Του Κώστα Μπετινάκη
Ακολουθώντας την πολιτική προκατόχων του (όπως της Κοντολίζα Ράις – της διακυβέρνησης Τζορτζ Ο. Μπους), ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Ρεξ Τίλερσον διακήρυξε πως η «νέα» στρατηγική για τη Συρία θα σημάνει τη μακρόχρονη παρουσία στρατευμάτων στην περιοχή, «για τη διασφάλιση των αμερικανικών συμφερόντων».
Μιλώντας στο Ινστιτούτο Χούβερ του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, ο Τίλερσον, παίρνοντας αποστάσεις από την πολιτική της προηγούμενης διακυβέρνησης, υποστήριξε πως «η πολιτική του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ δεν μπορεί να υποπέσει στα ίδια λάθη που έγιναν το 2011, όταν η πρόωρη αποχώρηση από το Ιράκ άφησε κενό που εκμεταλλεύθηκε η αλ Κάιντα και σταδιακά δημιουργήθηκαν συνθήκες ώστε να μετατραπεί σε Ισλαμικό Κράτος (ΙSIS-το αυτοαποκαλούμενο Ισλαμικό Χαλιφάτο)».
«Τώρα οι ΗΠΑ σκοπεύουν να διατηρήσουν στρατιωτική παρουσία με ανοικτή ημερομηνία τερματισμού, ώσπου να εξολοθρευθεί ολοσχερώς το ΙSIS, να ανατραπεί ο Σύρος πρόεδρος Μπασάρ αλ Άσαντ και να απομακρυνθεί η ιρανική επιρροή από τη χώρα αυτή» πρόσθεσε.
Για τους διεθνείς σχολιαστές, ο πόλεμος στη Συρία ήταν του Ομπάμα. Παρόλο που ο Τραμπ είχε υποσχεθεί να τον τερματίσει, εξακολουθεί σε συνεργασία με το Ισραήλ να σχεδιάζει την ανατροπή του Άσαντ για να τον αντικαταστήσει με κυβέρνηση υπάκουη στις δυτικές επιταγές.
Τα πράγματα περιπλέκονται από το 2015 με τη στρατιωτική εμπλοκή της Ρωσίας εναντίον των φιλοδυτικών δυνάμεων έπειτα από πρόσκληση της Δαμασκού, με αποτέλεσμα τη μεταστροφή των εξελίξεων, υποχρεώνοντας την Ουάσινγκτον να αλλάξει τακτική, αλλά όχι αντικειμενικό σκοπό.
Στα αμερικανικά σχέδια πλέον περιλαμβάνεται η κατοχή και ο έλεγχος τόσο των βορείων εδαφών όσο και των νοτίων, που συνορεύουν με το Ιράκ, με το ενδεχόμενο ίδρυσης κουρδικής κρατικής οντότητας, που θα προκαλέσει «βαλκανοποίηση» της χώρας, καταργώντας τη συνολική εθνική κυριαρχία της Δαμασκού.
Μάλιστα, συζητείται έντονα και η δημιουργία μιας τρίτης κρατικής οντότητας στα κεντροανατολικά εδάφη της Συρίας, σουνιτικής ταυτότητας, αλλά υπό τον πολιτικό έλεγχο της Ιορδανίας και του… Ισραήλ, ώστε να αποφευχθεί η ενίσχυση της επιρροής του ιρανικού παράγοντα. Μιλάμε στην ουσία για τριχοτόμηση της Συρίας και ενδεχομένως διχοτόμηση ή τριχοτόμηση (μελλοντικά) του Ιράκ, που καταλήγει στην πλήρη βαλκανιοποίηση της ευρύτερης περιοχής.
Η παρουσία των αμερικανικών στρατιωτικών δυνάμεων στο συριακό έδαφος είναι θεωρητικά παράνομη, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο. Έχουν καταλάβει έκταση 55 τετραγωνικών χιλιομέτρων στη νότια Συρία, μακριά από τις κυβερνητικές δυνάμεις.
Μαζί με συρο-κουρδικές πολιτοφυλακές (Λαϊκής Προστασίας – YPG), τις οποίες εξοπλίζουν με βασικό επιχείρημα την καταπολέμηση του ISIS, ελέγχουν περιοχές κατά μήκος των 820 χιλιομέτρων συνόρων με την Τουρκία. Αυτή η εξέλιξη αποτελεί και τον κύριο λόγο της σοβαρής κρίσης στις σχέσεις ΗΠΑ και Άγκυρας.
Οι αμερικανικές ειδικές δυνάμεις, που βρίσκονται στο συριακό έδαφος, εμποδίζουν τις συριακές κυβερνητικές δυνάμεις (που ενισχύονται από τον ρωσικό παράγοντα) να ανακτήσουν τον έλεγχο στις περιοχές αυτές.
Στα σχέδια της Ουάσινγκτον είναι η δημιουργία δύναμης προστασίας των συνόρων με 30.000 παραστρατιωτικούς, η οποία θα αποτελείται από Κούρδους μαχητές του YPG και αντικαθεστωτικούς αντάρτες, και θα είναι μία μόνιμη δύναμη κατοχής.
Σύμφωνα με το αμερικανικό «Defense Post», η μεθοριακή δύναμη BSF θα σταθμεύει στην κοιλάδα του Ευφράτη ποταμού, σηματοδοτώντας τη δυτική αιχμή στο έδαφος της Συρίας. Την περιοχή σήμερα ελέγχουν αμερικανικές ειδικές δυνάμεις με Κούρδους μαχητές και αντικαθεστωτικούς αντάρτες των αποκαλούμενων «Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων», οι οποίοι για τη συριακή κυβέρνηση και τους Ρώσους αποτελούν «τρομοκρατικές δυνάμεις».
Τον περασμένο μήνα ο διοικητής της κεντρικής αμερικανικής διοίκησης (US CENTCOM), στρατηγός Joseph Votel, είχε δηλώσει ότι «το πρόγραμμα εκπαίδευσης για τους Κούρδους και Άραβες μαχητές αποσκοπεί στη δημιουργία μόνιμης κατεχόμενης δύναμης υπό τις ΗΠΑ στη Συρία», χωρίς να υπεισέλθει σε λεπτομέρειες.
Έντονες τουρκικές αντιρρήσεις
Ο όλος σχεδιασμός βρίσκει εντελώς αντίθετη την Τουρκία και ο εκπρόσωπος του προέδρου Ερντογάν, Ibrahim Kalin, δήλωσε πως «έχουμε δικαίωμα να αμυνθούμε εναντίον της παρουσίας τρομοκρατικών ομάδων (στις οποίες περιλαμβάνει το κουρδικό YPG)», χαρακτηρίζοντας τα αμερικανικά σχέδια «απαράδεκτα».
Η Τουρκία ανακοίνωσε σήμερα ότι θα επέμβει στην Αφρίν -μικρό δυτικό θύλακα που κατέχουν οι Κούρδοι και συνορεύει με την Τουρκία στα βόρεια και με την περιοχή της Λαττάκειας (ρωσική βάση) στα δυτικά- αλλά και στην περιοχή Μανμπίτζ, «για να αντιμετωπίσει την απειλή που δημιουργεί η εκεί κουρδική πολιτοφυλακή», προσθέτοντας ότι «η δυσπιστία της έναντι των ΗΠΑ συνεχίζεται».
Για την Άγκυρα η Ρωσία δεν θα πρέπει να αντιταχθεί στην τουρκική επιχείρηση στην Αφρίν. Η Τουρκία δηλώνει πως θα συντονιστεί με τη Μόσχα, δεδομένου ότι σχεδιάζει και αεροπορικές επιδρομές, οπότε τίθεται πρόβλημα ασφαλείας για τη ρωσική εκστρατευτική δύναμη.
Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου δήλωσε επίσης στο τηλεοπτικό δίκτυο CNN Turk πως η Άγκυρα θα συντονιστεί με τη Μόσχα και την Τεχεράνη για μια αεροπορική επιχείρηση στην Αφρίν, ώστε να μη διακινδυνεύσουν οι εκεί ευρισκόμενοι Ρώσοι παρατηρητές.
Η υποστήριξη από την Ουάσινγκτον της πολιτοφυλακής YPG των Κούρδων της Συρίας έχει εξοργίσει την Τουρκία, ιδιαίτερα αφού ο υπό τις ΗΠΑ συνασπισμός ανακοίνωσε ότι θα βοηθήσει στη δημιουργία μιας μεθοριακής κουρδικής δύναμης 30.000 ανδρών.
Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Ρεξ Τίλερσον δήλωσε την Τετάρτη πως συναντήθηκε με τον Τούρκο ομόλογό του Τσαβούσογλου για να αποσαφηνίσουν το ζήτημα και πρόσθεσε πως η κατάσταση «έχει περιγραφεί εσφαλμένα».
Πάντως, ο Τσαβούσογλου δήλωσε σήμερα σε συνέντευξη στο CNN Turk ότι η Τουρκία θα επέμβει στην Αφρίν και τη Μανμπίτζ για να αντιμετωπίσει το κουρδικό YPG και ότι η δυσπιστία της έναντι της Ουάσινγκτον συνεχίζεται.
Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών υποστήριξε πως η αμερικανική συνεργασία με το YPG προκαλεί πρόβλημα στην εθνική ασφάλεια της Τουρκίας και την περιφερειακή κυριαρχία της Συρίας, και αυτό είναι απαράδεκτο. Για να προσθέσει: «Καταδικάζουμε την επιμονή των ΗΠΑ και τη λανθασμένη της προσέγγιση, και υπενθυμίζουμε πως η Τουρκία είναι αποφασισμένη να εκμηδενίσει τις εναντίον της απειλές και έχει όλες τις πιθανότητες με το μέρος της για να το επιτύχει».
Ο φιλοκυβερνητικός τουρκικός Τύπος επικροτεί τα σχέδια για τις στρατιωτικές επιχειρήσεις.
Αλλά το ίδιο γίνεται και από την ακραιφνώς κεμαλική ευρύτατης κυκλοφορίας «Sozcu», η οποία έχει τίτλο «Η τελική επιχείρηση για την Αφρίν».
Η συντηρητική «Karar» της μετριοπαθούς αντιπολίτευσης έχει την παράδοξη άποψη στον πρωτοσέλιδο τίτλο της πως «Οι ΗΠΑ εγκρίνουν την επίθεση στην Αφρίν».
Η εφημερίδα επικαλείται τηλεγράφημα του κυβερνητικού πρακτορείου Anadolu, το οποίο αναφέρεται σε σχόλιο εκπροσώπου του Πενταγώνου, που περιγράφει πως οι ΗΠΑ συνεργάζονται με το YPG σε περιοχές ανατολικά του Ευφράτη και στο Ιράκ, επισημαίνοντας στο ρεπορτάζ της πως η περιοχή θεωρείται ότι βρίσκεται στη σφαίρα επιρροής της Ρωσίας.
Η Ilham Ehmed, συμπρόεδρος του Δημοκρατικού Συμβουλίου Συρίας και μέλος του πολιτικού σκέλους του YPG (Κουρδικού «Δημοκρατικού Ενωτικού Κόμματος), πιστεύει πως η Ρωσία τελικά θα δώσει το πράσινο φως στην τουρκική εισβολή εναντίον της Αφρίν. Άλλωστε, αυτό επιβεβαιώνεται και από το διπλωματικό ρεπορτάζ που ερμηνεύει τα αποτελέσματα από την τελευταία συνάντηση Πούτιν – Ερντογάν προ ολίγων εβδομάδων.
Στο εβδομαδιαίο σχόλιό της στο κουρδικό περιοδικό «Ozgurlukcu Demokrasi» υποστηρίζει πως: «Η Ρωσία υπολογίζει πως η τουρκική εισβολή μπορεί να ενισχύσει το συριακό καθεστώς (του προέδρου Άσαντ), ώστε να κερδίσει τον έλεγχο στην Ιντλίμπ (περιοχή βόρεια του Χαλεπίου υπό τον έλεγχο τζιχαντιστών). Όμως, αυτό θα ήταν λανθασμένη εκτίμηση, επειδή η Ιντλίμπ βρίσκεται κοντά στα τουρκικά σύνορα και οι Τούρκοι συνεργάζονται με τους ενόπλους των τζιχαντιστικών ομάδων αλ Κάιντα και Hayat Tahrir al-Sham, για να σταθεροποιήσουν εκεί τις θέσεις τους εξουδετερώνοντας την κουρδική επιρροή και έλεγχο. Άρα, όλα τα παραπάνω «βολεύουν» την Τουρκία κι όχι τη Δαμασκό και κατ’ επέκταση τους Ρώσους.
Αν αυτό δεν είναι «βαλκανοποίηση», τότε πώς πραγματικά θα μπορούσε να χαρακτηριστεί αυτό το κουβάρι των συμφερόντων, αντιθέσεων, τοπικών επιδιώξεων αλλά και διεθνών παρεμβάσεων που οδηγούν σε μείζονες γεωπολιτικές ανακατατάξεις;
