορά. Ταυτόχρονα, γνωρίζοντας πως το έργο είναι αρκετά δύσκολο για κάποιον που δεν έχει έρθει σε επαφή με τον Ζενέ προσπαθήσαμε η ιστορία του έργου να είναι κατανοητή, φροντίσαμε κάθε λέξη να την έχουμε αποκωδικοποιήσει κι έτσι αφού όλα γίνουν αληθινά και κατανοητά για εμάς πρώτα θα μπορούσαν να περάσουν και στο κοινό, να μοιραστούμε κάτι με τους θεατές.
Κάθε θεατής που φεύγει κι έχει μετακινηθεί λίγο μέσα του είναι ευτύχημα για εμένα, αυτός είναι ο στόχος μου, μέσα σε αυτόν τον μουντό κόσμο να μπορέσουμε να αγγίξουμε τις ταλαιπωρημένες ψυχές των ανθρώπων μέσα από την τέχνη μας. Τέλος, υπάρχουν η Ιωάννα, η Ντένια κι ο Θέμης, τρεις ταλαντούχοι ηθοποιοί, τολμηροί να σηκώσουν αυτά τα λόγια και το έργο στις πλάτες τους και τόσο γενναιόδωροι να δώσουν κομμάτια της ψυχής τους, να μοιραστούν τα συναισθήματά τους με τον κόσμο. Όταν επί σκηνής βλέπεις τρεις ανθρώπους να τα δίνουν όλα νομίζω δε μένει παρά να αφεθείς κι εσύ ο ίδιος.
Οι Δούλες του Ζενέ είναι ένα έργο που ανεβαίνει συχνά στις θεατρικές σκηνές. Γιατί πιστεύετε το συγκεκριμένο κείμενο γοητεύει τόσο πολύ τους δημιουργούς και το κοινό;
Στο έργο πρωταγωνιστεί η φαντασία κι επιτρέπει άπειρες διαφορετικές εκδοχές κι ερμηνείες. Ακόμα και σήμερα συζητώντας σε κάθε παράσταση με τους ηθοποιούς βρίσκουμε ποικίλες εκδοχές για διάφορα σημεία. Οπότε θεωρώ λογικό να ελκύει τους δημιουργούς καθώς ο καθένας καλείται να δημιουργήσει από την αρχή ένα καινούργιο σύμπαν. Επίσης, τα θέματα του έργου είναι διαχρονικά, δείχνει τις πικρές αλήθειες μιας ψυχής που λίγο τολμάμε να προσεγγίσουμε κι ο Ζενέ το τολμά. Αυτό από μόνο του είναι δώρο για το κοινό.
Πείτε μας λίγα λόγια για την ομάδα Apparatus και τους στόχους της
Η ομάδα μας δημιουργήθηκε το 2015. Θέλαμε να δημιουργήσουμε έναν πυρήνα καλλιτεχνών με κοινή αισθητική, αγωνίες και αντίληψη όπου όλοι μαζί θα προσπαθούσαμε να επικοινωνήσουμε τους προβληματισμούς μας με τον κόσμο μέσα από τη μορφή τέχνης που θα ταιριάζει καλύτερα στην κάθε ιδέα. Κάνουμε θέατρο πάνω απ’ όλα, αλλά έχουμε σχεδιάσει πολλά έργα που θα δοθούν καλύτερα μέσα από άλλες μορφές τέχνης. Ακόμα δεν μπορούμε να υλοποιήσουμε κάτι από τα όχι θεατρικά, αλλά κάποια στιγμή θα γίνει κι αυτό.
Προτεραιότητα μας είναι το έργο κι έτσι επιλέγουμε μετά όλους τους συνεργάτες που θα το υποστηρίξουν καλύτερα. Έχουμε, επίσης, αρκετούς καλλιτέχνες που συνεργάζονται συχνά με την ομάδα μας κι ας μην είναι στους Apparatus και μας αρέσει κι αυτό, μας ξέρουν και τους ξέρουμε και είναι εύκολο να επικοινωνήσουμε αυτό που έχουμε στο μυαλό μας. Θέλουμε με όσους συνεργαζόμαστε πρώτα απ’ όλα οι στόχοι μας να είναι κοινοί και μαζί να εξελιχθούμε και να προωθήσουμε το είδος τέχνης που ονειρευόμαστε.
Πώς θα περιγράφατε τον εαυτό σας με λίγες λέξεις;
Τον εαυτό μου δεν μπορώ να τον περιγράψω, θα έλεγα ψέματα. Δε θέλω να μου στερήσω τον πλούτο του ανθρώπινου χαρακτήρα ώστε να μου βάλω ταμπέλες και να βγάλω αποφάσεις για την περιγραφή μου. Αυτό, φυσικά, δε σημαίνει ότι δεν έχω επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές, οι οποίες όμως έχουν να κάνουν με τις πληγές μου που προσπαθώ να αντιμετωπίσω κι όχι με τον χαρακτήρα που ενδεχομένως θα παρουσίαζα κάποιες φορές αν δεν είχα αυτές τις πληγές. Πέρα από ναρκισσιστικό (ακόμα κι άσχημο χαρακτηρισμό να μου έδινα κάτι θα εξυπηρετούσε μέσα μου, τόσο χαιρόμαστε οι άνθρωποι να μας περιγράφουμε) το θεωρώ φτωχό αρχικά και κατασταλτικό για όλες τις εξελίξεις που έρχονται καθημερινά στην ζωή μου, στις αντιδράσεις και τα συναισθήματά μου. Με μαθαίνω ακόμα, προσπαθώ δηλαδή.
Ποια είναι η μεγαλύτερη δυσκολία που καλείται να αντιμετωπίσει ένας καλλιτέχνης στην Ελλάδα του 2021;
Σίγουρα από τη μία είναι τα οικονομικά και η επιβίωση μέσω του επαγγέλματος – ακόμα κι εγώ, ενώ κάνω την παραγωγή, προσωπικά δεν ζω από το θέατρο, με το ζόρι πληρώνομαι κι αυτό μου στερεί την χαρά να ασχοληθώ πιο πολύ, να έχω τον χρόνο να χαρώ τις πρόβες πχ και να μην πρέπει να φύγω τρέχοντας για την εργασία μου. Αλλά σε ένα πιο γενικό πλαίσιο είναι δύσκολο να βρεθεί η δύναμη για συνέχεια και καθαρή δημιουργία ανεπηρέαστη από όλες τις συνθήκες. Για παράδειγμα θεωρώ πολύ δύσκολο για έναν ηθοποιό να βρίσκει το κουράγιο να βουτά ολοκληρωτικά σε έναν ρόλο, όταν γύρω του για το παραμικρό ο χώρος του θεάτρου διχάζεται, κατασπαράζεται, όταν δεν έχει ίσες ευκαιρίες με άλλους ηθοποιούς, όταν πολλές φορές δεν έχει νερό, τηλέφωνο, λεφτά για το ενοίκιο. Βλέπεις ηθοποιούς που αντί να χαρούν την τέχνη τους και να ψάξουν μέσα τους, να εξελιχθούν φοβούνται περισσότερο μην κάνουν κάποιο λάθος και πέσουν φίλοι και μη να τους σχολιάσουν, μένουν στην ασφάλειά τους και τίποτα δεν εξελίσσεται έτσι. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον πόσο μπορείς να αφοσιωθείς στην τέχνη σου;
Tι ονειρεύεστε για την καλλιτεχνική σας διαδρομή;
Θα ήθελα να καταφέρουμε με την ομάδα μας να έχουμε ελευθερία! Οι συνθήκες δε μας επιτρέπουν να κάνουμε αρκετά έργα, αλλά κι όσα κάνουμε ακόμα δεν έχουμε την ελευθερία να γίνουν ακριβώς όπως θα τα φανταζόμασταν. Κυρίως επειδή δεν υπάρχουν λεφτά κι επιλέγουμε ακόμα που θα δώσουμε προτεραιότητα. Αν δεν είχαμε πάρει για παράδειγμα την επιχορήγηση για τις Δούλες η παράσταση δε θα μπορούσε να γίνει. Μακάρι να μπορέσουμε να συνεχίσουμε, αρχικά, σε αυτές τις δύσκολες για όλους συνθήκες κι όσα έργα έχουμε στο συρτάρι να μπορέσουμε να τα πραγματοποιήσουμε. Και μακάρι να συναντήσουμε όλο και πιο πολλούς ανθρώπους με όνειρα και όρεξη για δημιουργία!
Ποια τα μελλοντικά σας σχέδια;
Είναι διάφορα έργα που εδώ και καιρό περιτριγυρίζουμε, περιμένουμε λίγο να δούμε τι θα καταφέρουμε να προσεγγίσουμε πρώτα. Ανυπομονώ να βουτήξουμε σε έναν νέο κόσμο!
Δείτε επίσης: Παράταση παραστάσων για το έργο «Δούλες» σε σκηνοθεσία Βάσιας Χρονοπούλου στο θέατρο Άλμα
