Τα στρατηγικά όπλα που έχει στη διπλωματική και οικονομική της φαρέτρα εξετάζει ένα προς ένα η Μόσχα, μην αποκλείοντας να τα χρησιμοποιήσει ως απάντηση στο «πολεμικό επεισόδιο» της Τρίτης, με την κατάρριψη του ρωσικού τζετ από τουρκικά πυρά. Η γεωπολιτική ένταση ανάμεσα στη Ρωσία και την Τουρκία, κράτος-μέλος του ΝΑΤΟ, έχει ήδη οδηγήσει το Κρεμλίνο στην απόφαση αφενός να ενισχύσει τη στρατιωτική παρουσία της χώρας στη Συρία, με την ανάπτυξη ρωσικών αντιαεροπορικών συστημάτων υψηλής τεχνολογίας, αφετέρου να επιβάλει αυστηρότερους ελέγχους στην εισαγωγή τουρκικών προϊόντων.
Η ακύρωση των οικονομικών συναλλαγών ανάμεσα σε Μόσχα και Άγκυρα θα μπορούσε να επιφέρει μεγάλη απώλεια εσόδων για την Τουρκία, δεδομένου ότι η Ρωσία αποτελεί για τη γείτονα χώρα τον δεύτερο μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο, μετά τη ΓερμανίαΣε οικονομικό επίπεδο, ήδη υπήρξαν επίσημες ανακοινώσεις περί «ακύρωσης ορισμένων σημαντικών κοινών σχεδίων», η οποία θα είχε ως αποτέλεσμα «να περιοριστεί το μερίδιο τουρκικών επιχειρήσεων στη ρωσική αγορά». Ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν φέρεται να χαρακτήρισε τέτοιου είδους εξαγγελίες ως «υπερβολικά συναισθηματικές», οι οποίες «δεν αρμόζουν σε πολιτικά πρόσωπα».
Η ακύρωση των οικονομικών συναλλαγών ανάμεσα σε Μόσχα και Άγκυρα θα μπορούσε να επιφέρει μεγάλη απώλεια εσόδων για την Τουρκία, δεδομένου ότι η Ρωσία αποτελεί για τη γείτονα χώρα τον δεύτερο μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο, μετά τη Γερμανία.
Με ποιους τρόπους θα μπορούσε να πλήξει οικονομικά η Ρωσία την Τουρκία;
Πρώτον: Ενεργειακά
Ένας αριθμός διμερών συμφωνιών ανάμεσα Τουρκία και Ρωσία ενδεχομένως να παγώσει, συμπεριλαμβανομένης της κατασκευής του αγωγού φυσικού αερίου Turk Stream αλλά και του πυρηνικού σταθμού Ακουγιού. Ήδη από την Πέμπτη, σύμφωνα με το Reuters, ο Ρώσος υπουργός Οικονομικών φέρεται να συζήτησε με το οικονομικό του επιτελείο ενέργειες που θα οδηγούσαν στην ακύρωση των σχεδίων για τον τουρκικό αγωγό. Γνωστό είναι, πάντως, ότι το μέλλον του Turk Stream ήταν ούτως ή άλλως αβέβαιο, καθώς η Ρωσία εμφανιζόταν να προτιμά τη Βαλτική ως πέρασμα του αγωγού προς τη Δύση.
Δεύτερον: Τουρισμός
Μετά την κατάρριψη του ρωσικού SU-24, ο εθνικός οργανισμός τουρισμού της Ρωσίας, Rostourism, συνέστησε στους πολίτες να ακυρώσουν τα τουριστικά πακέτα που είχαν κλείσει με προορισμό την Τουρκία.
Σύμφωνα με τα τελευταία στατιστικά στοιχεία, το εννεάμηνο του 2013, πάνω από 3,6 εκατ. Ρώσοι επισκέφτηκαν την Άγκυρα και τις γύρω περιοχές, καθιστώντας την Τουρκία τον Νο1 προορισμό. Το Yπουργείο Εξωτερικών της χώρας, προχωρώντας σ’ ακόμη ένα βήμα, συνέστησε στους Ρώσους να μην επισκέπτονται καθόλου την Τουρκία.
Ο Τουρισμός αποτελεί για την Άγκυρα ένα σκέλος της «βαριάς βιομηχανίας» της. Άξιο αναφοράς είναι το γεγονός ότι το τουριστικό προϊόν ενίσχυσε, άμεσα ή έμμεσα, κατά 96 δισεκατομμύρια δολάρια το τουρκικό ΑΕΠ το 2014. Επιπλέον, η τουριστική βιομηχανία απασχολεί 2,1 εκατ. εργαζομένους στην Τουρκία, περισσότερους δηλαδή από όσους δουλεύουν στον τομέα των εξορύξεων, στη χημική βιομηχανία, στην αυτοκινητοβιομηχανία, στις οικονομικές και χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες.
Τρίτον: Εμπόριο
Οι εμπορικές σχέσεις Τουρκίας – Ρωσίας παραδοσιακά είναι ισχυρές, ωστόσο αυτός είναι ο πρώτος τομέας που μπορεί άμεσα να πληγεί. Την Πέμπτη ο υπουργός Γεωργίας δήλωσε πως η Μόσχα αποφάσισε να ενισχύσει τους ελέγχους της στα αγροτικά προϊόντα και στα τρόφιμα που εισάγονται από την Τουρκία, επικαλούμενη παραβιάσεις των υγειονομικών κανόνων. Σημείωσε, μάλιστα, ότι τα οπωροκηπευτικά που προέρχονται από την Τουρκία αποτελούν το 20% των ρωσικών εισαγωγών σε αυτού του είδους τα προϊόντα και πως η χώρα του επρόκειτο να αναζητήσει νέους προμηθευτές. Είπε ακόμη ότι θα επαναπροσδιορίσει τις χώρες της Μέσης Ανατολής στις οποίες θα εξάγει σιτάρι.
Σύμφωνα με την επίσημη στατιστική υπηρεσία της Τουρκίας, το 2014, οι εξαγωγές της χώρας προς τη Ρωσία ανέρχονταν στα 5,9 δις δολάρια, ενώ οι εξαγωγές της Μόσχας προς την Άγκυρα ήταν σχεδόν πενταπλάσιες (σ.σ.: 25,2 δις δολάρια).
Τον περασμένο Σεπτέμβριο, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είχε δηλώσει πως επιθυμεί οι διμερείς εμπορικές σχέσεις να ξεπεράσουν τα 100 δις δολάρια έως το 2023, σχέδιο που δείχνει να «παγώνει». Πάντως, το Κρεμλίνο δεν δείχνει διατεθειμένο να επιβάλει εμπάργκο στις εισαγωγές τροφίμων από την Τουρκία και δεν εξετάζει προς το παρόν περαιτέρω κυρώσεις σε αυτόν τον τομέα. Παρά την τεταμένη ατμόσφαιρα, διεθνείς αναλυτές δηλώνουν αισιόδοξοι για τις μακροπρόθεσμες σχέσεις των δύο κρατών.
Citi: Πόσο θα επηρεάσει τις οικονομικές σχέσεις η κατάρριψη του μαχητικού
Η Tina Fordham, επικεφαλής πολιτική αναλύτρια του Citi, εκτίμησε ότι «οι εμπορικές σχέσεις των δύο χωρών είναι σημαντικές», καθώς από τη μια η Ρωσία αποτελεί βασικό προμηθευτή ενέργειας της Τουρκίας, ενώ η Άγκυρα είναι ένας από τους δημοφιλέστερους προορισμούς των Ρώσων τουριστών.
Η ίδια πιστεύει ότι στις σχέσεις τους δεν θα υπάρξει περαιτέρω κρίση: «Παρόλο που οι διπλωματικές συναντήσεις έχουν ανασταλεί και ενδεχομένως να επιβληθούν κάποιες κυρώσεις, δεν αναμένουμε διακοπή των ενεργειακών δεσμών» των δύο κρατών, ανέφερε σε δηλώσεις της την Πέμπτη.
Άλλοι διεθνείς αναλυτές επισημαίνουν πως οι επιχειρηματικοί δεσμοί τους είναι σφιχτοί, φέρνοντας το παράδειγμα της ρωσικής τράπεζας Sberbank, η οποία έχει στην ιδιοκτησία της την τουρκική DenizBank.
«Πιστεύω πως οι βασικοί οικονομικοί παράγοντες δεν θα κάνουν στροφή 180 μοιρών, υπό την προϋπόθεση ότι οι διπλωματικές και πολιτικές δυνάμεις δεν θα προβούν σε ανόητες ενέργειες» είπε ο John Bates, επικεφαλής χαρτοφυλακίου της εταιρείας επενδύσεων Pinebridge.
Επιμέλεια: Μυρτώ Τσάβαλου
Διαβάστε επίσης:
