Σύνταξη – Επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης

Δύο ισπανικές πόλεις έχουν χτίσει ένα μεγάλο δίκτυο πύργων που πλημμυρίζουν τα γύρω δέντρα με ανακυκλωμένο νερό – σταματώντας την επέλαση της φωτιάς.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ

Είναι 42 βαθμοί Κελσίου, έχει να βρέξει εδώ και εβδομάδες και ο κίνδυνος πυρκαγιάς είναι μεγάλος. Σε αυτή τη σκονισμένη γωνιά της νοτιοανατολικής Ισπανίας τον Αύγουστο, το γρασίδι έχει κιτρινίσει και τα χωράφια με δημητριακά χάνονται στη ζέστη μετά από μήνες χωρίς βροχή. Περπατώντας στο δρόμο, νιώθεις σαν να καίγεται το δέρμα σου από τη ζέστη.

Όμως στα περίχωρα της Ribarroja, μιας μικρής πόλης κοντά στη Βαλένθια, υπάρχει μια ασυνήθιστη γραμμή άμυνας ενάντια σε μια πιθανή πυρκαγιά. Πάνω από τα δέντρα κοντά στην άκρη της πόλης βρίσκεται μια σειρά από τεράστιους πράσινους πύργους που μοιάζουν με φώτα των δρόμων. Λειτουργούν ως ψεκαστήρες – μαμούθ νερού, ντους στα δέντρα και τα φυτά και τα μπαμπού (που βρίσκονται από κάτω) με ανακυκλωμένο νερό, για να μειώσουν την πιθανότητα πυρκαγιάς. Τροφοδοτούνται με ανακυκλωμένο νερό από τα κοντινά σπίτια στη Ribarroja και στη γειτονική Paterna.

Αυτό είναι το μεγαλύτερο αμυντικό σύστημα κατά των πυρκαγιών στην Ευρώπη, που αποτελείται από 40 πύργους που περικυκλώνουν τις πόλεις, ο μεγαλύτερος με ύψος 24 μέτρων. Γνωστό ως έργο Guardian, προστατεύει τις αστικές περιοχές που περιβάλλονται από δέντρα ή άλλη βλάστηση από τις καταστροφικές συνέπειες μιας δασικής πυρκαγιάς, ενυδατώνοντας τη ζωή των φυτών – δημιουργώντας έτσι ένα φυσικό εμπόδιο. Καθώς η κλιματική αλλαγή αυξάνει την απειλή των δασικών πυρκαγιών σε ολόκληρη την ήπειρο, οι άμυνες τύπου Guardian θα μπορούσαν να γίνουν στο μέλλον μέρος των υψηλού κινδύνου περιοχών της Ευρώπης.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ

Το πότισμα της βλάστησης μπορεί να καθυστερήσει την εξάπλωση μιας πυρκαγιάς επειδή τα φυτά που περιέχουν μεγαλύτερες ποσότητες υγρασίας απαιτούν περισσότερη ενέργεια από μια πυρκαγιά. Άλλοι παράγοντες επηρεάζουν επίσης την εξάπλωση μιας πυρκαγιάς – η ταχύτητα του ανέμου είναι κρίσιμη, για παράδειγμα – αλλά γενικά όσο πιο ξηρή είναι η βλάστηση, τόσο πιο γρήγορα μια πυρκαγιά θα καταστρέψει το τοπίο.

«Το νερό τρώει μέρος της ενέργειας μιας φωτιάς», λέει ο Ferrán Dalmau, Διευθύνων Σύμβουλος της εταιρείας συμβούλων δασικών πυρκαγιών Medi XXI GSA, η οποία ανέπτυξε το σύστημα Guardian. «Αν ένα φυτό είναι καλύτερα ενυδατωμένο, τότε θα επιβραδύνει τη φωτιά». Όμως, ο Dalmau προειδοποιεί ότι το σύστημα δεν μπορεί να σβήσει τη φωτιά. Το Guardian μπορεί να επιβραδύνει και να βοηθήσει στον έλεγχο μιας πυρκαγιάς, αλλά δεν αντικαθιστά την ανάγκη επέμβασης των πυροσβεστικών υπηρεσιών.

Πράγματι, κρυμμένη ανάμεσα στα χαμόκλαδα είναι η δεύτερη γραμμή άμυνας του Guardian: μια σειρά από αισθητήρες. Αυτά διαβιβάζουν πληροφορίες στις τοπικές πυροσβεστικές αρχές σε πραγματικό χρόνο, 24 ώρες το 24ωρο, 7 ημέρες την εβδομάδα, σχετικά με τα επίπεδα υγρασίας των φυτών και τον κίνδυνο πυρκαγιάς που προκύπτει. Με βάση αυτές τις πληροφορίες, οι πυροσβεστικές υπηρεσίες τίθενται σε υψηλότερο επίπεδο συναγερμού εάν αυξηθεί ο κίνδυνος. Οι πολίτες μπορούν επίσης να λαμβάνουν ενημερώσεις για τον κίνδυνο πυρκαγιάς μέσω της υπηρεσίας ανταλλαγής μηνυμάτων Telegram.

Έχοντας επιδείξει το σύστημα Guardian επί τόπου, ο Dalmau μεταβαίνει στο γραφείο του και εξηγεί πώς, χάρη σε αυτούς τους αισθητήρες, το σύστημα μπορεί να υποδείξει περιοχές που θα μπορούσαν να επηρεαστούν από μια πυρκαγιά, καθώς και να προσομοιώσει πώς μπορεί να εξελιχθεί η φωτιά. Ένα γράφημα στον υπολογιστή του αποτυπώνει την γύρω περιοχή. Η αρδευόμενη περιοχή έχει καφέ χρώμα, που σημαίνει ότι είναι πιο ασφαλής, αλλά γύρω της η υπόλοιπη είναι σε έντονο κόκκινο – που σημαίνει ότι θα κινδύνευε στο μέγιστο από μια πυρκαγιά. Ένας αλγόριθμος υπολογίζει τους κινδύνους πυρκαγιάς.

Μετά από μια παρατεταμένη ξηρασία και τις καταιγιστικές υψηλές θερμοκρασίες, το 2022 ήταν η χειρότερη χρονιά για δασικές πυρκαγιές στην Ισπανία. Μέχρι στιγμής φέτος, έχουν καεί 275.000 εκτάρια – περίπου τέσσερις φορές μεγαλύτερη από την περιοχή της Νέας Υόρκης – που είναι υπερτετραπλάσιο από τον ετήσιο μέσο όρο της χώρας, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Σύστημα Πληροφοριών Δασικών Πυρκαγιών. Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους καθώς μαίνονταν οι φλόγες.

Στη Ribarroja, ο Guardian δεν έχει ακόμη αντιμετωπίσει μια έντονη καλοκαιρινή φωτιά. Όμως αυτό δεν είναι το πρώτο μέρος όπου έχει εγκατασταθεί το σύστημα. Ξεκίνησε ως πιλοτικό έργο το 2006 στο Carcaixent, μια άλλη πόλη κοντά στη Βαλένθια, και 10 χρόνια αργότερα δοκιμάστηκε όταν μια πυρκαγιά απείλησε να καταστρέψει την πόλη. «Αυτά τα γεγονότα είναι χαραγμένα στο μυαλό μου με πολλές κακές αναμνήσεις και πολλά μπόνους», λέει ο Enrique Lencina, ο οποίος ήταν πρόεδρος της ένωσης κατοίκων του Carcaixent την εποχή της πυρκαγιάς. Μικροί καταρράκτες νερού ξεχύθηκαν πάνω από τα δέντρα που περιβάλλουν τον οικισμό, επιβραδύνοντας τη φωτιά, αποδεικνύοντας ότι η λύση λειτουργεί αποτελεσματικά. Δραματικές φωτογραφίες δείχνουν πώς η φωτιά σταμάτησε λίγο πριν από μια σειρά από σπίτια και δέντρα που είχαν αποκλειστεί από αυτή την παλαιότερη έκδοση του Guardian, η οποία χρησιμοποιούσε πόσιμο νερό αντί για ανακυκλωμένο. «Μπορώ να πω ότι το σύστημα έσωσε τα σπίτια μας από την καταστροφή», λέει ο Lencina.

Έχοντας επίγνωση της επιτυχίας του συστήματος στο Carcaixent και αντιμέτωπες με υψηλό κίνδυνο δασικών πυρκαγιών σε αυτήν την άνυδρη γωνιά της Ισπανίας, οι αρχές στη Ribarroja και στην Paterna – δύο πόλεις με συνολικό πληθυσμό περίπου 90.000 – προσέλαβαν στη συνέχεια το Medi XXI GSA για να αναπτύξει ένα σύστημα προστασίας των κατοίκων τους. Το Urban Innovative Actions, μια πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Ένωσης που επιδιώκει να βρει βιώσιμες λύσεις στα αστικά προβλήματα, υποστήριξε το έργο με επιχορήγηση 4,4 εκατομμυρίων ευρώ, η οποία αντιπροσωπεύει το 80% της χρηματοδότησης. Το νεότερο σύστημα που χρησιμοποιεί ανακυκλωμένο νερό δημιουργήθηκε το 2019.

Η νέα έκδοση του Guardian χρησιμοποιεί λίγο περισσότερα από 70 εκατομμύρια λίτρα νερού ετησίως για την υπεράσπιση των πόλεων – ισοδύναμο περίπου 28 ολυμπιακών πισινών, ένα κλάσμα της συνολικής επεξεργασίας νερού στο  εργοστάσιο ανακύκλωσης. Οι υγειονομικές αρχές πρέπει πρώτα να δώσουν άδεια για τη χρήση του ανακυκλωμένου νερού. Πριν αντληθεί στο δίκτυο, υποβάλλεται σε μια σειρά τεστ για την εξάλειψη κάθε πιθανότητας εισόδου βακτηρίων στο σύστημα, με τις αρχές να ελέγχουν τα αποτελέσματα.

«Η μεγαλύτερη αξία του (Guardian) είναι ότι μπορεί να χρησιμοποιήσει ανακυκλωμένο νερό», λέει ο Dalmau. Αυτό, επιτυγχάνεται με χρήση οζονισμού και φίλτρων ενεργού άνθρακα πριν ραντιστεί από τους πύργους, σε τακτά χρονικά διαστήματα κάθε μέρα. Για τις κοινότητες Ribarroja και Paterna μαζί, η λειτουργία του συστήματος κοστίζει περίπου 100.000 ευρώ ετησίως – λίγο πάνω από 10 ευρώ ανά κάτοικο κάθε χρόνο. Είναι ένα είδος ασφάλισης έναντι της πυρκαγιάς σπιτιού, με το κόστος να απορροφάται από τις τοπικές αρχές.

Καθώς οι δασικές πυρκαγιές έχουν καταστρέψει εκατοντάδες χιλιάδες εκτάρια γης στις ΗΠΑ, την Ευρώπη και αλλού, το ενδιαφέρον για το σύστημα Guardian έχει αυξηθεί. Ο Dalmau λέει ότι έχει κλήσεις από αρχές στη Βαλένθια, τη Βαρκελώνη και τη Μάλαγα στην Ισπανία, καθώς και από πιο μακριά, την Ιταλία, την Καλιφόρνια στις ΗΠΑ και το Valparaiso στη Χιλή. Μια φορητή έκδοση του συστήματος χρησιμοποιείται επίσης από τη Στρατιωτική Μονάδα Έκτακτης Ανάγκης του ισπανικού στρατού, η οποία αντιμετωπίζει πυρκαγιές σε ολόκληρη τη χώρα, ενώ Ισπανοί μηχανικοί δασών το χρησιμοποιούν για να εκπαιδεύσουν τοπικές μονάδες πολιτικής προστασίας για την υπεράσπιση στρατηγικών περιοχών.

Δυστυχώς, δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί παντού. «Το σύστημα είναι κατάλληλο για αστικές περιοχές που συνορεύουν με βλάστηση ή δάση», λέει ο Dalmau. «Δεν θα λειτουργούσε σε αγροτικά δάση ή γεωργικές περιοχές, όπου οι πυρκαγιές μπορούν να ελεγχθούν μόνο με δασικές μεθόδους. Αυτές οι περιοχές θα απαιτούσαν δασικά μέτρα για να αποφευχθεί η εξάπλωση των πυρκαγιών». Αυτά περιλαμβάνουν τη μείωση της ποσότητας της βλάστησης στα δάση και την πραγματοποίηση ελεγχόμενων πυρκαγιών το χειμώνα, εξηγεί η Elsa Pastor, εμπειρογνώμονας στις δασικές πυρκαγιές στο Πολυτεχνείο της Καταλονίας που επέβλεψε το έργο Guardian στη Βαλένθια για την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Ένας περαιτέρω περιοριστικός παράγοντας είναι ότι οι κοινότητες πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να ανακυκλώνουν νερό για να χρησιμοποιούν το Guardian, εξηγεί η Pastor. Έπειτα, υπάρχει το κόστος εγκατάστασης και λειτουργίας του συστήματος – αν και οι κοινότητες «πρέπει να σταθμίσουν το κόστος των κινδύνων από το να μην κάνουν τίποτα για τους κινδύνους της πυρκαγιάς και το κόστος εγκατάστασης του συστήματος», λέει.

Το κόστος της αδράνειας μπορεί να είναι υψηλό. Μια αδημοσίευτη μελέτη από το Πανεπιστήμιο της Βαλένθια προβλέπει ότι το κόστος της μη εφαρμογής ενός συστήματος πυροπροστασίας όπως το Guardian θα μπορούσε να είναι 31 εκατομμύρια ευρώ για τη Ribarroja και την Paterna, σε περίπτωση που μια πυρκαγιά πλήξει την περιοχή. Ο Francesc Hernández, καθηγητής υδροοικονομίας στο πανεπιστήμιο, στήριξε τον υπολογισμό στον πιθανό λογαριασμό για ζημιές, εάν μια δασική πυρκαγιά κατέστρεφε τις κοντινές πόλεις και δάση, σε συνδυασμό με το κόστος της κατάσβεσής της.

Η εποχή των πυρκαγιών στην Ευρώπη αυτό το καλοκαίρι αντανακλά τη μορφή των πραγμάτων που θα ακολουθήσουν. Οι θερμοκρασίες της γης σε όλη την ήπειρο προβλέπεται να αυξηθούν κατά τουλάχιστον άλλους 1,2 έως 3,4 βαθμούς Κελσίου μέχρι τις τελευταίες δεκαετίες αυτού του αιώνα, και η Ευρώπη θερμαίνεται – επί του παρόντος – ταχύτερα από άλλα παγκόσμια hotspots. Με αυτήν την αυξανόμενη ζέστη υπάρχει ένας αυξημένος κίνδυνος πυρκαγιών, και παράλληλα, η ανάγκη για καλύτερους τρόπους ελέγχου των.

«Μπροστά στην κλιματική αλλαγή και τις ακραίες πυρκαγιές, μπορούμε να είμαστε μέρος του προβλήματος ή μέρος της λύσης», λέει ο Dalmau. «Το Guardian είναι αναμφίβολα μια σχετική συμβολή στη λύση».

 

Πηγή: WIRED

 

σχόλια αναγνωστών
oδηγός χρήσης