Στη Σύνοδο Κορυφής που διεξάγεται σήμερα, Παρασκευή, 17 Νοεμβρίου, στο Γκέτεμποργκ της Σουηδίας, οι ευρωπαίοι ηγέτες θέλουν κυρίως να στείλουν ένα μήνυμα στους πολίτες της ΕΕ.
Θέλουν δηλαδή να δείξουν ότι η οικονομική κρίση τελείωσε οριστικά στην Ευρώπη και ότι πλέον καιρός να επικεντρωθούν στην κοινωνική διάσταση της Ένωσης. Στο πρόγραμμα: η υπογραφή ενός κειμένου για τα κοινωνικά δικαιώματα, μια λίστα με είκοσι αρχές που θα αφορά διάφορα θέματα (ισότητα ευκαιριών και πρόσβασης στην αγορά εργασίας, συνθήκες εργασίας και προστασία ανέργων).
«Στόχος μας είναι να καλιτερέψουμε την καθημερινή ζωή των ανθρώπων και να δώσουμε ίσες ευκαιρίες σε όλα τα κράτη-μέλη», εξήγησε η Επίτροπος Μαριάν Τίσεν, η οποία βλέπει στην υιοθέτηση αυτής της κοινωνικής διάστασης της ΕΕ «το πιο ισχυρό μήνυμα που μπορούμε να στείλουμε στους πολίτες μας για να τους δείξουμε ότι αποτελούν προτεραιότητα». Η οικονομική κρίση «βρίσκεται πίσω μας», η Ενωση ξαναβρίσκει τις θέσεις εργασίας και την ανάπτυξη, αλλά «αντιμετωπίζει τώρα νέες προκλήσεις: την παγκοσμιοποίηση, την ψηφιοποίηση, τον γηρασμό του πληθυσμού», πρόσθεσε η Επίτροπος.
Λίστα με καλές προθέσεις
Ωστόσο, τα όρια αυτού του κοινωνικού πυλώνα είναι ορατά: το κείμενο που θα υιοθετηθεί θα είναι μια λίστα καλών προθέσεων που θα δημιουργεί προβλήματα. «Είναι οδηγίες, δεν είναι εντολές», αναγνώρισε ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν Βάλντις Ντομπρόφσκις. Η πρωτοβουλία για την υιοθέτηση κοινωνικού πυλώνα ανήκει στον Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, τον πρόεδρο της Κομισιόν.
Ωστόσο η Ευρώπη δεν διαθέτει θεσμικά την ικανότητα να δράσει σε κοινωνικό επίπεδο. Πρώτος ο πρώην Γάλλος Επίτροπος Ζακ Ντελόρ είχε ξεκινήσει αυτή το σχέδιο για μια «Κοινωνική Ευρώπη», στα μέσα της δεκαετίας του 1980. Ολα έμειναν σε επίπεδο συνθημάτων γιατί τα κράτη-μέλη δυσκολεύονται να συνεννοηθούν μεταξύ τους. Κάποιοι, όπως η Μεγάλη Βρετανία, μπλόκαραν συστηματικά όλες τις πρωτοβουλίες των Βρυξελλών, για λόγους εθνικής κυριαρχίας.
Αλλά και η Σουηδία προέβαλε συστηματικά εμπόδια: πάντα πίστευε ότι θα αναγκαστεί να θυσιάσει το δικό της Κράτος-πρόνοιας και να το αντικαταστήσει με ένα κοινωνικό, ευρωπαϊκών αρχών, κράτος. Τα συνδικάτα της Σουηδίας αντιτίθενται, για παράδειγμα, στον ευρωπαϊκό ελάχιστο μισθό. Επομένως δεν βρέθηκε ποτέ κοινός τόπος για τον ελάχιστο μισθό, ειδικά στην περίοδο κρίσης. Ο μηνιαίος ελάχιστος μισθός, για παράδειγμα, είναι 9 φορές μικρότερος από τον αντίστοιχο στο Λουξεμβούργο.
Οι ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, επίσης, δεν μπόρεσαν ποτέ να συμφωνήσουν για τον χρόνο εργασίας (παραμένει 48ωρο στην ΕΕ), οδηγία που είχε ληφθεί το 2003.
Το μοναδικό εργαλείο κοινωνικής πολιτικής της Ευρώπης είναι τα χρήματα: δηλαδή το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (FSE).
Ωστόσο, μετά την αποχώρηση των Βρετανών από την ΕΕ -κατέβαλαν 10-12 δις ευρώ ετησίως στον προϋπολογισμό της Ενωσης, ακόμη και αυτό το Ταμείο κινδυνεύει να αντιμετωπίσει δυσκολίες. Ακόμη και η ιδέα για έναν προϋπολογισμό της ευρωζώνης, αφιερωμένο στο ασφαλιστικό των ανέργων, ιδέα που προωθούν οι Σοσιαλ-δημοκράτες στις Βρυξέλλες, αλλά οι Συντηρητικοί δεν θέλουν ούτε να ακούσουν.
Μια Σύνοδος Κορυφής για το τίποτα;
Επομένως, το ερώτημα που τίθεται αν η σημερινή Σύνοδος Κορυφής στο Γκέτεμπορντ γίνεται για το τίποτα. Ο Σουηδός υφυπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων Hans Dahlgren, ελπίζει ότι θα υπάρξει κάποιο αποτέλεσμα: «Οι ηγέτες θα νιώσουν την πίεση και ελπίζω ότι θα πάρουν έμπνευση για να συζητήσουν ο καθένας στη χώρα του», δήλωσε.
Ο πρόεδρος του μεγάλου συνδικάτου της Σουηδίας, LO, Karl-Petter Thorwaldsson, ένθερμος υποστηρικτής της παγκοσμιοποίησης και της ευέλικτης εργασίας, δήλωσε αισιόδοξος: «Είναι η πρώτη φορά από το Σύμφωνο της Λισαβόνας (2007) που η ΕΕ δείχνει καθαρά ότι έχει ευρωπαϊκές φιλοδοξίες», δήλωσε. Κάλεσε, μάλιστα, τους συναδέλφους του συνδικαλιστές στις άλλες χώρες να αναλάβουν τις ευθύνες τους και δήλωσε ότι λυπάται γιατί ορισμένα συνδικάτα έχουν ριζοσπαστικοποιηθεί και τα καλεί να επανέλθουν στον κοινωνικό διάλογο: «Πρέπει να φανούμε πραγματιστές, να δείξουμε ότι είμαστε έτοιμοι να διαπραγματευτούμε. Οταν κάνω συμφωνία με τους εργοδότες στη Σουηδία κάνω παραχωρήσεις, γιατί το μοντέλο όπου υπάρχει μόνο ένας κερδισμένος δεν λειτουργεί».
Αυτό το μοντέλο των παραχωρήσεων θα προσπαθήσει να «πουλήσει» και στις άλλες χώρες-μέλη της ΕΕ ο Σουηδός σοσιαλδημοκράτης πρωθυπουργός Stefan Löfven, πρώην επικεφαλής του ισχυρού συνδικάτου της μεταλλουργικής Metall, στο πλαίσιο του « global deal » που προωθεί: δηλαδή μια πρωτοβουλία, από κοινού με τον ΟΟΣΑ και την Διεθνή Οργάνωση Εργασίας (OIT), με στόχο να ενθαρρυνθεί ο τριμερής κοινωνικός διάλογος. Σε αυτόν συμφωνούν περίπου 15 χώρες, μεταξύ των οποίων και η Γαλλία, η οποία θα συνυπογράψει την Παρασκευή, στο πλαίσιο της Συνόδου του Γκέτεμποργκ.
Η Ανγκελα Μέρκελ απουσιάζει από την Σύνοδο του Γκέτεμποργκ και ο Εμανουέλ Μακρόν αναμένεται να γίνει δεκτός ως σούπερ σταρ στη Σουηδία. Κι αυτό γιατί οι σουηδοί εκτιμούν την θέλησή του να ξεκινήσει διάλογο στην Ευρώπη, να κάνει μεταρρυθμίσεις στη Γαλλία, στα εργασιακά, εμπνεόμενος από το σκανδιναβικό κοινωνικό μοντέλο.
