Σύνταξη – επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης
Η στάση της εταιρείας απέναντι στους παράνομους ισραηλινούς οικισμούς είναι μια μικρή – αλλά ευπρόσδεκτη – συμβολή σε μια συνεχιζόμενη αλλαγή γνώμης.
Υπάρχει, πιθανώς, μόνο ένα πράγμα χειρότερο για τα κινήματα κοινωνικής δικαιοσύνης από την μη αναγνώριση, και αυτό είναι η υπερβολική αναγνώριση. Τα τελευταία χρόνια, η ανατρεπτική ενέργεια των λαϊκών κινήσεων για ισότητα, είτε επρόκειτο για το #MeToo ή το Black Lives Matter, έχει συχνά ιδιοποιηθεί από εταιρείες.
Οι μεγάλες επιχειρήσεις έχουν την ικανότητα να οσφραίνονται τις τάσεις που θα μπορούσαν να επηρεάσουν τις εισπράξεις τους και έτσι προχωρούν νωρίς στην επίδειξη υποστήριξης σε όποια μοντέρνα κίνηση (αυτού του τύπου) εμφανιστεί. Στις περιπτώσεις αυτές, υπάρχει λίγος πραγματικός ακτιβισμός. Αυτές οι φωνές αλληλεγγύης είναι ένας ασφαλής τρόπος – χαμηλού κόστους – τόσο για να ξεπεραστούν τυχόν εσωτερικά ζητήματα που ενδέχεται να φτάσουν να εκτεθούν στα μάτια του κοινού, όσο και για να κερδίσουν το μερίδιο των πελατών που έχουν κάνει την πολιτική αλλαγή μέρος των καταναλωτικών τους συνηθειών. Όμως, η εικόνα αλλαγής, και όχι οποιαδήποτε σεισμική αλλαγή, είναι αυτό που φαίνεται να προτιμούν αυτές οι εταιρείες. Το έτος που ακολούθησε την έναρξη των διαμαρτυριών του Black Lives Matter αποκάλυψε το χάσμα μεταξύ των εσωτερικών πρακτικών και των δεσμεύσεων υποστήριξης για τη φυλετική ισότητα σε πολλές εταιρείες, με υπαλλήλους να βγαίνουν για να διαμαρτυρηθούν εναντίον αυτών που θεωρούν συμβολικές χειρονομίες.
Υπάρχουν, ωστόσο, στιγμές που δεν αποτελούν μια κυνική άσκηση για την αποτροπή κριτικής ή την πώληση περισσότερων μονάδων. Την περασμένη εβδομάδα, η Ben & Jerry’s ανακοίνωσε ότι δεν θα επιτρέπει πλέον πωλήσεις σε ισραηλινούς οικισμούς σε κατεχόμενη παλαιστινιακή γη. Η εταιρεία δημοσιοποίησε μια δήλωση λέγοντας: «πιστεύουμε ότι είναι ασυμβίβαστη με τις αξίες μας η πώληση του παγωτού Ben & Jerry’s στην Κατεχόμενη Παλαιστινιακή Επικράτεια». Είστε ευπρόσδεκτοι να διαπιστώσετε την ασυμφωνία ανάμεσα στον «πωλητή παγωτού» και τον υψηλό πολιτικό ακτιβισμό. Δεν θα ήταν παράλογο να υποθέσει κανείς ότι πρόκειται για ένα άλλο παράδειγμα προσπάθειας βελτίωσης της εικόνας της εταιρείας σχετικά με την κοινωνική δικαιοσύνη. Αλλά, αν κοιτάξει κανείς προσεκτικά, εμφανίζεται μια διαφορετική εικόνα.
Η Ben & Jerry’s δεν είναι νεοφερμένη στο παιχνίδι των προοδευτικών αξιών. Είναι μια εταιρεία που ήταν πάντα ξεκάθαρη για την πολιτική της, με ένα μακρύ ιστορικό υποστήριξης πολιτικών σκοπών που περιλαμβάνουν τη μεταρρύθμιση της ποινικής δικαιοσύνης, την εγγραφή ψηφοφόρων, τη μεταρρύθμιση της χρηματοδότησης πολιτικών εκστρατειών και τη δικαιοσύνη για το κλίμα. Ένας από τους πιο σημαντικούς ρόλους της είναι αυτός του «επικεφαλής της παγκόσμιας στρατηγικής ακτιβισμού».
Οι καμπάνιες της δεν είναι αυτές που θα επέλεγε κάποιος αν ήταν στην επιχείρηση για να κερδίζει εύκολα πολιτικούς πόντους. Η στάση της ενάντια στην κατοχή της παλαιστινιακής γης από το Ισραήλ, ήταν σίγουρο ότι θα επέφερε μια ισχυρή αντίδραση. Ο πρόεδρος του Ισραήλ χαρακτήρισε την κίνηση «ένα νέο είδος τρομοκρατίας» που θα έχει «σοβαρές συνέπειες» για την εταιρεία.
Έχει δίκιο για τις συνέπειες. Κάνοντας αυτήν την κίνηση, η Ben & Jerry’s δεν εκτίθεται μόνο σε κατηγορίες για «τρομοκρατία», αλλά δημιουργεί και νομικά προβλήματα στις ΗΠΑ για τον εαυτό της. Σε 30 πολιτείες, υπάρχουν κανόνες που εμποδίζουν τα συνταξιοδοτικά ταμεία να επενδύουν σε εταιρείες που δεν θα συνεργάζονταν με το Ισραήλ. Ο ελεγκτής δημόσιων λογαριασμών στο Τέξας, ο οποίος επιβλέπει περιουσιακά στοιχεία δισεκατομμυρίων δολαρίων των δημοσίων συνταξιοδοτικών ταμείων του Τέξας, έχει πει πως θα μεταφέρει στη μαύρη λίστα την Ben & Jerry’s εάν διαπιστωθεί ότι η εταιρεία παραβίασε το νόμο. Ο υπουργός Εξωτερικών του Ισραήλ, Yair Lapid, έχει επίσης υποσχεθεί να προσφύγει σε αυτές τις πολιτείες για να πυροδοτήσει anti – BDS νόμους (μποϊκοτάζ, εκποίηση και κύρωση) κατά της εταιρείας.
Εάν υπάρξει όφελος για την Ben & Jerry’s στο εμπόριο, με τη μορφή περισσότερων φιλο-Παλαιστινιακών πελατών που αγοράζουν τα προϊόντα της, μάλλον θα αντισταθμιστεί από τη ζημιά στη φήμη της και την οικονομική βιωσιμότητά της στις ΗΠΑ και το Ισραήλ. Η ανακοίνωση του μποϊκοτάζ προκάλεσε ένταση ακόμη και μεταξύ της Ben & Jerry’s και της μητρικής της εταιρείας Unilever, η οποία της επιτρέπει έναν σημαντικό βαθμό αυτονομίας.
Σε αντίθεση με τις γενικές δηλώσεις άλλων εταιρειών, αυτή η ενέργεια έχει αντίκτυπο. Καταδικάζοντας την κατοχή και τους Ισραηλινούς οικισμούς σε παλαιστινιακή γη, η Ben & Jerry’s τόνισε την παράνομη φύση τους. Υποστηρίζοντας τους Παλαιστινίους, υπογραμμίζει το γεγονός ότι παρόλο που η διεθνής κοινότητα τους έχει εγκαταλείψει και αποδέχεται σταδιακά τους οικισμούς, στην πραγματικότητα δεν είναι νόμιμοι. Παρόλο που αυτό δεν μπορεί να αλλάξει πρακτικά τα πράγματα στο έδαφος, αυτό που κάνει είναι να διευκολύνει λίγο περισσότερο την υποστήριξη της παλαιστινιακής υπόθεσης, η οποία έχει πολύ λίγη υποστήριξη μεταξύ εκείνων που μπορούν να επηρεάσουν την πραγματικότητα της κατάστασης. Προσθέτει ώθηση σε ένα αυξανόμενο παγκόσμιο κίνημα – ένα που ενισχύθηκε μετά τις επιθέσεις στη Γάζα νωρίτερα φέτος, ένα που τοποθετεί την παλαιστινιακή υπόθεση μαζί με άλλες που προάγουν την κοινωνική και φυλετική ισότητα. Διατηρεί στο προσκήνιο το ζήτημα των οικισμών και δίνει σε άλλους, ίσως πιο διστακτικούς, ένα παράδειγμα που πρέπει να ακολουθήσουν.
Τα ειρηνικά μποϊκοτάζ από μη πολιτικούς παράγοντες δεν είναι, από τη φύση τους πολιτικές λύσεις. Αντ´ αυτού πρόκειται για αλλαγή του ηθικού πλαισίου σιγά-σιγά, για την οικοδόμηση συνασπισμών που στιγματίζουν και απομονώνουν τους παραβάτες του διεθνούς δικαίου, έτσι ώστε, μια μέρα, να δημιουργηθεί αρκετή πίεση για να επιτευχθεί αυτή η πολιτική λύση. Το διεθνές κίνημα κατά του απαρτχάιντ ξεκίνησε για πρώτη φορά ως κίνημα μποϊκοτάζ το 1959 και λίγο πάνω από 30 χρόνια αργότερα, το νοτιοαφρικανικό απαρτχάιντ καταργήθηκε επισήμως.
Σε πολλές περιπτώσεις, δικαιολογείται ο σκεπτικισμός για τον εταιρικό ακτιβισμό, του παραστατικού χαρακτήρα του και του περιορισμένου του αντίκτυπου. Αλλά, μερικές φορές, αυτό το είδος ακτιβισμού είναι το μόνο που διαθέτουμε. Τα μποϊκοτάζ που στοχεύουν σε βαθιά εδραιωμένη αδικία είναι πιο πιθανό να πραγματοποιηθούν με επιτυχία από επιχειρήσεις αρκετά μεγάλες για να αντέξουν το χτύπημα και να κάνουν τα πρωτοσέλιδα. Η Ben & Jerry’s έκανε σχεδόν σίγουρα μια ορθολογική ανάλυση κόστους-οφέλους και διαπίστωσε ότι μια τέτοια κίνηση μπορεί μεν να βλάψει την εταιρεία, αλλά όχι να την καταστρέψει. Σε έναν ιδανικό κόσμο, δεν πρέπει να εξαρτάται από ιδιωτικούς φορείς να υπερασπιστούν το είδος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων – που ισχυρίζονται ότι πιστεύουν οι δυτικές δημοκρατίες. Το να τερματιστεί αυτή η πολιτική υποκρισία είναι αναμφισβήτητα ένα ακόμη πιο δύσκολο έργο από το να διαλυθούν οι Ισραηλινοί οικισμοί. Με τις δύο επιλογές εκτός του μενού, για το προβλέψιμο μέλλον, η Ben & Jerry’s είναι (τουλάχιστον) μια αρχή.
Πηγη: The Guardian
