Του Κώστα Μπετινάκη
Οι τοπικές εκλογές της 31ης Μαρτίου έχουν κρίσιμες συνέπειες για τη μετάβαση της Τουρκίας στη νέα εκτελεστική προεδρία που τέθηκε σε ισχύ μετά τις γενικές εκλογές του περασμένου έτους.
Για αυτόν τον λόγο, σύμφωνα με τους παρατηρητές, ο πρόεδρος Ερντογάν έχει προσωπικά αναλάβει πρωταγωνιστικό ρόλο στην προεκλογική εκστρατεία.
Όλα τα πολιτικά κόμματα από όλες τις πολιτικές κατευθύνσεις, συμπεριλαμβανομένου του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν (AKP), συμφωνούν για τη σημασία αυτών των εκλογών. Και θα ερμηνεύσουν τη νίκη ως θετικό δημοψήφισμα για την πολιτική τους.
Από την άλλη, εάν τα αποτελέσματα ευνοήσουν τον χαλαρό συνασπισμό που έχει διαμορφωθεί για να αντιταχθεί στο AKP και στους ακροδεξιούς συμμάχους του, δεν αναμένεται κάποια ουσιαστική αλλαγή στην τροχιά της πολιτικής που εφαρμόζεται.
Πέρα από τα δύο μπλοκ, σε αυτές τις εκλογές υπάρχει ένα τρίτο, το Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών (HDP). Πρόκειται για το κουρδικό κόμμα το οποίο ξεπερνά το εκλογικό όριο του 10% και κατόρθωσε να εισέλθει στο κοινοβούλιο το 2015, αλλά ο Ερντογάν φρόντισε να στείλει στη φυλακή την ηγετική του ομάδα με τη συνήθη κατηγορία της «τρομοκρατίας».
Η προεκλογική εκστρατεία δεν άφησε χώρο για να εξετασθούν ζητήματα σχετικά με την τοπική διακυβέρνηση και τις απαιτήσεις των ψηφοφόρων, εκτός από τις ηρωικές υποσχέσεις με λαϊκίστικη ρητορική. Έτσι κυριάρχησαν οι απειλές και η επιθετική ρητορική. Κάτι που αναμενόταν, καθώς η Τουρκία διέρχεται γεωπολιτικά κρίσιμη περίοδο.
Οι Τούρκοι που υποφέρουν από πληθωρισμό 20% και ανεργία 13,5% ενδέχεται να τιμωρήσουν τον συνασπισμό του προέδρου Ερντογάν στις 31 Μαρτίου, στις τρεις μεγαλύτερες πόλεις της χώρας.
Οι δημοτικές εκλογές γίνονται σε λιγότερο από δύο εβδομάδες και οι παρατηρητές αναρωτιούνται τι θα συμβεί στις τρεις μεγαλύτερες πόλεις της Τουρκίας: την Κωνσταντινούπολη, την Άγκυρα και τη Σμύρνη.
Ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει επενδύσει τεράστιο μέρος του χρόνου και της ενέργειάς του στην προεκλογική εκστρατεία, πραγματοποιώντας δύο ακόμη και τρεις ομιλίες την ημέρα.
Γνωρίζει πολύ καλά πως ο ίδιος είναι περισσότερο δημοφιλής από το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ).
Γνωρίζει επίσης τις οικονομικές συνθήκες -ο πληθωρισμός, η ανεργία και οι αυξανόμενες τιμές των λαχανικών- που έχουν μετατρέψει τις εκλογές της 31ης Μαρτίου σε δημοψήφισμα για την πολιτική κυριαρχία του.
Η Κωνσταντινούπολη είναι πάντα το μεγαλύτερο «βραβείο» στις τουρκικές εκλογές. Οι Τούρκοι λένε: «Αυτός που κερδίζει την Κωνσταντινούπολη, κερδίζει την Τουρκία».
Συχνά το κόμμα που κερδίζει την πόλη των 15 εκατομμυρίων ανθρώπων αποδεικνύεται και ο νικητής σε εθνικό επίπεδο.
Η Σμύρνη, η μικρότερη από τις τρεις πόλεις σε πληθυσμό, είναι από καιρό ένα οχυρό της αντιπολίτευσης. Όπως η Κωνσταντινούπολη, έχει μικρές κοινότητες Ελλήνων και Εβραίων (και πρώην Αρμενίων) που έχουν αφήσει το πολιτιστικό τους σημάδι στον τρόπο ζωής της πόλης.
Οι επισκέπτες που περπατούν στα στενά δρομάκια του κέντρου της Κωνσταντινούπολης και της Σμύρνης, μπαίνοντας στις καφετέριες και στα μπαρ, θα μπορούσαν να πιστεύουν ότι βρίσκονται στην Ευρώπη.
Η Άγκυρα ξεχωρίζει από τις πόλεις αυτές. Δεν έχει ευρωπαϊκό χαρακτήρα.
Ένας από τους λόγους για τους οποίους ο Mustafa Kemal Ataturk έκανε την Άγκυρα πρωτεύουσα ήταν επειδή ήθελε ένα ξεκαθάρισμα στην παλιά Οθωμανική Αυτοκρατορία, ανοικοδομώντας το νέο κράτος στους πυλώνες της παράδοσης της κεντρικής Ανατολίας.
Ως πρωτεύουσα, η Άγκυρα έχει τη συμβολική σημασία που καθορίζεται από τον πληθυσμό της των πέντε εκατομμυρίων. Και πολιτικά η πόλη εκτιμάται από τον Ερντογάν, επειδή βρίσκεται στα χέρια του ΑΚΡ και του ιδεολογικού προκατόχου του τα τελευταία 25 χρόνια.
Αν ο υποψήφιος της αντιπολίτευσης Μανσούρ Γιαβάς κατόρθωνε να εκλεγεί δήμαρχος της Άγκυρας στις 31 Μαρτίου, αυτό θα σήμαινε μεταβολή στην παράδοση της τουρκικής πολιτικής.
Την Παρασκευή, ο ιστότοπος Al-Monitor πήρε συνέντευξη από τον Οζέρ Σέναρ, τον ιδρυτή-διευθυντή της Metropoll, από τις πλέον αξιοσέβαστες δημοσκοπικές εταιρείες στην Τουρκία και τη μόνη που είχε προβλέψει με ακρίβεια ότι το AKP δεν θα αποκτούσε πλειοψηφία στις εκλογές του Ιουνίου του 2015.
«Ο Μανσούρ Γιαβάς έχει ήδη κερδίσει τις εκλογές» στην Άγκυρα, δήλωσε ο Σέναρ. Υποστήριξε ακόμη ότι ο Γιαβάς ήταν πολύ πιο μπροστά από τον υποψήφιο του ΑΚΡ για τη δημαρχία Μέχμετ Οζάσεκι.
«Ο Οζάσεκι δεν μπορεί να προλάβει. Είμαι βέβαιος ότι ο Ταγίπ Ερντογάν και ο Μέχμετ Οζάσεκι το γνωρίζουν» πρόσθεσε.
Ο Σέναρ αρνήθηκε να δώσει τα στοιχεία των ερευνών του – ένα κοινό χαρακτηριστικό των δημοσκοπικών επιχειρήσεων στην Τουρκία αυτήν τη στιγμή.
Ερωτηθείς γιατί ο Γιαβάς είχε κατακτήσει ένα τόσο ξεκάθαρο προβάδισμα, ο Σέναρ έδωσε δύο λόγους:
Πρώτον, ο Γιαβάς είναι εθνικιστής. Σήμερα λειτουργεί ως υποψήφιος για τη συμμαχία του Δημοκρατικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) και του Καλού Κόμματος (IYI), αλλά η πολιτική του προέλευση είναι με το σκληρό δεξιό Κόμμα Εθνικής Δράσης (MHP), από το οποίο αποσπάσθηκε το IYI. Και οι ψηφοφόροι το γνωρίζουν.
«Οι μισοί ψηφοφόροι του MHP (στην Άγκυρα) θα ψηφίσουν για τον Μανσούρ Γιαβάς» υποστήριξε ο Σέναρ.
Δεύτερον, «η οικονομία επηρεάζει τους ανθρώπους».
Όταν το Al-Monitor πήρε συνέντευξη του Σέναρ πριν από τις εκλογές του Ιουνίου 2018, είχε πει ότι αν και η οικονομία είχε επιδεινωθεί, η κατάσταση δεν δυσκόλευε τους ανθρώπους αρκετά ώστε να αλλάξουν την εκλογική συμπεριφορά τους.
«Τώρα θα δοθεί δάγκωμα αρκετά σκληρά» είπε ο Σέναρ. Οι ψήφοι του AKP στην Τουρκία «θα μειωθούν, αλλά δεν έχω αρκετά στοιχεία για να πω πόσο θα μειωθούν».
Ενοχλημένος από τις αυξήσεις των τιμών στις υπαίθριες αγορές, ο Ερντογάν διέταξε τους δήμους να αγοράσουν από τους αγρότες και να πουλήσουν τα προϊόντα απευθείας στους ανθρώπους σε ειδικά διαμορφωμένους πάγκους. Οι πελάτες αγοράζουν πατάτες, αγγούρια, κρεμμύδια κ.ο.κ. σε τιμές χονδρικής, αλλά η συνολική αγορά τους περιορίζεται στα 3 κιλά.
Πολλοί Τούρκοι δεν καταλαβαίνουν πώς αυτή η πλούσια σε γεωργική παραγωγή χώρα έχει καταλήξει σ’ αυτήν την κατάσταση.
Οι ειδικοί υποστηρίζουν πως ένα μέρος του προβλήματος οφείλεται στο γεγονός ότι εισάγονται πολλοί σπόροι, λιπάσματα και φυτοφάρμακα, και πέρυσι η τουρκική λίρα έχασε το 30% της αξίας της έναντι του δολαρίου. Και οι πλημμύρες στη νότια Τουρκία έχουν επίσης βλάψει τους αγρότες.
Ο Σέναρ δήλωσε ότι «ο Ερντογάν έκανε δύο λάθη στην εκστρατεία της Άγκυρας. Επέλεξε τον λάθος υποψήφιο για δήμαρχο, επειδή ο Μέχμετ Οζάσεκι είναι από το Kayseri και ουδείς τον γνωρίζει στην πρωτεύουσα».
Έτσι ο Ερντογάν έχει αναλάβει πολύ μεγάλο ρόλο στην προεκλογική εκστρατεία. «Ο Ερντογάν έχει γίνει ο αντίπαλος του Μανσούρ Γιαβάς αλλά και των υποψηφίων της αντιπολίτευσης σε ολόκληρη την Τουρκία» σημείωσε.
«Οι άνθρωποι θεωρούν όμως πως ο Ερντογάν είναι η αιτία της οικονομικής υποβάθμισης, γι’ αυτό θα τον υποχρεώσουν να λογοδοτήσει για αυτό» πρόσθεσε ο Σέναρ.
Ο Σέναρ είπε ακόμη ότι ο Ερντογάν θα έπρεπε να αποχωρήσει από την προεκλογική εκστρατεία για να επιτρέψει στους υποψηφίους να αγωνιστούν οι ίδιοι αναφερόμενοι σε τοπικά θέματα. Αυτή είναι η κριτική που έχει γίνει και από τον Ibrahim Uslu της εκλογικής εταιρείας ANAR.
«Νομίζω ότι ο Ερντογάν κάνει λάθος μη εστιάζοντας σε τοπικά ζητήματα» υποστήριξε ο Uslu στην εφημερίδα «Birgun».
«Δίνει στην αντιπολίτευση την ευκαιρία να χρησιμοποιήσει ως επιχείρημα τα οικονομικά προβλήματα» πρόσθεσε.
Κάποιοι κάτοικοι της Σμύρνης λένε ότι το AKP έχει την ευκαιρία να καταλάβει την πόλη επειδή ο απερχόμενος δήμαρχος του CHP έχει κάνει λάθη. Όταν ο Ερντογάν και ο σύμμαχός του, ηγέτης του MHP Devlet Bahceli, πραγματοποίησαν κοινή συνάντηση στην παράκτια πόλη την Κυριακή, ο πρόεδρος δήλωσε ότι οι τοπικές αρχές υπό την ηγεσία του CHP δεν είχαν κατορθώσει να «επιτύχουν» στη Σμύρνη εδώ και χρόνια.
Όμως, ο Σέναρ προέβλεψε ότι η αντιπολίτευση θα κρατήσει την πόλη. «Σε αυτές τις εκλογές, το CHP θα κερδίσει τη Σμύρνη. Ο υποψήφιος Tunc Soyer είναι πολύ κατάλληλος» δήλωσε ο Σέναρ.
Όσον αφορά στο μεγαλύτερο «βραβείο», ο Σέναρ δήλωσε ότι δεν είχε αρκετά στοιχεία για να πει ποιος θα κερδίσει την Κωνσταντινούπολη.
Τον Φεβρουάριο, η Metropoll διαπίστωσε ότι ο υποψήφιος της αντιπολίτευσης Ekrem Imamoglu ήταν 3% έως 4% μπροστά από τον υποψήφιο του AKP και τον πρώην πρωθυπουργό Μπιναλί Γιλντιρίμ.
«Αλλά αυτό δεν αρκεί για να πει αν ο Imamoglu τελικά θα μπορέσει να κερδίσει στις 31 Μαρτίου» δήλωσε ο Σέναρ.
