Πολλοί διατείνονται ότι η μόνη διπλωματική επιτυχία που έχει να επιδείξει η Ε.Ε. εδώ και χρόνια είναι η επίλυση του ονοματολογικού μεταξύ Ελλάδας και Βόρειας Μακεδονίας, όπως μετονομάστηκε η ΠΓΔΜ μετά τη Συμφωνία των Πρεσπών. Η διευθέτηση μιας μακροχρόνιας κρίσης στην εύθραυστη περιοχή των Βαλκανίων χάρισε στους πρωθυπουργούς Αλ. Τσίπρα και Ζ. Ζάεφ το βραβείο Έβαλντ φον Κλάιστ στη Διάσκεψη του Μονάχου για την Ασφάλεια. Οι εξελίξεις των τελευταίων εβδομάδων είναι ραγδαίες, με κορυφαία την υπογραφή του πρωτοκόλλου εισδοχής της Βόρειας Μακεδονίας στο ΝΑΤΟ, με βάση το οποίο η χώρα θα γίνει το 30ό μέλος της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας μέχρι τις αρχές του 2020. Τι σημαίνουν αυτά στην πράξη για την ασφάλεια;
«Για να εδραιωθεί μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα η ασφάλεια της περιοχής θα χρειαστούν διαρκείς αμοιβαίες προσπάθειες προσέγγισης και ένας σαφώς πιο αποφασιστικός και ένθερμος ρόλος της Ε.Ε. στα δυτικά Βαλκάνια» ανέφερε σε συνέντευξή του στην DW o Γιώργος Κολλιαράκης, σύμβουλος στρατηγικών μελετών και ειδικός σε θέματα ασφάλειας στο Γερμανικό Συμβούλιο Εξωτερικής Πολιτικής (DGAP), το οποίο αποτελεί ανεξάρτητο think tank.
Εκτιμά ότι, μολονότι τα βλέμματα της διεθνούς πολιτικής και των ΜΜΕ εστιάζουν στο ΝΑΤΟ, πιο σημαντικά αποτελέσματα θα είχε η προοπτική ένταξης στην Ε.Ε. λόγω της αναγκαίας σύγκλισης σε ευρύ φάσμα πεδίων. Για τον Γ. Κολλιαράκη η Ελλάδα «μπλόκαρε τόσα χρόνια τόσο τη συμμετοχή στο ΝΑΤΟ όσο και της ευρωπαϊκής προοπτικής της μικρής βαλκανικής χώρας, ενώ η ίδια ήθελε να αποτελεί και όντως αποτελούσε πόλο σχετικής σταθερότητας, με ΑΕΠ ακόμη και εν καιρώ κρίσης μεγαλύτερο από το συνολικό ΑΕΠ των δυτικών Βαλκανίων». Ο ίδιος, μάλιστα, θεωρεί ότι η γραμμή του πρώην υπουργού Εξωτερικών Νίκου Κοτζιά, την οποία χαρακτηρίζει ως «μοντέλο επίλυσης διαφορών μέσω λήψης μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης και τόνωσης των συναλλαγών», ήταν προς τη σωστή κατεύθυνση.
Η σύνθετη γεωπολιτική των Βαλκανίων και η έλευση του ΝΑΤΟ
«Στα Βαλκάνια συμπλέκονται πολλά γεωπολιτικά συμφέροντα σε ένα μακροεπίπεδο» αναφέρει ο Γ. Κολλιαράκης. Τα τελευταία χρόνια υπάρχει έντονη ανάμειξη της Ρωσίας, της Κίνας, της Τουρκίας ακόμη και της Σ. Αραβίας. «Σε αυτό το πλαίσιο προσπαθούν όλες οι δυνάμεις να θέσουν υπό την επιρροή τους αυτήν την πολύ μικρή χώρα των Βαλκανίων. Την κατάσταση στα Σκόπια παρακολουθούν στενά Ουάσινγκτον, Βρυξέλλες, Μόσχα και Άγκυρα. Αν το δει κάποιος από τη δυτική ματιά, αυτή του ΝΑΤΟ και της Ε.Ε., στην οποία ανήκει και η Ελλάδα, το όλο βήμα έχει νόημα. Ωστόσο, παραμένω επιφυλακτικός. H επίλυση του ονοματολογικού και η ένταξη στο ΝΑΤΟ παραμερίζει ένα σημαντικό εμπόδιο, ωστόσο δεν είναι αυτοματισμός που οδηγεί από μόνος του στη σταθερότητα της περιοχής μακροπρόθεσμα.
»Η συμφωνία της Ελλάδας με τη Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας πέρα από τη στρατηγική της σημασία δίνει ένα σημαντικό μήνυμα σε άλλα κράτη της περιοχής, όπως τη Σερβία, το Κοσσυφοπέδιο, τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη. Μακροχρόνιες διενέξεις και εμπάθειες που λειτουργούν ως τροχοπέδη της ανάπτυξης και εμπέδωσης της δημοκρατίας είναι πάντα επιλύσιμες, όταν υπάρχει πολιτική θέληση και ευνοϊκό διεθνές κλίμα» σημειώνει ο ειδικός.
Η υπογραφή, άλλωστε, του πρωτοκόλλου ένταξης στο ΝΑΤΟ είναι κάτι εντελώς διαφορετικό στην πράξη από τη μακροπρόθεσμη συμμετοχή σε αυτό. Για παράδειγμα, ακόμη και η Ελλάδα που είναι μέλος του ΝΑΤΟ έχει ανοιχτά θέματα με την Τουρκία, που είναι επίσης μέλος του ΝΑΤΟ. «Η ένταξη στο ΝΑΤΟ από μόνη της δεν σημαίνει προς το παρόν πολλά πέρα από τον συμβολισμό που εμπεριέχει. Μπορεί, για παράδειγμα, μελλοντικά να αλλάξει το κλίμα στις διμερείς σχέσεις από άλλες πολιτικές ηγεσίες. Το ΝΑΤΟ δεν είναι πανάκεια, ώστε να διορθώσει λάθη εθνικών πολιτικών ασφάλειας. Ας είμαστε λίγο πιο μετριοπαθείς στις προσδοκίες μας» επισημαίνει ο Γ. Κολλιαράκης.
Ο Έλληνας ειδικός δεν θεωρεί, πάντως, πιθανή ανάφλεξη νέων εχθροπραξιών στην περιοχή, κάτι που θα έδινε τη δυνατότητα στο ΝΑΤΟ να παρέμβει. Πιο πιθανή εκτιμά ότι είναι η οικονομική και γεωπολιτική απειλή για άσκηση επιρροής. Για τον λόγο αυτόν θεωρεί σημαντική την πιο ενεργό εμπλοκή της Ε.Ε. «Αυτό, πιστεύω, θα έφερνε περισσότερους καρπούς για τη σταθερότητα σε μια εποχή που οι γεωπολιτικές ανακατατάξεις έχουν έναν έντονο τεχνοοικονομικό παράγοντα. Αυτοί οι ανταγωνισμοί έχουν να κάνουν πλέον περισσότερο με την αγορά τεχνολογίας, με το εμπόριο. Ειδικότερα, η διείσδυση της Κίνας στην Ευρώπη έχει ξεκινήσει με πολύ ισχυρό τρόπο ήδη από την Ελλάδα. Και η Ρωσία διεκδικεί ισχυρή θέση στα Βαλκάνια» αναφέρει ο Γ. Κολλιαράκης. Ο νέος ρόλος του ΝΑΤΟ, λοιπόν, στη Βόρεια Μακεδονία, πέρα από τον χαρακτήρα της στρατιωτικής επαγρύπνησης, λειτουργεί περισσότερο ως εγγύηση έναντι νέων μορφών κινδύνων για την ασφάλεια και τη σταθερότητα.
Πηγή: DW
