Τον αυξανόμενο αντίκτυπο που έχουν οι γεωπολιτικές εξελίξεις στην παγκόσμια οικονομία, αλλά και στην καθημερινότητα των πολιτών ανά την υφήλιο, επισήμανε από τη Θεσσαλονίκη το διευθυντικό στέλεχος της Deutsche Bank, Φράνσις Κέλι (Francis Kelly), κεντρικός ομιλητής στο “Go in Thessaloniki Forum”, που διοργάνωσε η Eurobank χτες το βράδυ, με θέμα τις κυριότερες προκλήσεις για την περίοδο από το 2019 και μετά.
Μεταξύ άλλων, ο κ. Κέλι “έδειξε” ως κυρίαρχες τάσεις, που πυροδοτούν εξελίξεις στην παγκόσμια “σκακιέρα”, μια σειρά από οικονομικούς, πολιτικούς και κοινωνικούς παράγοντες όπως: η άνοδος του λαϊκισμού, συνεπεία και των δημογραφικών πιέσεων σε Ευρώπη και ΗΠΑ, η ανάδυση της Κίνας σε παγκόσμια πολιτική και στρατιωτική υπερδύναμη και η έμφαση που δίνει στη δημιουργία του πρότζεκτ-μαμούθ του νέου Δρόμου του Μεταξιού (“One Belt, one Road Initiative”), η αποδυνάμωση της ρωσικής οικονομίας, συνεπεία των κυρώσεων από τη Δύση, οι εξελίξεις στην Τουρκία, όπου ο Ερντογάν “δοκιμάζει” τις αντοχές της σχέσης με το ΝΑΤΟ, ενώ παράλληλα κεφαλαιοποιεί τις υποθέσεις Μπράνσον και Κασόγκι για να μειώσει την ένταση με τις ΗΠΑ και πιέζει για τα κοιτάσματα φυσικού αερίου στην Κύπρο, οι εξελίξεις στο Ιράν και το πρόγραμμα “Οραμα 2030” της Σαουηδικής Αραβίας για τη μετατροπή της από πανίσχυρη πετρελαϊκή οικονομία σε τεχνολογική δύναμη ώς το 2030, καθώς και οι ραγδαίες εξελίξεις στην Ευρώπη, με το Brexit, τις αλλαγές στη γερμανική πολιτική σκηνή και την αντίθεση της Κομισιόν στον σχεδιασμό της ιταλικής κυβέρνησης, τα αποτελέσματα ων ενδιάμεσων εκλογών στις ΗΠΑ και ο αντίκτυπος της “νέας Βραζιλίας” και της βύθισης της Βενεζουέλας στο νότιο ημισφαίριο.
Πόσο μακριά θα φτάσει ο λαϊκισμός;
Αναλυτικότερα, όπως επισήμανε ο κ. Κέλι, Managing Director και Head Government & Public Affairs Americas της Deutsche Bank, ένα από τα πιο περίπλοκα ερωτήματα της δεκαετίας είναι πόσο μακριά θα φτάσει ο λαϊκισμός και πότε θα τελειώσει. “Οι απαντήσεις μπορεί να προκύπτουν από τα δημογραφικά στοιχεία και την τεχνολογία, που αμφότερα αντιμετωπίζονται ολοένα και περισσότερο ως απειλή για τον μέσο εργαζόμενο.
Οι δημογραφικές πιέσεις σε Ευρώπη, ΗΠΑ, Κίνα, Ρωσία και αλλού, έχουν ξεκάθαρα οδηγήσει σαφώς σε αυξημένες δημογραφικές μετατοπίσεις και σε κοινωνική ανασφάλεια” είπε χαρακτηριστικα και πρόσθεσε ότι η ανάδυση στο προσκήνιο των driverless (χωρίς οδηγό) αυτοκινήτων και φορτηγών, η χρήση των μη επανδρωμένων αεροσκαφών (drones) για εμπορικούς σκοπούς, η ρομποτική και η τεχνητή νοημοσύνη διαμορφώνουν νέα δεδομένα.
«Οι πιθανοί κίνδυνοι είναι κολοσσιαίοι και οι περισσότεροι κοινωνικοί επιστήμονες πιστεύουν ότι μέχρι οι ηγέτες να αρχίσουν να μιλούν για τις τεράστιες κοινωνικές και πολιτισμικές μετατοπίσεις με εποικοδομητικό τρόπο, τα λαϊκιστικά κινήματα θα συνεχίσουν να αναπτύσσονται και να κερδίζουν momentum» σημείωσε.
Κίνα: Το όραμα άλλαξε
Κατά τον κ. Κέλι, το βασικό όραμα και η στρατηγική της Κίνας έχει αλλάξει, γεγονός που έγινε σαφές κατά το τελευταίο συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος της χώρας. Στην ουσία, υπογράμμισε, η Κίνα θα ασχοληθεί τώρα ολιστικά με τον κόσμο, πέρα από το εμπόριο, δηλαδή με άλλα λόγια θα έχει πιο εκτεταμένη πολιτική και στρατιωτική ενασχόληση παγκοσμίως.
«Μια πραγματικά δύναμη έχει αναδυθεί» σχολίασε το διευθυντικό στέλεχος της Deutsche Bank και αφού υπενθύμισε την έμφαση που αποδίδει η Κίνα στο γιγάντιο πρότζεκτ του Νέου Δρόμου του Μεταξιού, που καλύπτει δια γης και θαλάσσης την περιοχή από Fuzhou και τη Τζακάρτα μέχρι το Ναϊρόμπι, τη Μόσχα και το Ρότερνταμ, περνώντας και από την Ελλάδα, πρόσθεσε ότι μαζί με όλα αυτά έρχονται κι αυξανόμενες πολιτικές και στρατιωτικές εντάσεις, όπως αυτή στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας.
Ρωσία: Κατά 700 άτομα ημερησίως μειώνεται ο πληθυσμός
Σε ό,τι αφορά τη Ρωσία, διερωτήθηκε ποια είναι πραγματικά η αληθινή απειλή που συνιστά ο Πρόεδρος Πούτιν κι αν αυτή η απειλή είναι αρκετά μεγάλη για να πυροδοτήσει νέες συντριπτικές κυρώσεις σε βάρος της από τις ΗΠΑ. Πρόσθεσε ότι οι κυρώσεις από τη Δύση αποσπούν επώδυνα ένα μεγάλο κομμάτι από την οικονομία της Ρωσίας, ο πληθυσμός της οποίας συρρικνώνεται κατά 700 άτομα ημερησίως, με τους δημοσιογράφους να εκτιμούν ότι μέχρι το 2050 θα έχει μειωθεί στα 115 εκατ. (149 εκατ. σήμερα).
Διατύπωσε την εκτίμηση ότι περισσότερες κυρώσεις βρίσκονται πιθανώς καθ΄οδόν, μεταξύ αυτών απαγορεύσεις σχετικές με το ρωσικό δημόσιο χρέος. Κάλεσε το ακροατήριο να παρακολουθεί την αυξανόμενη ένταση στην Αζοφική Θάλασσα, υπενθυμίζοντας ότι το ένα τέταρτο (ποσοστό 25%) του ΑΕΠ της Ουκρανίας προέρχεται από χάλυβα, που εξάγεται από την Αζοφική στον κόσμο, διαμέσου της Μαύρης Θάλασσας. ΄Οπως είπε, η Ρωσία αρχίζει να “πνίγει” αυτή τη διαδρομή.
Τουρκία: ο Αμερικανός πάστορας, ο Κασόγκι, η Συρία και τα κοιτάσματα αερίου
Σχετικά με την Τουρκία, αφού υπενθύμισε ότι η τουρκική λίρα υπέστη καθίζηση, κατά σχεδόν 40% φέτος με τον πληθωρισμό να διαμορφώνεται στο 20% και να αυξάνεται περιατέρω, υποστήριξε ότι παρότι δεν συμφέρει τη χώρα να εγκαταλείψει το ΝΑΤΟ, ωστόσο ο Ερντογάν δείχνει να θέλει να δοκιμάσει αυτή τη σχέση.
Ταυτόχρονα όμως, χρησιμοποιεί τις υποθέσεις των Μπράνσον (του Αμερικανού πάστορα) και Κασόγκι για να αποκλιμακώσει τις εντάσεις με τις ΗΠΑ, ενώ ο ρόλος του στη Συρία τού δίνει ένα σημαντικό πλεονέκτημα στη σχέση του με την ΕΕ. Τα οικονομικά της χώρας είναι κάτι που θα πρέπει κατά τον κ.Κέλι να παρακολουθείται στενά, ενώ ένα ερώτημα είναι πόσο ισχυρά θα πιέσει ο Τούρκος Πρόεδρος, για να υπερισχύσει στο πεδίο των κοιτασμάτων φυσικού αερίου.
Σαουδική Αραβία: Από πετρελαϊκός γίγαντας, τεχνολογική δύναμη ώς το 2030
Στη δε Μέση Ανατολή, η Σαουδική Αραβία έχει για τα καλά “μπει” στο project “Vision 2030”, με στόχοτη μετατροπή της από τη μεγαλύτερη πετρελαϊκή οικονομία στον πλανήτη, σε παγκόσμιο τεχνολογικό και επενδυτικό ηγέτη -παρότι, όπως είπε, η αμφιλεγόμενη ηγεσία του πρίγκηπα διαδόχου Mohammed bib Salman απειλεί τώρα να υπονομεύσει τις διεθνείς επενδύσεις.
Πριν από τη δολοφονία Κασόγκι, πρόσθεσε, η μεγαλύτερη πρόκληση ήταν τα δημογραφικά της χώρας, η μετάβαση του εργατικού δυναμικού στην αγορά εργασίας, αφού επτά στους δέκα πολίτες είναι κάτω των 30 ετών και δυσκολεύονται να βρουν δουλειά, ιδίως οι γυναίκες. ΄Ετερο πρόβλημα ήταν ο συνεχιζόμενος ανταγωνισμός στην παγκόσμια αγορά πετρελαίου.
Ιράν: Οι τιμές των …αυγών, η διαφθορά των επιθεωρητών κτηρίων κι η Κίνα
Στο Ιράν, το τοπικό νόμισμα, το ριάλ, έχει κατακρημνιστεί σε νέα χαμηλά επίπεδα, χάνοντας περίπου το 70% της αξίας του μόνο φέτος, ενώ οι διαδηλώσεις που αμφισβητούν την θρησκευτική και στρατιωτική ηγεσία αυξάνονται, με τα παράπονα να αφορούν τα πάντα: από τις τιμές των αβγών μέχρι τη διαφθορά των επιθεωρητών κτηρίων, που είχε ως αποτέλεσμα την κατάρρευση οικοδομών.
Ωστόσο, υποστήριξε ο κ.Κέλι, η πίεση που θα προκύψει από την επιβολή κυρώσεων ενδέχεται στην πραγματικότητα να στηρίξει τους σκληροπυρηνικούς, παρά να τους υπονομεύσει. Την ίδια στιγμή, το Ιράν προσβλέπει όλο και περισσότερο στην Κίνα για βοήθεια και η χώρα έχει πλέον γίνει ο νούμερο ένα εμπορικός εταίρος του Ιράν και αγοραστής ιρανικού πετρελαίου. “Τι ακριβώς μπορεί να κάνει η Τεχεράνη για να ξεφύγει από την πίεση των ΗΠΑ” διερωτήθηκε.
ΕΕ: Το τέλος της “Merkel Era” και η διάδοχη κατάσταση
Πώς αναμένεται να διαμορφωθούν οι ισορροπίες στην ΕΕ, μέσα σε όλο αυτό το σκηνικό ευρέων ανακατατάξεων; Κατά το στέλεχος της Deutsche Bank, το 2019 φέρνει πολλά ερωτήματα σχετικά με το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μεταξύ των οποίων «το Τέλος της Εποχής της Mέρκελ», για την οποία μια βασική ερώτηση είναι ποιος την αντικαθιστά στη Γερμανία και στην ευρύτερη ΕΕ ως ηγέτη;
Υπάρχει πράγματι ένα άτομο ή είναι τα νέα αναδυόμενα πολιτικά κόμματα, που ωθούν προς την ύπαρξη περίεργων νέων συνασπισμών; Και μαζί με αυτό, υπάρχει άραγε κίνδυνος οικονομικής επιβράδυνσης στη Γερμανία και πώς θα επιδράσει αυτή στην υπόλοιπη ΕΕ; Κατά τον κ.Κέλι, ένα άλλο βασικό ερώτημα είναι τι θα συμβεί στην Ιταλία. Θα επεκτείνει η Κομισιόν την αντίθεσή της στα σχέδια της Ρώμης; Κι επιστρέφοντας στο κινεζικό πρότζεκτ του νέου δρόμου του μεταξιού: τι θα κάνει η Μόσχα -αν θα κάνει κάτι- για να αντιθταμίσει την αυξανόμενη επιρροπή της Κίνας στην Ευρώπη;
Hard Brexit, soft brexit, no brexit
Ο κ. Κέλι παρουσίασε και τα διάφορα σενάρια που υφίστανται, γύρω από το αν η έξοδος της Βρετανίας από την ΕΕ θα γίνει ομαλά ή …με τον δύσκολο τρόπο. Όπως είπε, τον περασμενο Αύγουστο δόθηκε από τον υπουργό Εμπορίου της χώρας, Λίαμ Φοξ, πιθανότητα 60% προς 40% για ένα “Hard Brexit” και πρόσθεσε ότι η απώλεια του ΑΕΠ στο Ηνωμένο Βασίλειο αναμένεται να φτάσει στο 4% (στη διάρκεια πέντε ετών), σε σχέση με το “μη Brexit”.
Ένα “μαλακό” Brexit συμβαδίζει με τις γραμμές της Λευκής Βίβλου της πρωθυπουργού Τερέζα Μέι, ενώ ένα σενάριο αδιεξόδου και παράτασης θα επιβεβαιωθεί, σύμφωνα με την ΕΕ, μόνο εάν υπάρξει σημαντική μεταστροφή στη διαπραγματευτική θέση του Ηνωμένου Βασιλείου ή η κυβέρνηση της Μέι αντικατασταθεί από νέα ηγεσία. Κατά τον κ.Κέλι, η πίεση για ένα δεύτερο δημοψήφισμα ή για εκλογές θα αυξηθεί, αν δεν υπάρξει η αναγκαία πλειοψηφία για την έγκριση οποιασδήποτε συμφωνίας στο βρετανικό Κοινοβούλιο.
ΗΠΑ: Ενδιάμεσες εκλογές, λίγο κέρδος για τον καθένα και “μοιρασμένο” Κογκρέσο
Για τις αμερικανικές ενδιάμεσες εκλογές εξέφρασε την πεποίθηση ότι όλοι κέρδισαν κάτι, παρότι η αναμέτρηση οδήγησε σε ένα “μοιρασμένο” Κογκρέσο, με Ρεπουμπλικανική Γερουσία και Δημοκρατική Βουλή.
Ενώ οι αγορές αναμένουν “αδιέξοδο”, υπάρχει η ελπίδα ότι τα δύο κόμματα θα συνεννοηθούν και θα προχωρήσουν σε ένα μεγάλο σχέδιο κατασκευής υποδομών. Γιατί ενδιαφέρει αυτό τις παγκόσμιες αγορές; Διότι θα είναι τονωτικό για την αμερικανική και άρα γαι την παγκόσμια οικονομία.
Υπάρχουν ουσιαστικές συζητήσεις σχετικά με τη χρήση άμεσων ξένων επενδύσεων για τη χρηματοδότησή του σχεδίου κατασκευής υποδομών, αλλά σε κάθε περίπτωση, η ζωή του Προέδρου Τραμπ έχει γίνει πολύ πιο δύσκολη, αφού αναμένονται έντονες έρευνες για τις επιχειρηματικές του δραστηριότητες και τις πολιτικές αποφάσεις που έχει λάβει η διοίκησή του.
Εμπορικές εντάσεις και εμπορικές συμφωνίες
Τι πρέπει να προσέξουμε σε σχέση με τις εμπορικές εντάσεις που δημιουργούνται ανά τον κόσμο και πώς θα τελειώσουν αυτές; Κατά τον κ.Κέλι, η συμφωνία USMCA (NAFTA 2.0), πιθανώς να ψηφιστεί από το Κογκρέσο των ΗΠΑ το 2ο τρίμηνο του 2019. Εκτιμάται δε ότι θα είναι καθαρά θετική και για τις τρεις χώρες που αφορά, ήτοι τον Καναδά, το Μεξικό και τις ΗΠΑ.
Στην Ιαπωνία, ο Πρόεδρος Τραμπ επιδιώκει διμερή συμφωνία ελεύθερων συναλλαγών, ενώ στη Βρετανία επιθυμεί διμερή συμφωνία μόλις ολοκληρωθεί η διαδικασία του Brexit (η Βρετανία θα επιδιώξει συμφωνία με την Ιαπωνία και με άλλες χώρες). Σε ό,τι αφορά την ΕΕ, φαίνεται ότι υπήρξε ανακωχή και συμφωνία με τις ΗΠΑ, ώστε να ξεκινήσουν συνομιλίες με τον πρόεδρο της ΕΕ, Ζαν Κλοντ Γιουγκερ. Για την Κίνα είπε χαρακτηριστικά:
«Μην περιμένετε να επιλυθεί το ζήτημα μέσα στο 2018. Οι ΗΠΑ προχωρούν από την επιβολή δασμών στις κυρώσεις» (δηλ. στον Απελευθερωτικό Λαϊκό Στρατό, τις κινεζικές τράπεζες, ανώτερους Κινέζους κυβερνητικούς αξιωματούχους κ.λπ.)
Νέα Βραζιλία, πεινασμένη Βενεζουέλα, πληθωρισμός 1.000.000% και προσφυγικές ροές στη Λατινική Αμερική
Στη δε Λατινική Αμερική τέλος, υπενθύμισε ότι ο μέσος κάτοικος της Βενεζουέλας έχασε 13 κιλά σωματικού βάρους πέρυσι (λόγω ελλιπούς σίτισης), ενώ περισσότεροι από 2,3 εκατομμύρια κάτοικοι έχουν πλέον εγκαταλείψει τη χώρα (ο συνολικός πληθυσμός είναι 32 εκατομμύρια).
Την ίδια ώρα, η Κολομβία, η Βραζιλία, το Μεξικό και η Χιλή κατακλύζονται από πρόσφυγες, που έχουν μικρή ή καμία πιθανότητα να καταφέρουν να εγκατασταθούν στη χώρα, ενώ ο πληθωρισμός έχει απογειωθεί στο 1.000.000% και το νόμισμα της χώρας, το bolivar, υποτιθμήθηκε πρόσφατα από από τον Πρόεδρο Maduro.
«Πόσο ακόμα μπορεί να συνεχίσει η χώρα με αυτό τον ρυθμό; Ποιες θα είναι οι οικνοομικές και πολιτικές επιπτώσεις στην περιοχή; Θα δημιουργήσει νέα πολιτική κρίση στην Κολομβία η προσφυγική κρίση; Βοήθησαν οι προσφυγικές ροές να κερδίσει τις εκλογές στη Βραζιλία ο Μπολσονάρο;».
Η Eurobank διοργανώνει την επιχειρηματική αποστολή Go In Thessaloniki, που συνεχίζεται ώς τις 14 Νοεμβρίου, με τη συνεργασία του Συνδέσμου Εξαγωγέων-ΣΕΒΕ, του Πανελλήνιου Συνδέσμου Εξαγωγέων (ΠΣΕ), του Συνδέσμου Εξαγωγέων Κρήτης (ΣΕΚ), του ΣΕΒ και του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων – ΣΕΤΕ.
Η επιχειρηματική αποστολή, στο πλαίσιο της οποίας πραγματοποιήθηκε και το φόρουμ, πραγματοποιείται με τη σφραγίδα του διεθνούς ψηφιακού δικτύου επιχειρηματικής διασύνδεσης “Trade Club Allianceε ενώ σε αυτή συμμετέχουν κορυφαία ξένα τραπεζικά στελέχη από 14 τραπεζικούς ομίλους, με παρουσία σε 50 χώρες.
Η επιχειρηματική αποστολή στη Θεσσαλονίκη είναι η τρίτη κατά σειρά, που πραγματοποιείται στην Ελλάδα, μετά την Αθήνα και την Κρήτη και δίνει σε περισσότερους από 120 εξαγωγείς τη δυνατότητα να έρθουν σε επαφή με μεγάλους διεθνείς αγοραστές.
