Το Συνταγματικό Δικαστήριο της Γουατεμάλας μπλόκαρε το βράδυ της Κυριακής προσωρινά την υπογραφή συμφωνίας με τις ΗΠΑ για το μεταναστευτικό, στο πλαίσιο της οποίας η χώρα θα χαρακτηριζόταν «ασφαλής τρίτη χώρα», όπου οι μετανάστες που προσπαθούν να φθάσουν στις ΗΠΑ θα μπορούσαν να υποβάλλουν αίτηση για τη χορήγηση ασύλου αλλά και να επαναπροωθούνται από τις αμερικανικές Αρχές.
Ο πρόεδρος της Γουατεμάλας Τζίμι Μοράλες, που αντιμετώπισε έντονες αντιδράσεις στο εσωτερικό της χώρας για τη συμφωνία αυτή, είχε ανακοινώσει λίγο νωρίτερα την αναβολή μιας προγραμματισμένης για σήμερα συνάντησής του με τον Αμερικανό ομόλογό του Ντόναλντ Τραμπ στην Ουάσινγκτον εξαιτίας «των εικασιών» ότι θα υπογράψει μια συμφωνία.
Το Συνταγματικό Δικαστήριο, στο οποίο είχαν υποβληθεί τρεις προσφυγές, εξέδωσε απόφαση αργά με την οποία δεν επιτρέπει να χαρακτηριστεί η Γουατεμάλα «ασφαλής τρίτη χώρα». Κάθε συμφωνία προς αυτήν την κατεύθυνση θα πρέπει πρώτα να εγκριθεί από το κοινοβούλιο, σύμφωνα με το δικαστήριο.
Η κυβέρνηση του Μοράλες, που είχε ανακοινώσει την επίσκεψή του στην Ουάσινγκτον την περασμένη Πέμπτη για να εξεταστούν θέματα όπως «η μετανάστευση και η ασφάλεια», προτίμησε να τηρήσει απόλυτη σιωπή για το τι ακριβώς θα συζητείτο στο ραντεβού του Γουατεμαλτέκου προέδρου με τον Τραμπ.
Η επίσημη σιγή επέτεινε τη «σεναριολογία» περί της υπογραφής συμφωνίας για το μεταναστευτικό ζήτημα, πολύ περισσότερο καθώς κυβερνητικοί αξιωματούχοι στη Γουατεμάλα είχαν παραδεχθεί πως διεξάγονταν διαπραγματεύσεις για αυτή.
Η ακύρωση της συνάντησης επιβεβαιώνει ότι στόχος της ήταν η υπογραφή μιας συμφωνίας, «μιας ενέργειας παράνομης και παράλογης», όπως έγραψε στο Twitter ο υπέρμαχος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων Τζόρνταν Ρόντας, ο οποίος είχε κάνει τη μία προσφυγή στο Ανώτατο Δικαστήριο.
Για τον πρώην υπουργό Εξωτερικών της Γουατεμάλας, τον Έντγκαρ Γκουτιέρες, μια τέτοια συμφωνία θα μετέτρεπε τη χώρα «στο μεγαλύτερο στρατόπεδο συγκέντρωσης παγκοσμίως».
«Αυτήν τη στιγμή 360.000 μετανάστες περνούν κάθε χρόνο από εδώ, χωρίς τις επιχειρήσεις κατά των παράτυπων μεταναστών» στις ΗΠΑ, οι οποίες, αν ξεκινήσουν, «σε 10 χρόνια θα έχουμε 7 εκατομμύρια μετανάστες εδώ», επεσήμανε στην εφημερίδα «El Periodico».
Η αντιπαράθεση εντάθηκε στη Γουατεμάλα ενώ απομένει χρονικό διάστημα μικρότερο του ενός μήνα έως τον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών, στον οποίο θα κριθεί εάν θα είναι η υποψήφια ενός σοσιαλδημοκρατικού κόμματος, η Σάντρα Τόρες, ή ο υποψήφιος της Δεξιάς, ο Αλεχάντρο Γιαματέι, εκείνη ή εκείνος που θα διαδεχθεί τον Μοράλες στην προεδρία τον Ιανουάριο. Και οι δύο απορρίπτουν τη σύναψη συμφωνίας με τις ΗΠΑ εκτιμώντας ότι θα προκαλέσει ανθρωπιστική κρίση στη Γουατεμάλα.
Για τους αντιπάλους της συμφωνίας η Γουατεμάλα δεν μπορεί να διαδραματίσει τον ρόλο χώρας υποδοχής για μετανάστες που επιθυμούν να πάνε στις ΗΠΑ, καθώς και η ίδια είναι μια από τις βασικές χώρες από τις οποίες αναχωρούν πολλοί πολίτες αναζητώντας «το αμερικανικό όνειρο».
Η Διεθνής Αμνηστία κι άλλες οργανώσεις προάσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων υπογραμμίζουν ότι η Γουατεμάλα δεν πληροί τις προϋποθέσεις για να είναι «μια ασφαλής χώρα».
«Η νομοθεσία στη Γουατεμάλα (…) δεν επιτρέπει να διαχωρίζονται αυτοί που αναζητούν προστασία από τη βία ή από σοβαρές απειλές για την ασφάλειά τους από τους υπόλοιπους» σχολίασε η Χουλιάνα Κάνο Νιέτο, αναπληρώτρια διευθύντρια της Διεθνούς Αμνηστίας για τη Βόρεια, την Κεντρική και τη Λατινική Αμερική.
Η κυβέρνηση του Τραμπ ανέστειλε τον Μάρτιο τη χορήγηση οικονομικής βοήθειας στα κράτη του λεγόμενου «βορείου τριγώνου» της κεντρικής Αμερικής (Ελ Σαλβαδόρ, Γουατεμάλα, Ονδούρα) όπως απαίτησε ο Ρεπουμπλικάνος ένοικος του Λευκού Οίκου, που κατηγορεί τις κυβερνήσεις τους ότι δεν κάνουν «τίποτα» για να εμποδίσουν τους μετανάστες να πηγαίνουν στις ΗΠΑ.
Η φτώχεια -που πλήττει το 59% των 17,7 εκατομμυρίων κατοίκων της Γουατεμάλας- και η βία των συμμοριών ωθούν κάθε χρόνο δεκάδες χιλιάδες άνδρες, γυναίκες και παιδιά να εγκαταλείπουν την πατρίδα τους, να φεύγουν προς αναζήτηση καλύτερης ζωής στις ΗΠΑ.
