Όλα ξεκίνησαν όταν το απόγευμα της Πέμπτης 3 Σεπτεμβρίου, με ανάρτηση στο Twitter και στην ιστοσελίδα του ΝΑΤΟ, ο γενικός γραμματέας της Συμμαχίας Γενς Στόλτενμπεργκ ανακοίνωσε πως αρχίζει διάλογος σε τεχνικό επίπεδο μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας για τη δημιουργία μηχανισμού αποφυγής ένοπλων συγκρούσεων.
Στην Αθήνα σημειώθηκε εμπλοκή. Προηγουμένως ο ΓΓ του ΝΑΤΟ είχε καλέσει στο γραφείο του τους 
εκπροσώπους της Ελλάδας και της Τουρκίας και τους είχε επιδώσει γραπτή πρότασή του (μία σελίδα Α4) για την έναρξη συνομιλιών προκειμένου να δημιουργηθεί αυτός ο μηχανισμός αποφυγής συγκρούσεων και άρα αποφυγής ατυχήματος ή θερμού επεισοδίου.
Η ελληνική πλευρά, μετά από μια πρώτη ανάλυση του περιεχομένου της πρότασης, αποφάσισε να την αποδεχτεί κατ΄ αρχήν υπό τον όρο βεβαίως να αποκλιμακωθεί η ένταση και να αποχωρήσει το Oruc Reis από την επίμαχη περιοχή νότια του Καστελόριζου.
Η δημοσιοποίηση ωστόσο της πρότασης Στόλτενμπεργκ «βραχυκύκλωσε» την Αθήνα. Μετά από έντονη κινητικότητα μεταξύ Υπουργείου Εξωτερικών και Μαξίμου αποφασίστηκε να υπάρξει διάψευση, αλλά όχι σε επίσημο επίπεδο. Επιλέχτηκε η μέθοδος των «διπλωματικών κύκλων».
Στην Άγκυρα τα πράγματα ήταν μάλλον πιο ήσυχα και ομαλά. Μάλιστα, νωρίς το βράδυ της Πέμπτης, το Γενικό Επιτελείο στην Άγκυρα ανακοίνωνε πως δεν θα υπάρξουν κοινές ασκήσεις με τη Ρωσία -και άρα επί της ουσίας ακυρώνονται οι δύο NAVTEX που είχαν εκδοθεί την προηγουμένη-προαναγγέλλοντας αεροναυτικές ασκήσεις με πραγματικά πυρά δυτικά και ανατολικά της Κύπρου και εντός της επίμαχης περιοχής νότια του Καστελόριζου. Αυτές οι δύο NAVTEX προκάλεσαν έντονο εκνευρισμό στην έδρα του ΝΑΤΟ αλλά και στους Αμερικανούς. Η Μόσχα μέσω Άγκυρας δήλωνε παρούσα στις εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο, στο επίκεντρο μάλιστα μίας έντονης έως και καταλυτικής για τη Συμμαχία αντιπαράθεσης μεταξύ δύο συμμάχων του ΝΑΤΟ.
Μέσα στις επόμενες ώρες ενεργοποιήθηκε ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο, ενώ η καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Ταγίπ Ερντογάν.
Αμέσως μετά από αυτή τη συνομιλία ανακοινώθηκε δημόσια η πρωτοβουλία του γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ.
Η εμπλοκή
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
1) Στην έδρα του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες αλλά και στην Αθήνα οι διπλωματικές και στρατιωτικές αρχές της Ελλάδας ήταν ενήμερες ως προς το περιεχόμενο της πρότασης Στόλτενμπεργκ. Είχε προηγηθεί διαβούλευση. Άρα δεν ευσταθεί πως ο ΓΓ του ΝΑΤΟ προχώρησε σε μονομερή ενέργεια. Το έγγραφο του γενικού γραμματέα το γνώριζαν ήδη ο μόνιμος αντιπρόσωπος της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ πρέσβης Λαμπρίδης και στο σύνολό τους το Μέγαρο Μαξίμου και τα ανώτερα κλιμάκια του ΥΠΕΞ. Ουσιαστικά, ανέφεραν οι ίδιες πηγές, επρόκειτο για μια συζήτηση σχετικά με άμεσα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης που θα οδηγούσαν στη συνέχεια σε διαπραγματεύσεις τις δύο χώρες.
2) Η Αθήνα επιλέγει τη μέθοδο της «χλιαρής διάψευσης», όπως αποκαλείται διά «ανώνυμων διπλωματικών κύκλων», ώστε στη συνέχεια να υφίσταται η δυνατότητα «διάψευσης της διάψευσης».
3) Η ελληνική πλευρά επανέρχεται (και σωστά) στο βασικό αίτημα πως δεν νοείται συζήτηση υπό καθεστώς απειλών και με το Oruc Reis να πλέει στα όρια ή εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας.
4) Η Τουρκία δίνει μεγάλη δημοσιότητα στην πρόταση του ΓΓ του ΝΑΤΟ και ακυρώνει στην πράξη τις NAVTEX για κοινές ασκήσεις με τη Ρωσία.
5) Η Μόσχα εκδίδει επίσημη ανακοίνωση διαψεύδοντας κατηγορηματικά πως στηρίζει την Τουρκία στην Ανατολική Μεσόγειο. «Τέτοιες δηλώσεις είναι προκλητικές» επισημαίνει ο υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας Σεργκέι Λαβρόφ.
Εν αναμονή
Λογικά αναμένονται εξελίξεις εντός του τρέχοντος εικοσιτετραώρου στις Βρυξέλλες, όπου ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ δεν μπορεί να εγκαταλείψει την πρωτοβουλία του. Ούτε και η Αθήνα, αλλά ούτε και η Άγκυρα είναι σε θέση να αρνηθούν μία πρόταση περί μηχανισμού αποτροπής συγκρούσεων. Στην αντίθετη περίπτωση θα ομολογούσαν πως επιδιώκουν την πολεμική εμπλοκή.
Ούτε η Αθήνα ούτε και η Άγκυρα είναι σε θέση να αγνοήσουν την εμπλοκή των ΗΠΑ και βεβαίως του Λευκού Οίκου στην υπόθεση και προσωπικά του Ντόναλντ Τραμπ και του Μάικ Πομπέο, ούτε είναι σε θέση να αγνοήσουν τη θορυβώδη προσωπική εμπλοκή της καγκελαρίου Μέρκελ.
