Πώς το Χονγκ Κονγκ μετατρέπεται σε νέο «Δυτικό Βερολίνο» από τον υποβόσκοντα ψυχρό πόλεμο μεταξύ της Δύσης και της Κίνας;
Ειρηνικοί διαδηλωτές έξω από τον σταθμό του West Kowloon West Kowloon που διασχίζει το υπερσύγχρονο τρένο, προσέγγιζαν τους επισκέπτες, προσπαθώντας να κερδίσουν την υποστήριξή τους για πολιτικές ελευθερίες στο ημιαυτόνομο Χονγκ Κονγκ, περιγράφει το Reuters.
Πολλοί από τους διαδηλωτές ήθελαν περισσότερα: να στείλουν μηνύματα ότι η επιθυμία τους ήταν να «εξαγάγουν την επανάστασή μας» στην ηπειρωτική Κίνα.
Έτσι, ένα κίνημα διαμαρτυρίας που άρχισε με τη στόχευση το αμφισβητούμενο νομοσχέδιο έκδοσης – με διαδηλώσεις κυρίως στην περιοχή της τοπικής κυβέρνησης Χονγκ Κονγκ-, διευρύνει τη γεωγραφική του προοπτική.
Οι διαμαρτυρίες είχαν πυροδοτηθεί από προτεινόμενο νομοσχέδιο για την έκδοση, το οποίο θα επέτρεπε την αποστολή ανθρώπων στην Κίνα για δίκη.
Οι διαδηλωτές υποστηρίζουν ότι με τον τρόπο αυτό απειλείται η αυτονομία του Χονγκ Κονγκ και υπονομεύεται το ανεξάρτητο νομικό σύστημα.
Φοβούνται ότι η Κίνα θα μπορούσε να το χρησιμοποιήσει για πολιτικούς λόγους.
Μετά τις εκτεταμένες διαμαρτυρίες, το νομοσχέδιο αναστέλλεται, αλλά δεν αποσύρεται.
Το Χονγκ Κονγκ, πρώην βρετανική αποικία, είναι μέρος της Κίνας, αλλά λειτουργεί υπό καθεστώς «μιας χώρας, δύο συστημάτων» που εγγυάται κάποιο επίπεδο αυτονομίας. Έχει το δικό του δικαστικό σώμα και ξεχωριστό νομικό σύστημα σε σύγκριση με την ηπειρωτική Κίνα.
Οι «Financial Times» ανέφεραν ότι η ηγέτις του Χονγκ Κονγκ, Carrie Lam, είχε προσφερθεί να παραιτηθεί αρκετές φορές κατά τη διάρκεια των διαμαρτυριών, αλλά η Κίνα αρνήθηκε να την αφήσει.
Η Κίνα επιμένει ότι πρέπει να «παραμείνει για να καθαρίσει το χάος που δημιούργησε».
Οι πρώτοι διαδηλωτές εμφανίστηκαν στο Sheung Shui, πόλη κοντά στα σύνορα με την Κίνα που είναι δημοφιλής στους τουρίστες της ηπειρωτικής χώρας.
Οι έμποροι χρησιμοποιούν τη Sheung Shui για να αγοράζουν αγαθά και να τα πωλούν σε διογκωμένες τιμές πέρα από τα σύνορα, αλλά οι ντόπιοι έχουν παραπονεθεί ότι η εισροή επισκεπτών έχει οδηγήσει τις τιμές στα ύψη και ασκούν πίεση στις υπηρεσίες να αλλάξει τον χαρακτήρα της περιοχής.
Τι θέλουν οι διαδηλωτές;
Οι επικριτές του νομοσχεδίου έκδοσης δήλωσαν ότι θα υπονόμευε τη δικαστική ανεξαρτησία του Χονγκ Κονγκ και θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να στοχεύσει όσους μιλούν έξω από την κινεζική κυβέρνηση.
Έπειτα από τεράστιες διαμαρτυρίες, η Carrie Lam δήλωσε ότι το νομοσχέδιο ήταν «νεκρό», αλλά δεν το απέσυρε επισήμως.
Αυτό δεν ήταν αρκετό για τους διαδηλωτές, οι οποίοι έχουν υποσχεθεί να συνεχίσουν να ασκούν πίεση στην κυβέρνηση και να αναβιώνουν άλλες απαιτήσεις, όπως για την καθολική ψηφοφορία.
Γιατί το Ηνωμένο Βασίλειο έχει κάποιο ρόλο στο Χονγκ Κονγκ;
Είναι σημαντικό να επισημανθεί πως το Χονγκ Κονγκ διαφέρει σημαντικά από τις άλλες κινεζικές πόλεις.
Το Χονγκ Κονγκ βρισκόταν υπό βρετανικό έλεγχο για 156 χρόνια.
Το νησί του Χονγκ Κονγκ παραχωρήθηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο έπειτα από πόλεμο με την Κίνα το 1842. Το 1898 η Κίνα έδωσε επίσης μισθώματα στο υπόλοιπο Χονγκ Κονγκ – τα Νέα Εδάφη – στους Βρετανούς για 99 χρόνια.
Η επικράτεια ήταν επίσης δημοφιλής για τους μετανάστες και τους διαφωνούντες που διέφευγαν από την αστάθεια, τη φτώχεια ή τη δίωξη στην ηπειρωτική Κίνα.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1980, καθώς πλησίαζε η προθεσμία για την ενοικίαση 99 ετών, η Βρετανία και η Κίνα άρχισαν συνομιλίες για το μέλλον του Χονγκ Κονγκ – με την κομμουνιστική κυβέρνηση στην Κίνα να υποστηρίζει ότι όλο το Χονγκ Κονγκ θα πρέπει να επιστραφεί στην κινεζική κυριαρχία.
Οι δύο χώρες κατέληξαν σε συμφωνία το 1984 για την επιστροφή του Χονγκ Κονγκ στην Κίνα το 1997, σύμφωνα με την αρχή «μία χώρα, δύο συστήματα».
Η τότε πρωθυπουργός Μαργαρίτα Θάτσερ υπέγραψε κοινή δήλωση με την κινεζική κυβέρνηση, σύμφωνα με την οποία οι δύο χώρες συμφώνησαν ότι το Χονγκ Κονγκ θα παραδοθεί στην Κίνα το 1997, υπό ορισμένες προϋποθέσεις.
Αυτές περιλάμβαναν το υψηλό επίπεδο αυτονομίας της περιοχής και τη διατήρηση ορισμένων δικαιωμάτων που δεν ισχύουν στην ηπειρωτική Κίνα.
Συμφωνήθηκε επίσης ότι το καπιταλιστικό σύστημα του Χονγκ Κονγκ, το οποίο ήταν εντελώς διαφορετικό από το κομμουνιστικό μοντέλο της Κίνας, θα συνεχιζόταν.
Η συμφωνία θα εφαρμοστεί για τα επόμενα 50 χρόνια – μέχρι το 2047.
Ως αποτέλεσμα, το Χονγκ Κονγκ διαθέτει δικό του νομικό σύστημα και σύνορα και προστατεύονται τα δικαιώματα, συμπεριλαμβανομένης της ελευθερίας του συνέρχεσθαι και της ελευθερίας του λόγου.
Οι ογκώδεις διαδηλώσεις, οι συγκρούσεις με την αστυνομία και η επίθεση διαδηλωτών εναντίον του τοπικού Κοινοβουλίου ήταν η κορυφή του παγόβουνου.
Η Carrie Lam είπε την περασμένη εβδομάδα ότι «δεν υπάρχει τέτοιο σχέδιο» για τον αμφιλεγόμενο νόμο έκδοσης, που στάθηκε η αφορμή για τις μαζικές διαδηλώσεις.
Η ηγέτις του Χονγκ Κονγκ είναι επικεφαλής της εκτελεστικής εξουσίας που εκλέγεται σήμερα από εκλογική επιτροπή των 1.200 μελών – οργανωμένων ως επί το πλείστον υπέρ του Πεκίνου και έχει επιλεγεί μόνο από το 6% των ψηφοφόρων.
Ο ανταποκριτής του BBC στην Κίνα Stephen McDonell λέει ότι, δεδομένου ότι το Πεκίνο είναι πιθανό να αντιταχθεί σε γνήσιες εκλογές, είναι δύσκολο να δούμε ένα τέλος στην κρίση.
Γιατί το Ηνωμένο Βασίλειο και η Κίνα εξακολουθούν να μαλώνουν για το Χονγκ Κονγκ;
Το Χονγκ Κονγκ βρίσκεται στο επίκεντρο μακράς διπλωματικής διαμάχης μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και της Κίνας.
Το Ηνωμένο Βασίλειο έχει υποστηρίξει τους διαδηλωτές υπέρ της δημοκρατίας στο Χονγκ Κονγκ, πρώην αποικία του. Υποστηρίζει ότι η προσέγγιση «μία χώρα, δύο συστήματα» – η οποία δίνει στους πολίτες του Χονγκ Κονγκ διαφορετικά δικαιώματα και νόμους σε εκείνους της ηπειρωτικής Κίνας – πρέπει να συνεχιστεί.
Σε απάντηση, η Κίνα κατηγόρησε την κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου για την ανάμειξη στις εσωτερικές της υποθέσεις.
Ο υπουργός Εξωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου, Τζέρεμι Χαντ, καταδίκασε τη βία από διαδηλωτές, αλλά είπε ότι η Κίνα θα μπορούσε να αντιμετωπίσει «σοβαρές συνέπειες», εάν χρησιμοποιήσει εκτεταμένη βία για να τις αποτρέψει. Ο κ. Χαντ είπε ότι πρέπει να τηρηθεί το γράμμα και το πνεύμα της συμφωνίας.
Παράλληλα, επεσήμανε ότι η Κίνα πρέπει να σέβεται το υψηλό επίπεδο αυτονομίας του Χονγκ Κονγκ.
Ο πρέσβης της Κίνας στο Λονδίνο, Λιου Σιαομάιν, δήλωσε ότι οι σχέσεις μεταξύ Ηνωμένου Βασιλείου και Κίνας έχουν πληγεί από τις παρατηρήσεις του κ. Χαντ. Κατηγόρησε ακόμη πως το Ηνωμένο Βασίλειο «ήταν υποκριτικό».
Το Ηνωμένο Βασίλειο επίσης ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για το Χονγκ Κονγκ, επειδή εκεί ζουν 300.000 Βρετανοί υπήκοοι.
Η διαφωνία βρίσκεται γύρω από το αν η κοινή δήλωση εξακολουθεί να ισχύει. Η Κίνα υποστηρίζει ότι είναι απλώς ένα ιστορικό έγγραφο.
Κινέζοι αξιωματούχοι λένε ότι το Χονγκ Κονγκ διέπεται από το σύνταγμα το οποίο ενέκρινε κατά την παράδοση το 1997. Αυτό είναι γνωστός ως Βασικός Νόμος, ο οποίος περιγράφει τη ρύθμιση μίας χώρας, δύο συστημάτων.
Ωστόσο, το Ηνωμένο Βασίλειο λέει ότι η συνθήκη είναι νομικά δεσμευτική. Το Ηνωμένο Βασίλειο και η Κίνα διαφώνησαν για αυτό εδώ και πολλά χρόνια.
… Αλλά τα πράγματα αλλάζουν
Σε 28 χρόνια, το 2047, ο βασικός νόμος λήγει – και αυτό που συμβαίνει με την αυτονομία του Χονγκ Κονγκ έπειτα από αυτό είναι ασαφές.
Οι περισσότεροι άνθρωποι στο Χονγκ Κονγκ δεν βλέπουν τον εαυτό τους ως Κινέζους.
Οι έρευνες από το Πανεπιστήμιο του Χονγκ Κονγκ δείχνουν ότι οι περισσότεροι άνθρωποι προσδιορίζουν τον εαυτό τους ως «Χονγκ Κονγκέρ» – μόνο 11% θα αποκαλούν «Κινέζους» – και το 71% των ανθρώπων λένε ότι δεν αισθάνονται υπερήφανοι για την ύπαρξη Κινέζων πολιτών.
Η διαφορά είναι ιδιαίτερα έντονη στους νέους. Όσο νεότεροι είναι οι ερωτηθέντες, τόσο λιγότερο πιθανό είναι να αισθάνονται υπερήφανοι για να γίνουν ξεκάθαρα πολίτες της Κίνας.
Υπήρξε επίσης αύξηση των αντι-κινεζικών εκδηλώσεων στο Χονγκ Κονγκ τα τελευταία χρόνια, με τους πολίτες να διαμαρτύρονται για τους αγενείς τουρίστες από την ενδοχώρα που αγνοούν τους τοπικούς κανόνες ή αυξάνουν το κόστος ζωής.
Σύνταξη: Κώστας Μπετινάκης
Πληροφορίες από το BBC
