Γιατί ο Τσιτσιπάς έχει δίκιο (η περίπτωση Μπους – Χαρδαλιάς)

Αχιλλέας Κούμπος
Αναισθησιολόγος – Εντατικολόγος
www.akoumpos.gr

Ο αρχικός τίτλος του άρθρου ήταν: «στοχεύουν στους υγιείς». Όμως ο σάλος που ξεσήκωσε στα media η μετρημένη δήλωση του Τσιτσιπά με ώθησε να τον αναπροσαρμόσω, ειδικά όταν ο φονταμενταλιστής – καθηγητής, εννοώ τον Βασιλακόπουλο, δήλωσε ότι «όσα ξέρει ο Τσιτσιπάς από ιατρική, τόσα ξέρω εγώ από τένις». Λογικό ακούγεται, αλλά τι ξέχασε να πει; Ξέχασε να πει ότι ο Τσιτσιπάς δεν τον εξαναγκάζει να παίζει ή να δει τένις, αλλά εκείνος θέλει να υποχρεώσει τον τενίστα να κάνει το εμβόλιο. Ως προς τα επιχειρήματα του φονταμενταλιστή – καθηγητή, εννοώ τα δεδομένα που χρησιμοποίησε, περί εκατό νεκρών στην ηλικία του διάσημου τενίστα, μάλλον ζει σε άλλο πλανήτη. Ζει στον πλανήτη που η συλλογή δεδομένων είναι της πλάκας (εννοώ την Ελλάδα) αλλά και εκεί που δεν είναι της πλάκας, η επιλογή των στατιστικών μεθόδων, που χρησιμοποιούνται για να αναλυθούν τα αποτελέσματα των ερευνών, γίνεται κατά το δοκούν, είναι δηλαδή εξαιρετικά εύπλαστες (malleable) για να είναι αντικειμενικές και αξιόπιστες. Γιατί άραγε είναι εύπλαστη η στατιστική μεθοδολογία; Μα για να δείχνουν οι φαρμακευτικές εταιρίες ότι το προϊόν τους είναι και αποτελεσματικό και δεν προκαλεί βλάβες (θα επανέλθω σε μελλοντικό άρθρο για τα κόλπα των εταιριών με τις έρευνές στην ιατρική). Ο τενίστας είπε μια αλήθεια χωρίς να το γνωρίζει: η ιατρική στοχεύει στους υγιείς. Τα τεστ χωρίς συμπτώματα και τα εμβόλια χωρίς προβλήματα εντάσσονται σε αυτή την πολιτική, και η ιατρική κρύβεται πίσω από την λέξη «πρόληψη». Σε ό,τι ακολουθεί προσπαθώ να αναδείξω το τεχνητό «πρόβλημα των υγειών», όπως ο απόλυτα υγιής, νέος, ωραίος, διάσημος, καρδιτσιώτης, τενίστας. Για να κατανοήσουμε τις δυσλειτουργίες και τους κινδύνους που εγκυμονεί η (τυφλή) πρόληψη, θα χρησιμοποιήσω το παράδειγμα ενός πρώην προέδρου των ΗΠΑ και ενός νυν υφυπουργού της Ελλάδας για να δούμε που είναι τα όρια της κακής και της καλής ιατρικής.

Όμως, τι σχέση έχει ο 43ος πρόεδρος των ΗΠΑ με τον υφυπουργό πολιτικής προστασίας; Μήπως τους συνδέει ότι είναι και οι δυο άνθρωποι, άνδρες, διάσημοι πολιτικοί ή ότι έχουν κοινό φίλο τον Μητσοτάκη; Όχι, τίποτα από αυτά δεν τους φέρνει πραγματικά κοντά. Στην πραγματικότητα, αυτό που τους ενώνει είναι οι ευαίσθητες καρδιές τους. Όχι, μην πάει ο νους σας στα συναισθήματα που τρέφει ο ένας για τον άλλο. Αυτό που θέλω να πω είναι ότι ενώνονται, κατά κάποιο τρόπο, καρδιολογικά. Για την ακρίβεια, τους ενώνει ότι και οι δύο έκαναν αγγειοπλαστική στα στεφανιαία τους. Ο ένας παλιά, ο άλλος πριν μερικές μέρες. Με απλά λόγια, η ιατρική έκανε μια παρέμβαση στο σώμα τους προκείμενου να τους βοηθήσει. Όμως θα ρωτούσε κάποιος δύσπιστος αναγνώστης: «και ποιο το κακό να βοηθήσεις κάποιον να φτιάξει ένα πρόβλημα υγείας»; Όπως θα δούμε, το να φτιάξεις ένα πρόβλημα δεν είναι πάντα καλό και πως το χρήμα δεν φέρνει πάντα την υγεία. 

Όμως πριν μιλήσω για τον Μπους και τον Χαρδαλιά, θα πω δυο λόγια για έναν παλιό διευθύνοντα σύμβουλο της τεράστιας φαρμακευτικής εταιρείας Merck, τον Henry Gadsden. Αυτός λοιπόν ο καλός κύριος, το Μάρτιο του 1976, όταν εγώ ήμουν 6 μηνών παιδάκι και δεν γνώριζα φυσικά τι σημαίνει η λέξη ειλικρίνεια, μίλησε με απόλυτη ειλικρίνεια στο περιοδικό Fortune. Τι είπε; Είπε ότι πονάει η ψυχή του που η αγορά των φαρμακευτικών εταιρειών περιορίζεται μόνο σε όσους είναι άρρωστοι! Ο ειλικρινής κύριος Gadsden θα προτιμούσε οι εταιρείες φαρμάκων να μοιάζουν περισσότερο με τις εταιρίες που πουλάνε τσίχλες, ας πούμε την trident, που πιθανά όλοι έχουμε μασήσει μία τσίχλα της. Το όνειρό του ήταν να φτιάχνει φάρμακα που θα τα “πουλάει στο καθένα”. Δύο συμπεράσματα: α) τα όνειρα μπορούν να βγουν αληθινά αφού εν μέρει αυτό γίνεται σήμερα β) η ειλικρίνεια δεν έχει καμία σχέση με την μεταμέλεια εφόσον ο σκοπός παραμένει το κέρδος. Κι όλα αυτά τα στοιχεία που τα βρήκα; Στο εξαιρετικό βιβλίο των Cassell & Moyninhan που λέγεται “πουλώντας την αρρώστια” (Selling Sickness). Φυσικά οι μεγάλοι εκδότες στην Ελλάδα θέλουν ιστορίες αγάπης, πάθους, μίσους και εγκλημάτων, πάλι ζητήματα καρδιάς δηλαδή. Επομένως, που να μείνει χώρος για άλλα είδη παθών, όπως η αγάπη των CEO για χρήμα. Για παράδειγμα, ο τωρινός CEO της Merck, ο Kenneth Frazier βγάζει 22.5 εκατομμύρια δολάρια το χρόνο¹. Αν νομίζετε ότι τα βγάζει από αρρώστους, είστε γελασμένοι. Όμως το θέμα μας δεν είναι πόσα βγάζουν οι CEO αλλά πώς τα βγάζουν. Ας επιστρέψουμε όμως στις αμιγώς καρδιολογικές ιστορίες διάσημων και μη.  

Ο πρόεδρος Τζορτζ Μπους ο νεότερος, σκέφτεται όπως σκεφτόμαστε όλοι. Ακούει καθημερινά για τα επιτεύγματα της ιατρικής, ακούει ιστορίες θριάμβου της τεχνολογίας, και επειδή είναι Αμερικανός, δηλαδή πρακτικός και καλόπιστος τύπος, ακούει τους έγκριτους Αμερικανούς καρδιολόγους να λένε ότι τα αγγεία των ανθρώπων λειτουργούν στη βάσει των νόμων της υδραυλικής. Τα αγγεία δηλαδή είναι υδραυλικά συστήματα, ας πούμε όπως είναι η αποχέτευση του σπιτιού μας. Αν βουλώσει μια αποχέτευση, δεν θα φωνάξουμε ένα φίλο μας υδραυλικό; Με την ίδια λογική, αν βουλώσει ένα αγγείο στην καρδιά ή κάπου αλλού, γιατί να μην φωνάξουμε έναν επεμβατικό καρδιολόγο, έναν ακτινολόγο, έναν αγγειοχειρουργό ή ένα καρδιοχειρουργό; Είπαμε, οι Αμερικανοί είναι και πρακτικοί άνθρωποι και επιπλέον υπέρμαχοι της αρχής της ισότητας, πράγμα που σημαίνει ότι εκτιμάνε εξίσου και τους (συγκεκριμένους) γιατρούς αλλά και τους υδραυλικούς αφού κάνουν την ίδια δουλειά: δημιουργούν νέα δίκτυα ή ανοίγουν τα παλιά. 

Έλα όμως που δεν είναι έτσι τα πράγματα στον ανθρώπινο οργανισμό. Ο πρόεδρος λοιπόν, το 2013, έβαλε ένα στεντ σε αγγείο της καρδιάς. Και θα ρωτούσε ξανά ο ίδιος δύσπιστος αναγνώστης: «και που είναι το πρόβλημα; Εκατομμύρια άνθρωποι στις μέρες μας βάζουν στεντ για να σωθούν». Να το ξεκαθαρίσουμε εξ αρχής: το πρόβλημα ξεκινά όταν δεν έχουμε πρόβλημα και ο πρόεδρος Μπους έβαλε στεντ ενώ ήταν μια χαρά. Ας δούμε όμως τι συνέβη. Όταν έκανε την αγγειοπλαστική, ήταν 67 χρονών, περιποιούνταν το ράντζο του στο Τέξας, ήταν δεινός ποδηλάτης, έκανε ιππασία και φυσικά δεν είχε κανένα συμπτώματα. Ήταν με λίγα λόγια σε εξαιρετική φυσική κατάσταση που πολλοί νεότεροι θα ζήλευαν. Από την άλλη, ο Αντιπρόεδρός του, ο Ντικ Τσέινι, είχε πάθει έμφραγμα από στα 37 του, έκανε αγγειοπλαστικές, εγχείρηση ανοιχτής καρδιάς, είχε συμπτώματα, όπως πόνο στην καρδιά όταν κουραζόταν – ονομάζεται σταθερή στηθάγχη. Δηλαδή ο άνθρωπος ήταν καρδιοπαθής και με την βούλα και προφανώς η ιατρική τον βοήθησε να παραμείνει στην ζωή ως σήμερα που είναι 80 ετών. Δέστε όμως τι έπαθε ο κακόμοιρος ο πρόεδρος (οι πληροφορίες είναι από τον τύπο της εποχής² και το βιβλίο του Welch, Less Medicine, More Health, 2015). Ο Πρόεδρος είπε να πάει για ένα έλεγχο ρουτίνας αν και δεν είχε κανένα σύμπτωμα όπως είχε ο αντιπρόεδρός του. Ο έλεγχος ρουτίνας στην άγρια Δύση δεν περιλαμβάνει μόνο ακρόαση και γενικές εξετάσεις αίματος αλλά και ένα τεστ κόπωσης. Έλα όμως που το καρδιογράφημα, καθώς περπατούσε ήρεμος και ωραίος στον κυλιόμενο τάπητα, έδειξε κάτι που δεν άρεσε στους γιατρούς του. Για να εξακριβώσουν τι συμβαίνει, τον πήγαν στην στεφανιαία μονάδα όπου του έλαβαν ένα μακρύ σωλήνα που έφτανε στην καρδιά. Η στεφανιογραφία έδειξε ότι ένα αγγείο είχε βουλώσει. Τι φαντάζεστε ότι έκαναν οι γιατροί; Μα φυσικά του έβαλαν στεντ για να το ξεβουλώσουν. Πράγματι, δεν τους ξέφυγε τίποτα εκεί στην άγρια Δύση της ιατρικής. Φυσικά, μετά το στεντ έπρεπε να λαμβάνει αντιπηκτική αγωγή καθημερινά, να μπει στον κίνδυνο επιπλοκών από την λήψη φαρμάκων όπως μια αιμορραγία, να έχει άγχος όταν κάνει ποδήλατο μην τυχόν και μείνει στον τόπο, να συμπεριφέρεται με λίγα λόγια ως καρδιοπαθής. Μην ξεχνάτε ότι δεν είχε τίποτα πριν πάει στην κλινική. Αν προσθέσουμε της πιθανές βλάβες που μπορεί να προκαλέσει μια αχρείαστη στεφανιογραφία, (πχ άγχος, πόνο, αιμάτωμα στο πόδι/χέρι, εγκεφαλικό, αρρυθμία, έμφραγμα ή και θάνατο) τότε κινδύνεψε από αυτούς που υποτίθεται ήθελαν να τον βοηθήσουν, τους γιατρούς του. Ο καημένος ο πρόεδρος πήγε για μαλλί και βγήκε καρδιοπαθής. Και να φανταστείτε ότι όλα αυτά έγιναν στην Cooper Clinic του Τέξας, που είναι φημισμένη για τα προγράμματα διαγνωστικών εξετάσεων για την πρόληψη νόσων. 

Όμως δεν είναι όλοι οι γιατροί σαν αυτούς στην άγρια Δύση της ιατρικής του Τέξας, της Ελλάδας, ή όπου αλλού υπερασπίζονται με πάθος τα στεντ ενώ στην ουσία βοηθούν τους CEO και τους μετόχους των φαρμακευτικών εταιριών να πλουτίζουν σε βάρος της υγείας μας. Ο Richard Besser, για παράδειγμα, πρώην διευθυντής του Κέντρου Ελέγχου Νοσημάτων (το διαβόητο CDC) είπε στο ABC News ότι «στους ανθρώπους που δεν έχουν συμπτώματα, η Αμερικάνικη Καρδιολογική Εταιρία, προτείνει ότι δεν πρέπει να διενεργείται τεστ κόπωσης από την στιγμή που το άνοιγμα μιας αρτηρίας έχει σκοπό να μετριάσει τα συμπτώματα». Ένας άλλος σημαντικός γιατρός, ο Steven Nissen διευθυντής της καρδιολογικής μονάδας του Cleveland Clinic δεν δίστασε να πει ότι «αυτή είναι η Αμερικάνικη ιατρική στα χειρότερά της. Είναι ένας από τους λόγους που ενώ ξοδεύουμε τόσα πολλά παίρνουμε πίσω τόσα λίγα. Σε αυτή την περίπτωση (εννοούσε τον αγαπημένο πρόεδρο) το στεντ δεν παρατείνει την ζωή, δεν προλαμβάνει τα καρδιακά επεισόδια και είναι δύσκολο κάποιος να αισθανθεί καλύτερα ενώ δεν έχει συμπτώματα». Πράγματι, είναι δύσκολο να μας κάνουν να νιώσουμε καλύτερα όταν αισθανόμαστε περίφημα. 

Όμως το πρόβλημα δεν είναι ο συγκεκριμένος πρόεδρος των ΗΠΑ, ή αν τα στεντ είναι αποτελεσματικά³. Το πρόβλημα είναι η τυφλή πρόληψη και η ιατρικοποιήση της ζωής. Το πρόβλημα είναι ότι οι φαρμακοβιομηχανίες βλέπουν τους υγιείς ως δυνάμει ασθενείς. Το πρόβλημα είναι η «υπερδιάγνωση», θύμα της οποίας έπεσε και ο Μπους (αλλά όχι ο Χαρδαλιάς). Για να κατανοήσουμε την υπερδιάγνωση ας σκεφτούμε το εξής. Αν η αποχέτευση του σπιτιού μας δεν έχει πρόβλημα, θα φωνάζατε υδραυλικό; Μάλλον όχι. Αν όμως ο υδραυλικός είναι επιχειρηματικό δαιμόνιο και παράλληλα είχε διαβάσει και λίγη ιατρική, θα σας πρότεινε να κάνει ένα δωρεάν έλεγχο. Θα έπαιρνε μαζί του την φαντεζί τεχνολογία, όπως την θερμοκάμερα για έλεγχο διαρροής και την κάμερα διάγνωσης για έλεγχο απόφραξης. Αν κάποιος υδραυλικός ελέγξει ενδελεχώς ένα σπίτι να είστε σίγουροι ότι η διαβρωτική ιδιότητα του νερού θα αποτυπωθεί στα διαγνωστικά του μηχανήματα. Τότε η πρόταση «καλύτερα να φτιάξεις τώρα και φτηνά την βλάβη παρά να πληρώσεις μετά μια περιουσία» αποκτά νόημα και είναι το υδραυλικό ανάλογο της ιατρικής ρήσης «κάλλιον του θεραπεύειν το προλαµβάνειν» ή του παροιμιώδους «κάλλιο γαϊδουρόδενε, παρά γαϊδουρογύρευε». Με λίγα λόγια, αν κάτι βρεθεί τότε είναι δύσκολο να μην παρέμβουμε. Έτσι ακριβώς την πάτησε και η προεδράρα. Τα μηχανήματα ακριβείας βρήκαν πρόβλημα και φυσικά δεν αφορά μόνο τον Μπους ή την στεφανιαία νόσο. Αφορά τους πάντες στον δυτικό κόσμο και κάθε «νόσο», όπως υψηλή χοληστερίνη, υπέρταση, κατάθλιψη, οστεοπόρωση, διαβήτη, καρκίνο και άλλα πολλά. Η υπερδιάγνωση με μετατρέπει σε ασθενή χωρίς να το πάρεις χαμπάρι και ο επιστημονικός τρόπος που το κάνουν οι γιατροί είναι να αλλάζουν τα όρια συνεχώς προς τα κάτω. Για παράδειγμα, την δεκαετία του 1970 οι φυσιολογικές τιμές της χοληστερίνης ήταν 300 mg/dl. Σήμερα 160mg/dl. Όλοι με ένα Lipitor στη τσέπη, σαν τσίχλα!  

Όπως προς την υπερδιάγνωση, κοιτάξτε τι έπαθε ο διπλανός πρόεδρος, αυτός του Καναδά, o Brian Mulroney (1984 – 1993) που υποτίθεται ήταν το αντίπαλο δέος ενός άλλου Αμερικανού προέδρου, του Ρόναλντ Ρέιγκαν. Ο συμπαθής Brian, το 2005 πήγε και αυτός για ένα checkup ενώ δεν είχε κανένα πρόβλημα. Όμως ακριβώς εκεί έγκειται και η αξία του checkup, να το κάνεις χωρίς να έχεις κανένα πρόβλημα. Στον Καναδά, μέρος του checkup είναι και η αξονική τομογραφία ή αλλιώς “τριαξονική συντομογραφία” όπως την αποκάλεσε κάποτε ένας ασθενής. Η αξονική λοιπόν έδειξε δύο μικρούς όζους, δηλαδή καλός λόγος ανησυχίας. Τι έγινε στην συνέχεια, φαντάζεστε; Πήγε σπίτι του και κοιμήθηκε ήσυχος; Όχι βέβαια! Μπορείς να κοιμηθείς ήσυχος αν ξέρεις ότι έχεις δύο όζους στον πνεύμονα, έστω και μικρούς; Ο καλός κύριος Brian οδηγήθηκε άρον άρον στο χειρουργείο για να τους αφαιρέσει. Μετά υποθέτετε ότι πήγε σπίτι του; Αμ δε! Έπαθε μια σοβαρή μετεγχειρητική επιπλοκή που λέγεται παγκρεατίτιδα που τον οδήγησε στην εντατική. Τελικά τα κατάφερε και βγήκε από την εντατική και πήγε σπίτι του, επιτέλους. Αμ δε! Ένα μήνα μετά ξαναμπήκε στο νοσοκομείο και χειρουργήθηκε για μια τεράστια κύστη στο πάγκρεας – επιπλοκή της παγκρεατίτιδας. Και το θηρίο ο Brain τα κατάφερε πάλι και πήγε τελικά στο σπίτι του. Το  καλύτερο όμως η μοίρα μας το άφησε για το τέλος: οι βιοψίες των όζων ήταν αρνητικές και ζει μέχρι σήμερα όπου έφτασε τα 92 και του ευχόμαστε να τα κατοστήσει. Όμως η υπερδιάγνωση, ένα αθώο checkup δηλαδή, και οι γιατροί παραλίγο να τον ξεπαστρέψουν πριν την ώρα του.

Μετά από όλη αυτή τη συζήτηση θα πρέπει να μας μείνουν τα εξής:

– στόχος των φαρμακοβιομηχάνων είναι οι υγιείς, όπως ο Τσιτσιπάς. Οι φαρμακοβιομηχανίες δεν είναι βιώσιμες αν πουλάνε φάρμακα μόνο σε όσους αρρωσταίνουν. Δεν επενδύουν 500 εκατομμύρια δολάρια, τόσα περίπου χρειάζονται για να πάρουν άδεια από τον FDA, για να βρουν τη θεραπεία σε ένα σπάνιο νόσημα που μπορεί να αφορά 50 παιδιά σε όλο τον κόσμο. Θέλουν να πουλάνε φάρμακα που θα τα καταναλώνουμε όλοι καθημερινά. Προ του 1960 οι άνθρωποι πήγαιναν στο γιατρό όταν αρρώσταιναν, λογικό ακούγεται. Σήμερα πηγαίνουν για εξετάσεις ρουτίνας και πάντα να θυμάστε την ιστορία με τον υδραυλικό. Όσο ψάχνεις τόσο βρίσκεις βλάβες ή όπως έλεγε το αείμνηστος Κώστας Τσάκωνας, «κλασική περίπτωση βλάβης».

– η υψηλή τεχνολογία κάνει συχνά λάθη. Στην ιατρική, η υψηλή διαγνωστική ακρίβεια των μηχανημάτων μπορεί να φέρουν στην επιφάνεια ακόμα και κυτταρικές δομές ή ανατομικές ανωμαλίες που ουδέποτε θα οδηγούσαν σε συμπτώματα ή στον θάνατο. Για παράδειγμα, ο γιατρός της μητέρα μου, της άσημης Ευαγγελής, της πρότεινε να κάνει ένα υπέρηχο καρδιάς γιατί ήταν 65 ετών και δεν είχε ελεγχθεί ποτέ (χωρίς ποτέ να έχει ιστορικό καρδιολογικού προβλήματος ή συμπτώματα). Έτσι, ο υπέρηχος έδειξε μια ανωμαλία στην ανιούσα αορτή, το μεγάλο αγγείο που φεύγει από την καρδιά και πηγαίνει το αίμα σε όλο το σώμα. Ο καρδιολόγος της είπε ότι έχει ανεύρυσμα ανιούσας αορτής και πρέπει να το παρακολουθεί στενά γιατί μπορεί να σπάσει και να πεθάνει, όπως έσπασε το ανεύρυσμα του Πέτρου Τατσόπουλου αλλά από μια σειρά συγκυρίες δεν πέθανε. Όμως η μητέρα μου από εκείνη την στιγμή ζούσε με τον φόβο μήπως σπάσει το ανεύρυσμα και πεθάνει, έγινε δηλαδή καρδιοπαθής χωρίς συμπτώματα. Εκτός των άλλων, κάθε μέρα μετρούσε την πίεσή της και πήγαινε ανά εξάμηνο για το καθιερωμένο υπέρηχο. Μέχρι που της είπα να σταματήσει να σκέφτεται ως ασθενής και οι λόγοι είναι ότι: α) τα σύγχρονα μηχανήματα μπορούν να βρουν διατάσεις στην αορτή μικρότερες και από 3 εκατοστά β) οι περισσότερες διατάσεις της ανιούσας αορτής είναι φυσιολογικές για την ηλικίας της γ) πολλές φορές διαφορετικά μηχανήματα και διαφορετικοί γιατροί δίνουν διαφορετικά αποτελέσματα που τα καθιστούν αναξιόπιστα δ) ακόμα και στους υψηλού κινδύνου ασθενείς (κληρονομικότητα, μεγάλη ηλικία, υπέρταση, στεφανιαία νόσο, διαβήτη, κάπνισμα κα) η πιθανότητα να σπάσει ένα (κοιλιακό) ανεύρυσμα είναι μόλις 2.5%⁴. Αν και ο γιατρός της πρότεινε να κάνει και μια αξονική, η «φουκαριάρα την μάνα μου» είπε να μην την κάνει και ευτυχώς γιατί θα έβρισκε σίγουρα 2 επιπλέον ανωμαλίες⁵.

Λέμε ναι στην τεχνολογία αλλά υπό αυστηρούς όρους. Κι αυτό γιατί, αν δεν ενημερωθούμε για τους κινδύνους που επιφυλάσσει ένας αθώος διαγνωστικός προληπτικός έλεγχος μπορεί να βρεθούμε σε ένα καταρράκτη γεγονότων που κάποιες φορές σταματά με τον θάνατό μας. Πολλές φορές το να μην κάνουμε τίποτα ενώ είμαστε καλά είναι μια σοφή πράξη.  Από την άλλη, το να μην κάνεις τίποτα σε καθιστά αδρανή, η αδράνεια είναι συνώνυμο της απραξίας, η απραξία σχεδόν ταυτίζεται με την τεμπελιά και η Δύση σιχαίνεται τους τεμπέληδες. Να λοιπόν που οι πολιτισμικές πεποιθήσεις εισβάλλουν στην υγεία και προκαλούν μια τεράστια επιθυμία για κατανάλωση ιατρικής φροντίδας.

– το «όπου φτωχός και η μοίρα του» δεν ισχύει, ειδικά στην υγεία. Η περίπτωση των προέδρων δείχνει ότι όσο αυξάνεται η διαθεσιμότητα σε ιατρική εργαστηριακή τεχνολογία τόσο αυξάνεται η ζήτησή της. Αν για παράδειγμα, (εντελώς τυχαία το λέω) διατίθενται δωρεάν τεστ Covid δίπλα στο σπίτι μας, σίγουρα θα μπούμε στον πειρασμό να μας βάλουν την μπατονέτα στην μύτη ακόμα και αν δεν έχουμε κανένα σύμπτωμα, και φυσικά κάποιος θα βρεθεί θετικός. Άπαξ και βρεθείς θετικός/η είσαι αυτομάτως σε καραντίνα. Αν κάποιος είναι πράγματι φτωχός (αλλά όχι χαζός) και θέλει να ζήσει ως τα 90 του, μπορεί να το πετύχει με μερικούς απλούς κανόνες που δεν απαιτούν επιστημονική γνώση αλλά μόνο αλλαγή στην συμπεριφορά και τις συνήθειες όπως, να μην καπνίζει, να προσέχει το βάρος και να τρώει ισορροπημένα, να ασκείται, να μην τρέχει στον δρόμο. Αν παρόλα ταύτα αρρωστήσει βαριά η ιατρική θα έχει τρόπους θα βοηθήσει. Πάντως, η αλλαγή συμπεριφορών δεν πρέπει να εκληφθεί ότι στοχεύει να πείσει αποκλειστικά στους φτωχούς, γιατί τάχα οι πλούσιοι έχουν καλύτερη υγεία εκ των προτέρων (είδατε τι έπαθαν οι διάσημοι και πλούσιοι πρόεδροι). Στοχεύει σε όλους εκείνους που σέβονται τον προσωπικό τους ναό που δεν είναι άλλος από το σώμα τους.  

– για το τέλος άφησα τον Χαρδαλιά. Αντιμετωπίστηκε ιατρικά σωστά για αυτό για πολλούς λόγους.  Πρώτον, δεν ήταν πρόεδρος των ΗΠΑ ή του Καναδά να πέσουν πάνω του οι καθηγητάδες. Δεύτερον, είχε μάλλον τα ίδια συμπτώματα που πιθανά είχε και στο παρελθόν που τον θορύβησαν και έτρεξε στο νοσοκομείο που εφημέρευε. Τρίτον, ήταν τέτοιο το στεφανιαίο επεισόδιο που δόθηκε χρόνος μέχρι να αντιμετωπιστεί. Τέταρτον, πήγε σε ένα νοσοκομείο που είχε στεφανιαία μονάδα και ήξεραν τι να κάνουν. Πέμπτον, πιστεύει στον Θεό. Ε λοιπόν, αυτές είναι οι πέντε βασικές προϋποθέσεις για να αναβάλλουμε τον θάνατό μας! Στην περίπτωση του υφυπουργού η ιατρική έδειξε το καλό της πρόσωπο. Να του πούμε λοιπόν περαστικά και τα εξής λίγα: αν ποτέ διαβάσει αυτό το άρθρο ελπίζω να καταλάβει ότι η καλή ιατρική στοχεύει στους ασθενείς και όχι στους υγιείς. Σε αυτή τη λογική, το πρόβλημα είναι όσοι δεν έχουν πρόβλημα, για παράδειγμα όσοι κάνουν το τεστ Covid ή εμβολιάζονται ενώ είναι απόλυτα υγιείς όπως η συντριπτική πλειοψηφία των νέων. Του προτείνω λοιπόν να μετριάσει το πάθος του επιστήμονα – γιατρού που δείχνει δημοσίως και να σκεφτεί ως ασθενής που πήγε στο νοσοκομείο γιατί έχει πρόβλημα και όχι για να κάνει checkup. Ως προς την αιτία του στεφανιαίου επεισοδίου δεν είναι απλά το αίσθημα ευθύνης και η πίεση που δέχεται εδώ και ενάμιση χρόνο, αφού τόσοι άλλοι γύρω μας είναι υπεύθυνοι και πιέζονται αλλά δεν παθαίνουν έμφραγμα. Το να βρεις την αιτία σε τέτοιες νόσους είναι πολύ δύσκολη υπόθεση. Κύριε Χαρδαλιά, εσύ δέχτηκες την καλή ιατρική. Οι πρόεδροι των ΗΠΑ και του Καναδά, από την άλλη, δέχτηκαν κακές ιατρικές υπηρεσίες. Άρα οι βίοι σας είναι εκ διαμέτρου αντίθετοι. Πρέπει λοιπόν να παλέψουμε και να διώξουμε την κακή ιατρική, αυτή που θέτει σε κίνδυνο ακόμα και πρωθυπουργούς χωρών που γεννούν την σύγχρονη ιατρική. Εσύ που δέχτηκες πολλές φορές την καλή ιατρική μείνε μακριά από την κακή ή έστω την αμφισβητούμενη ιατρική. 

Για όλα αυτά μιλούσε ο Τσιτσιπάς χωρίς να το γνωρίζει. Να γιατί έχει δίκιο: είναι απλά σε άριστη φυσική κατάσταση και το δηλώνει και φυσικά δεν θέλει κανείς να του την χαλάσει, ειδικά το κατεστημένο των καθηγητών και των εταιριών. Κι όλα αυτά τα γράφω εγώ που έκανα το εμβόλιο, δούλεψα πολλούς μήνες σε ΜΕΘ Covid και διασωλήνωνα επί 18 μήνες ασθενείς με Covid.

Βιβλιογραφία:

1. https://www1.salary.com/Kenneth-C-Frazier-Salary-Bonus-Stock-Options-for-MERCK-and-CO.html
2. https://www.nbcnews.com/healthmain/bushs–blocked–artery–was–potentially–life–threatening-8c11392770
3. https://www.vox.com/science-and-health/2017/11/3/16599072/stent-chest-pain-treatment-angina-not-effective
4. F. A. Lederle, J. M. Walker, and D. B. Reinke, “Selective Screening for Abdominal Aortic Aneurysms with Physical Examination and Ultrasound,” Archives of Internal Medicine 148 (1988): 1753–56.
5. C. D. Furtado, D. A. Aguirre, C. B. Sirlin, et al., “Whole-body CT Screening: Spectrum of Findings and Recommendations in 1192 Patients,” Radiology 237 (2005): 385–94